دیپلمات‌ها می‌گویند: آمریکا و اسرائیل بر سر نحوه پایان دادن به پرونده ایران پس از حملات اختلاف نظر دارند

• ترامپ استفاده از دیپلماسی در برخورد با ایران را ترجیح می‌دهد.
• یک منبع می‌گوید نتانیاهو به استفاده از نیروی بیشتر تمایل دارد.
• یک تحلیلگر می‌گوید ترامپ تمایلی به درگیر شدن عمیق‌تر در درگیری ندارد.
• آمریکا بر آتش‌بس غزه فشار می‌آورد، اسرائیل بر برچیدن حماس اصرار دارد.

دبی، ۸ ژوئیه (رویترز) – دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، و بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، در دیدار دوشنبه گذشته خود از پیروزی بر ایران لذت بردند. اما این نمایش اتحاد، اختلاف‌نظرهایی را بر سر اهداف نهایی آنها در ایران، غزه و خاورمیانه گسترده‌تر پنهان کرده بود.

هر دو رهبر موفقیت حملات ماه گذشته به زیرساخت‌های هسته‌ای ایران را ستوده و اعلام کرده‌اند که این حملات برنامه ای را که به گفته آنها با هدف دستیابی به بمب هسته‌ای دنبال می‌شود، به عقب انداخته است.

با این حال، به گفته دو دیپلمات، با وجود ارزیابی‌های اطلاعاتی که نشان می‌دهد ایران همچنان ذخیره پنهانی از اورانیوم غنی‌شده و ظرفیت فنی بازسازی را حفظ کرده است، ترامپ و نتانیاهو هر دو می‌دانند که پیروزی آنها بیشتر کوتاه‌مدت است تا استراتژیک.

این دیپلمات‌ها گفتند، جایی که آنها اختلاف دارند، در چگونگی اعمال فشار بیشتر بر ایران است. ترامپ می‌گوید اولویت او تکیه بر دیپلماسی است و هدفی محدود را دنبال می‌کند: اطمینان از اینکه ایران هرگز به سلاح هسته‌ای دست پیدا نمی‌کند؛ هدفی که تهران همیشه دستیابی به آن را انکار کرده است.

در مقابل، یک منبع آگاه از تفکر رهبر اسرائیل گفت که نتانیاهو می‌خواهد از نیروی بیشتری استفاده کند و تهران را – حتی در صورت لزوم تا فروپاشی دولت – به امتیازات اساسی در زمینه کنار گذاشتن برنامه غنی‌سازی هسته‌ای که اسرائیل آن را تهدیدی وجودی می‌داند، وادار کند.

اختلاف نظر بر سر ایران، وضعیت در نوار غزه را تداعی می‌کند.

ترامپ، مشتاق برای ایفای نقش یک صلح‌طلب جهانی، بر آتش‌بس جدید بین اسرائیل و حماس در قلمرو فلسطینی فشار می‌آورد، اما جزئیات هرگونه توافق پس از جنگ نامشخص و نتیجه نهایی مبهم باقی مانده است.

نتانیاهو، در حالی که علناً از مذاکرات آتش‌بس حمایت می‌کند، می‌گوید متعهد به برچیدن کامل حماس، یک متحد استراتژیک ایران، است. نخست‌وزیر اسرائیل خواهان تبعید رهبری باقیمانده حماس، احتمالاً به الجزایر است – درخواستی که حماس قاطعانه آن را رد می‌کند. به گفته دو مقام خاورمیانه، شکاف بین یک وقفه موقت و یک راه‌حل پایدار همچنان گسترده است.

در مورد ایران، فرد آگاه به تفکرات نتانیاهو گفت که وی از احیای مذاکرات هسته‌ای واشنگتن با تهران که قرار است این هفته در نروژ برگزار شود و اولین گام دیپلماتیک از زمان حملات است، ناراضی بود. او با هر حرکتی که بتواند به مقامات ایرانی کمک اقتصادی و سیاسی بدهد، مخالف است.

این منبع گفت نتانیاهو چیزی کمتر از مدل لیبی را برای ایران نمی‌خواهد. این به معنای برچیدن کامل تاسیسات هسته‌ای و موشکی ایران تحت نظارت دقیق، و دست کشیدن از غنی‌سازی اورانیوم در خاک خود، حتی برای نیازهای غیرنظامی است.

مقامات غربی و منطقه‌ای گفته‌اند که اسرائیل به دنبال دیپلماسی نیست، بلکه خواهان تغییر رژیم است. آنها افزودند که نتانیاهو می‌داند برای انجام عملیات‌های بیشتر در صورت امتناع تهران از دست کشیدن از جاه‌طلبی‌های هسته‌ای خود، حداقل به چراغ سبز کاخ سفید – اگر نگوییم حمایت مستقیم – نیاز دارد.

اما به گفته دیپلمات‌ها، ترامپ اهداف متفاوتی دارد. این دیپلمات‌ها گفتند که پس از حملات ژوئن، او فرصتی برای تحت فشار قرار دادن ایران جهت دستیابی به توافق و به دست آوردن یک دستاورد دیپلماتیک بزرگ در بازیابی روابط با ایران می‌بیند که مدت‌ها از او دور بوده است.

دوشنبه گذشته، ترامپ گفت که در مقطعی مایل است تحریم‌ها علیه ایران را لغو کند. و در یک پست چشمگیر در X (توییتر سابق) که نشان می‌دهد تهران روابط اقتصادی را یک عنصر بالقوه در هر توافق می‌بیند، رئیس‌جمهور مسعود پزشکیان روز دوشنبه گفت که رهبر معظم انقلاب آیت‌الله علی خامنه‌ای معتقدند سرمایه‌گذاران آمریکایی می‌توانند "بدون هیچ مانعی برای فعالیت‌های خود" به ایران بیایند.

با این حال، حاکمان ایران با دو گزینه ناخوشایند روبرو هستند: حملات مجدد در صورت عدم تسلیم جاه‌طلبی‌های هسته‌ای خود، و تحقیر داخلی در صورت تسلیم. به گفته مقامات غربی و منطقه‌ای، این بدان معناست که آنها ممکن است تلاش کنند مذاکرات را به درازا بکشانند، زیرا تمایلی به کنار گذاشتن کامل پروژه هسته‌ای خود ندارند و این برای رئیس‌جمهور آمریکایی که برای یک توافق و مزایای اقتصادی آن برای ایالات متحده بی‌تاب است، دشواری ایجاد می‌کند.

به گفته فرد آگاه به تفکرات نتانیاهو، گزینه جایگزین برای اسرائیل روشن است: سیاست مهار پایدار از طریق حملات دوره‌ای برای جلوگیری از هرگونه بازگشت هسته‌ای. در پی جنگ هوایی علیه ایران، اسرائیل خود را به عنوان قدرت نظامی بی‌رقیب منطقه دوباره تثبیت کرده است، که بیش از پیش مایل به استفاده از زور و توانایی بیشتری برای انجام آن با دقت و مصونیت نسبی است.

در همین حال، واشنگتن در حال پوشش ریسک‌های خود است. در حالی که تندروهای اسرائیلی و آمریکایی هنوز به تغییر رژیم در تهران امید دارند، ترامپ به نظر می‌رسد تمایلی به تحمل هزینه‌های عظیم نظامی، سیاسی و اقتصادی که چنین پروژه‌ای طلب می‌کند، ندارد.

ترامپ پس از حمله ایالات متحده به سرعت اعلام پیروزی کرد. و در حالی که او گفته است در صورت ادامه غنی‌سازی اورانیوم ایران به سطوح نگران‌کننده، بمباران مجدد ایران را در نظر خواهد گرفت، عملیات ۲۲ ژوئن را به عنوان یک عملیات جسورانه، دقیق و یک‌باره به تصویر کشیده است.

الکس واتانکا، مدیر برنامه ایران در اندیشکده موسسه خاورمیانه در واشنگتن، می‌گوید اعلامیه‌های مکرر ترامپ مبنی بر اینکه برنامه ایران "نابود شده است" کمتر از یک پیروزی و بیشتر از یک هشدار است: "بیشتر نخواهید" – سیگنالی که نشان می‌دهد او به اندازه کافی انجام داده و بیشتر درگیر نخواهد شد.

آلن آیر، دیپلمات سابق آمریکایی و کارشناس فارسی‌زبان در امور ایران، می‌گوید که نتانیاهو و متحدان تندرو او، با وجود تمام لفاظی‌هایشان، هیچ طرح یا نقشه راه قابل قبولی برای تغییر رژیم ارائه نمی‌دهند. برخلاف عراق، هیچ نیروی زمینی و هیچ مخالف معتبری وجود ندارد که بتواند نخبگان حاکم را که توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی قدرتمند محافظت می‌شوند، سرنگون کند.

ایالات متحده ممکن است از اقدامات نظامی اسرائیل حمایت کند و حتی تسلیحات پیشرفته نیز فراهم آورد، اما عمدتاً روی فشار اقتصادی و اهرم دیپلماتیک برای مجبور کردن تهران حساب باز کرده است. به گفته دیپلمات‌ها، نتیجه یک وضعیت بن‌بست شکننده و بدون پایان مشخص است.

این منبع نزدیک به نتانیاهو گفت که وی یک فرصت استراتژیک زودگذر را می‌بیند که نیازمند شتاب است، نه تردید. در محاسبات او، زمان ضربه زدن سخت‌تر اکنون است، قبل از آنکه ایران دوباره جای پای خود را محکم کند.

پدافند هوایی ایران آسیب دیده، زیرساخت‌های هسته‌ای آن ضعیف شده، نیروهای نیابتی آن از بین رفته‌اند و قدرت بازدارندگی آن متزلزل شده است. اما فرد آگاه به تفکرات نتانیاهو می‌گوید که پنجره تهران برای تجدید قوا و بازسازی با گذشت زمان گسترده‌تر خواهد شد.

بنابراین، به گفته دیپلمات‌ها و دو مقام خاورمیانه، برای نتانیاهو این یک کار ناتمام است – استراتژیک، وجودی و هنوز بسیار دور از پایان.

نوشته: سامیا نخول؛ ویرایش: دیوید گوتیه-ویلار و ویلیام مک‌لین