هنگامی که مارینا سیلوا در سال 2008 از سمت وزیر محیط زیست برزیل استعفا داد، او یک ستاره بین‌المللی بود. جنگل‌زدایی در آمازون طی پنج سال تصدی او 50 درصد کاهش یافته بود. او جوایز بسیاری دریافت کرده و در لیست متفکران تأثیرگذار قرار گرفته بود. همچنین به خاطر سرسختی‌اش مورد تحسین قرار می‌گرفت. سیلوا که در فقر و بی‌سوادی به عنوان یکی از 11 فرزند در یک مزرعه لاستیک بزرگ شده بود، توانست از دانشگاه فارغ‌التحصیل شود، به عنوان جوان‌ترین سناتور برزیل انتخاب شود و سیاست‌های اقلیمی برزیل را شکل دهد. حتی استعفای او، در اعتراض به پروژه‌های زیربنایی بزرگ در آمازون، به نظر می‌رسید که صداقت او را تقویت می‌کند.
اکنون مارینا سیلوا در برزیل مورد حمله قرار گرفته است. او که در سال 2023 دوباره سکان وزارت محیط زیست را به دست گرفته بود، در 2 جولای برای ادای شهادت در مورد جنگل‌زدایی به کمیته‌ای در مجلس سفلی کنگره فراخوانده شد. قانون‌گذاران تقریباً هفت ساعت به او توهین کردند. آنها او را "بی‌ظرافت" و "مایه ننگ" خواندند، او را با تروریست‌ها مقایسه کرده و به او گفتند که استعفا دهد. در یک گفت‌وگوی قبلی، سناتورها به او گفته بودند که "باید جایگاه خود را بداند" و او شایسته احترام نیست.
چنین زبان مردسالارانه‌ای زننده است و وضعیت گفتمان زیست‌محیطی امروز برزیل را منعکس می‌کند. از زمان آخرین دوره تصدی خانم سیلوا، کنگره هم قدرتمندتر شده و هم بیشتر به لابی‌گران کشاورزی و سوخت‌های فسیلی وابسته شده است. دولت رئیس‌جمهور لوئیز ایناسیو لولا دا سیلوا (معروف به لولا) به شدت به پول نیاز دارد. با تیره شدن روابطش با قانون‌گذاران، او به طور فزاینده‌ای تمایلی به مانع شدن بر سر راه آنها ندارد.
کسانی که به خانم سیلوا حمله می‌کنند، می‌خواهند لایحه‌ای را به تصویب برسانند که بسیاری از مقررات زیست‌محیطی برزیل را از بین می‌برد. این لایحه پروژه‌های زیربنایی، معدن و کشاورزی را که "تأثیر کوچک یا متوسط" دارند، از انجام ارزیابی اثرات زیست‌محیطی معاف می‌کند و آنها را در مسیری سریع‌تر قرار می‌دهد. در برخی موارد، به توسعه‌دهندگان اجازه داده می‌شود که تأثیر کارهای خود را خودشان قضاوت کنند. پروژه‌هایی که دولت آنها را استراتژیک می‌داند، به طور خودکار واجد شرایط مجوزهای ساده‌تر خواهند بود. صندوق جهانی حیات وحش (World Wide Fund for Nature)، این لایحه را "بزرگترین عقب‌گرد در قوانین زیست‌محیطی برزیل در 40 سال گذشته" می‌نامد. رأی نهایی درباره این لایحه ممکن است به زودی در 16 جولای انجام شود.
چاره‌ای برای سیلوا نیست
انگیزه ساده‌سازی قوانین صدور مجوز برزیل منطقی است. این کشور 27 ایالت و بیش از 5000 شهرداری دارد که گاهی قوانین خود را اعمال می‌کنند. این امر برای کسب‌وکارهایی که در مناطق مختلف فعالیت می‌کنند، دشوار است. با این حال، قانون پیشنهادی، حمایت‌های زیست‌محیطی را از بین برده و راه‌های جدیدی برای فساد ایجاد خواهد کرد. خانم سیلوا می‌گوید: "فقط به این دلیل که یک پروژه برای دولت استراتژیک تلقی می‌شود، به این معنی نیست که تأثیر زیست‌محیطی آن از بین می‌رود." همچنین می‌تواند عدم قطعیت قانونی ایجاد کند. دادگاه عالی برزیل حکم داده است که پروژه‌های با تأثیر متوسط نباید واجد شرایط صدور مجوز سریع باشند. فلاویو دینو، قاضی دیوان عالی، گفته است که انتظار دارد این لایحه مورد اعتراض قرار گیرد.
اینکه این لایحه می‌تواند در دوران ریاست‌جمهوری لولا به تصویب برسد، محیط‌بانان را ناامید می‌کند. او در سال 2023 با وعده مقابله با دامداران، چوب‌بران و معدنچیان غیرقانونی که در دوران ژائیر بولسونارو، سلف راست‌گرای افراطی او، گسترش یافته بودند، به قدرت رسید. او آژانس نظارتی محیط زیست (IBAMA) را تقویت کرد و جنگل‌زدایی کاهش یافت. در ماه نوامبر، او تلاش خواهد کرد تا اعتبار خود را با میزبانی COP30، کنفرانس سالانه اقلیم سازمان ملل، افزایش دهد. مارسيو آسترینی از دیده‌بان اقلیم (Climate Observatory)، که شبکه‌ای از سازمان‌های خیریه در برزیل است، می‌گوید: لولا "باید بین وعده‌های زیست‌محیطی خود و خشنود کردن کنگره یکی را انتخاب کند. او نمی‌تواند هر دو را داشته باشد."
سه نیرو خانم سیلوا را تضعیف می‌کنند. اول اینکه کنگره جسورتر شده است. در دهه گذشته، مجلس قانون‌گذاری برزیل به خود اختیارات مالی بسیار بیشتری اعطا کرده است. در سال 2015، اصلاحات قانون‌گذاران در هزینه‌های اختیاری بودجه فدرال، که حدود 40 میلیارد دلار در سال است، کمتر از 2 درصد از کل را تشکیل می‌داد. امروز، چنین "تخصیص‌های خاصی" یک چهارم هزینه‌های غیرالزامی را تشکیل می‌دهد – بسیار بیشتر از میانگین در OECD، باشگاه کشورهای ثروتمند. نمایندگان در ازای حمایت از قوانین، تقاضای بودجه خاص (پروژه‌های محلی) می‌کنند. در ماه ژوئن، لایحه‌ای که انرژی بادی دریایی را تنظیم می‌کند، تنها پس از آن در کنگره به تصویب رسید که قانون‌گذاران لولا را مجبور کردند یارانه‌های نامرتبی را در پیش‌نویس گنجاند.
با افزایش قدرت کنگره، ترکیب آن به سمت راست گرایش یافته است. اگرچه آقای بولسونارو در انتخابات ریاست جمهوری سال 2022 شکست خورد، حزب او و گروه‌های راست میانه مجلس قانون‌گذاری را درنوردیدند. اکنون نزدیک به دو سوم قانون‌گذاران در هر دو مجلس را گروه "روستایی" (نمایندگان مرتبط با بخش کشاورزی) تشکیل می‌دهند. این لابی به ویژه در سطح محلی قوی است. قانون‌گذاران در ماتو گروسو (Mato Grosso)، قلب کشاورزی سویا برزیل، تلاش می‌کنند بخش‌هایی از ایالت را به جای آمازون به عنوان ساوانای گرمسیری بازتعریف کنند. این امر به کشاورزان اجازه می‌دهد تا 65 درصد از درختان زمین خود را از بین ببرند، به جای تنها 20 درصد. فرمانداران در جاهای دیگر نیز به دنبال قوانین صدور مجوز سست‌تر هستند. این امر اجازه تکمیل BR-319 را می‌دهد، یک بزرگراه 900 کیلومتری (550 مایل) که زمانی متروکه بود و از میان جنگل بکر عبور می‌کند. لولا وعده داده است که بیشتر این جاده را تا پایان دوره ریاست جمهوری خود به اتمام برساند.
لابی نفتی برزیل نیز نفوذ زیادی پیدا کرده است. کاوشگران معتقدند خط ساحلی شمالی کشور، در منطقه‌ای به نام حاشیه استوایی (به نقشه مراجعه کنید)، غنی از نفت خام است. اما از آنجایی که این منطقه نزدیک دهانه رود آمازون قرار دارد، سازمان محیط زیست برزیل (IBAMA) حفاری در آنجا را ممنوع کرده است. لولا و چندین وزیرش می‌خواهند از این منابع بهره‌برداری کنند و فکر می‌کنند قانون صدور مجوز می‌تواند کمک‌کننده باشد. اگر این اتفاق بیفتد، برزیل می‌تواند تا سال 2030 به چهارمین تولیدکننده بزرگ نفت خام جهان تبدیل شود، در حالی که امروز در رتبه هفتم قرار دارد. در 17 ژوئن، آژانس ملی نفت 172 بلوک اکتشافی را برای حراج گذاشت، از جمله برخی نزدیک حوضه آمازون. دولت قصد دارد امسال امتیازات نفتی بیشتری را ارائه دهد که امیدوار است حدود 4 میلیارد دلار درآمد کسب کند.
آخرین مانع، وضعیت مالی شکننده دولت است. صندوق بین‌المللی پول (IMF) می‌گوید بدهی عمومی در مسیر رسیدن به 92 درصد تولید ناخالص داخلی (GDP) در سال جاری قرار دارد که از 60 درصد در سال 2013 افزایش یافته است. بخش زیادی از این استقراض در دوران پیشینیان لولا اتفاق افتاده است. با این حال، او کمکی نمی‌کند. بدون ترفندهای حسابداری، دولت به هدف مالی خود یعنی دستیابی به مازاد اولیه 1 درصد تا سال 2026 نخواهد رسید. لولا هزینه‌های اجتماعی را افزایش داده و حداقل دستمزد را بالا برده است. سنا قرار است طرح او را برای معافیت افرادی که تا 5000 رئال (920 دلار) در ماه درآمد دارند از مالیات بر درآمد، تصویب کند. این اقدام حدود 5 میلیارد دلار در سال از درآمد از دست رفته را در پی خواهد داشت. بنابراین، پول آسان از نفت به ویژه جذاب است.
و بنابراین جنبش محیط زیست برزیل تحت فشار قرار گرفته است. با این حال، ناتالی اونترستل از موسسه تالانوا (Talanoa Institute)، یک اندیشکده در ریو دو ژانیرو، یک نقطه امید می‌بیند. تنها 34 بلوک از 172 بلوک عرضه‌شده برای حراج، خریدار پیدا کردند. حتی اتحادیه کارگران نفت نیز از صدور مجوز برای بلوک‌های نزدیک دهانه رود آمازون که دادستان عمومی برزیل تلاش کرد آن را به حالت تعلیق درآورد، حمایت نکرد. آقای آسترینی صریحاً می‌گوید: اگر لایحه صدور مجوز تصویب شود، "ما دست از مبارزه برای محیط زیست برنخواهیم داشت. ما فقط وکلای بیشتری استخدام خواهیم کرد."