
جیمی دیمون میگوید داغترین روند والاستریت، دستورالعملی برای یک بحران مالی است، اما او با این حال میلیاردها دلار در آن سرمایهگذاری میکند. برنامه او: به صورت استراتژیک وارد عمل شود و در صورت فروپاشی، سود ببرد.
در بهمنماه گذشته، دیمون در سالن رقص هتل مجلل لووز در میامی بیچ، در مقابل صدها مشتری روی صحنه رفت تا درباره رونق وامدهی غیرقانونی به شرکتهای با بدهی بالا صحبت کند. این بازار با رشد سریع، سالها است که بانکهای بزرگ را کنار زده است، و مدیرعامل جیپیمورگان چیس، گفت که این وضعیت او را یاد هیاهوی وامهای پرخطر (subprime mortgages) میاندازد که جرقه بحران مالی ۲۰۰۸ را زد.
به گفته حاضران، دیمون در آن رویداد در بهمنماه گفت: "بخشهایی از وامدهی مستقیم خوب هستند." او افزود: "اما همه کار را عالی انجام نمیدهند، و این همان چیزی است که باعث مشکل در محصولات مالی میشود." او گفت که در بحران مالی ۲۰۰۸، بیر استرنز (Bear Stearns) و لمن برادرز (Lehman Brothers) دیر وارد شدند، انتخابهای بدی کردند و "این دو شرکت وام مسکن مزخرف را خریدند" که در نهایت منجر به فروپاشی "همه چیز" شد.
این مقایسه تکاندهنده بود. تنها ساعاتی قبل، جیپیمورگان اعلام کرده بود که ۵۰ میلیارد دلار در اعتبارات خصوصی سرمایهگذاری میکند، بیش از یک دهه پس از آنکه شرکتهای مالی مانند بلکاستون (Blackstone) و آرس منیجمنت (Ares Management)، که بانک نیستند، رونق وامدهی به شرکتهای با ریسک مالی بالا را آغاز کردند. بانکها به دلیل مقررات سختگیرانهای که برای محافظت از سپردهگذاران وضع شده است، معمولاً از این کسب و کار دوری میکردند.
دیمون، موفقترین بانکدار در طول نسلها، به دلیل هدایت جیپیمورگان به دور از روندهای مالی زودگذر که باعث سقوط شرکتهای دیگر شد، در والاستریت و فراتر از آن احترام کسب کرده است. اقتصاددانان و برخی بانکداران مرکزی هشدار میدهند که این وامهای پرخطر میتوانند در صورت مواجهه شرکتهای با بدهی گرانقیمت زیاد با اقتصاد رو به کندی، جزء اصلی یک بحران مالی جدید باشند.
اما حتی با وجود اینکه دیمون میگوید تاریخ را با اعتبار خصوصی تکرار شده میبیند، او گام بزرگی به سوی این بازار برمیدارد.
کسبوکار اعتبار خصوصی در دو دهه گذشته به سرعت رشد کرده است، بهطوریکه سرمایه جذبشده برای وامدهی به شرکتهای تحت حمایت سهام خصوصی – که بزرگترین بخش بازار است – از سال ۲۰۰۶ بیش از ۱۰۰ برابر افزایش یافته و در سال ۲۰۲۴ به تقریباً ۷۰۰ میلیارد دلار رسیده است. رشد اعتبار خصوصی، کسبوکار پردرآمد بانکها در وامدهی به شرکتهای آمریکایی را دچار اختلال کرده است و جیپیمورگان و برخی از همتایانش با گسترش رقبای جدید و غیرقانونی خود، ضرر کردهاند.
به گفته افراد مطلع، بانکداران میگویند که تنظیمکنندگان فدرال در سالهای اخیر انعطافپذیریهایی را در نحوه اجرای دستورالعملهای وامدهی اعمال کردهاند که این امر راه را برای ورود بانکها به این بازار باز کرده است.
افراد آگاه به تفکر دیمون میگوینند او در تلاش است تا قبل از اینکه جیپیمورگان، بزرگترین و سودآورترین بانک کشور، عقب بماند، سهمی را به دست آورد. حتی اگر بحرانی هم رخ دهد، دیمون گفته است که میتواند جیپیمورگان را برای کسب سود آماده کند. او سابقه اثبات شدهای در ورود به صحنه زمانی که خانههای پوشالی فرو میریزند – همانطور که پس از سال ۲۰۰۸ انجام داد – برای خرید شرکتهای ورشکسته و تصاحب بهترین بخشهای آنها دارد.
تروی روربا (Troy Rohrbaugh)، رئیس مشترک بانک تجاری و سرمایهگذاری جیپیمورگان، گفت: "ممکن است کمی دردسر وجود داشته باشد، اما ما منضبط میمانیم."

از دست رفتن یک ماهی بزرگ
رونق اعتبارات خصوصی در حدود سال ۲۰۱۵ به اوج خود رسید. غولهای سهام خصوصی و سایرین، با صدها میلیارد دلار که از صندوقهای بازنشستگی و موقوفات دانشگاهی در جستجوی بازدهی بالاتر جمعآوری شده بود، به وامدهی شرکتی گسترش یافتند.
آنها پیشنهادی ساده به وامگیرندگان ارائه دادند: میتوانستند سریعتر و با شرایط منعطفتر، مانند امکان صرف نظر از پرداخت بهره و اضافه کردن آن به کل مانده، از بانکها وجه دریافت کنند. شرکتها معمولاً نیازی به پرداخت هزینه برای رتبهبندی اعتباری نداشتند و میتوانستند بیش از آنچه از بانکها دریافت میکردند، وام بگیرند.
وامدهندگان ریسک بیشتر را با دریافت نرخ بهره بالاتر جبران میکردند. گزارش تحقیقاتی اقتصاددانان فدرال رزرو در سال ۲۰۲۴ نشان داد که به طور متوسط، شرکتها بین ۲ تا ۳ درصد بیشتر برای وام گرفتن از صندوقهای اعتباری خصوصی پرداخت میکردند. در حالی که نرخهای نکول پایین مانده است، اقتصاددانان اشاره کردند که این بازار هنوز یک رکود طولانی را پشت سر نگذاشته است.
جیپیمورگان در واقع از شرکتکنندگان اولیه در این بازار بود اما واحد اعتبارات خصوصی خود را درست زمانی که این رونق آغاز میشد، رها کرد.
پس از بحران مالی ۲۰۰۸، بانکهای والاستریت از کاهشهای هنگفت ارزش داراییها مربوط به بحران وام مسکن به شدت متضرر شده و از وامدهی عقبنشینی میکردند.
جیپیمورگان پیش از این اسکات کپنیک (Scott Kapnick)، یکی از مدیران ارشد گلدمن ساکس (Goldman Sachs) را استخدام کرده بود تا استراتژی سهام خصوصی و بدهیهای بد را در هایبریج (Highbridge)، صندوق پوشش ریسک تحت مالکیت خود، توسعه دهد. او با یک صندوق جدید که بر وامها به شرکتهای کوچک و متوسط تمرکز داشت، وارد شکاف وامدهی شد. این صندوق چند درصد بیشتر بهره میگرفت، با این انتظار که بانکها در نهایت بازگردند و بدهی را با نرخ پایینتر مجدداً تأمین مالی کنند و هایبریج را به طور کامل بازپرداخت کنند.
اما حدود سال ۲۰۱۱، بانکها هنوز به وضعیت عادی بازنگشته بودند. قوانین جدیدی که پس از بحران وضع شد، تمایل بانکها به وامدهی را کاهش داد. کپنیک و تیمش در جیپیمورگان، به عنوان یک صندوق سرمایهگذاری خصوصی – که تحت نظارت مقررات بانکی برای محافظت از سپردههای مشتریان عادی نبود – شروع به جمعآوری میلیاردها دلار برای اعطای وامهای بزرگتر کردند و از اختلال در حال ظهور در سیستم بانکداری سنتی بهره بردند.
دیمون و مری اِردوز (Mary Erdoes)، که از مدتها پیش از دستیاران دیمون بود و واحد ناظر بر هایبریج را اداره میکرد، میخواستند کپنیک و کارکنانش با تیمهای دیگر در این ابربانک گسترده همکاری کنند. اما آنها اغلب از تأمین مالی برخی معاملات که بانکداران سرمایهگذاری جیپیمورگان به آنها ارائه میدادند، خودداری میکردند، زیرا بازدهی آنها را نسبت به ریسکشان پایین میدیدند. و صندوق جدید، مسیر سرمایهگذاریهای خود را پیدا میکرد.
در همین حال، مدیران ارشد هایبریج نگران شدند که تنظیمکنندگان فدرال ممکن است آنها را مجبور به تعطیلی کسبوکار وامدهیشان کنند. جیپیمورگان پس از فاجعه "نهنگ لندن" در سال ۲۰۱۲، که در آن معاملهگران شرطبندیهای تهاجمی انجام دادند که مدیران بانک از آن بیخبر بودند و بیش از ۶ میلیارد دلار ضرر کردند، قول داده بود که نحوه مدیریت ریسک خود را اصلاح کند. این اتفاق منجر به اعتراف بانک به تخلف و توافق برای پرداخت بیش از ۹۲۰ میلیون دلار جریمه شد. سال بعد، تنظیمکنندگان محدودیتهای سختگیرانهتری را برای میزان ریسکی که بانکها میتوانستند در وامدهی شرکتی متحمل شوند، وضع کردند.
در سال ۲۰۱۵، کپنیک و دیگر مدیران اجرایی بیش از ۱ میلیارد دلار پرداخت کردند تا کسبوکار اعتبارات خصوصی را از جیپیمورگان جدا کنند. این کسبوکار به یکی از بزرگترین شرکتهای اعتبارات خصوصی در جهان تبدیل شد و اکنون دفتری با بیش از ۱۵۷ میلیارد دلار وام را مدیریت میکند. سال گذشته، بلکراک (BlackRock) ۱۲ میلیارد دلار برای خرید این شرکت که اکنون اچپیاس اینوستمنت پارتنرز نام دارد، پرداخت کرد.
دیمون از آن زمان به مدیران جیپیمورگان گفته است که با نگاهی به گذشته، معتقد است از دست دادن اچپیاس یکی از اشتباهات بزرگ این بانک در سالهای اخیر بوده است.
با این حال، در آن زمان جیپیمورگان با گسترش بانک چیس، شاخه خردهفروشی خود، و بانک سرمایهگذاری که همچنان میلیاردها دلار از خدمترسانی به بزرگترین شرکتهای جهان به دست میآورد، سودهای بیسابقهای را کسب میکرد. و این بانک با وام دادن پول خود به صندوقهای اعتبارات خصوصی، که "پشتیبانی اهرمی" (back leveraging) نامیده میشود، سهمی از رونق جدید را به دست میآورد. بانکها این کار را دوست دارند زیرا بدون نیاز به پذیرش ریسک زیاد مانند وامدهی مستقیم به شرکتها، درآمد خوبی کسب میکنند.
در مصاحبهای در سال ۲۰۱۶ با بلومبرگ، دیمون رشد بازارهای خصوصی را تأیید کرد اما گفت که جیپیمورگان نیازی به نگرانی زیاد ندارد. او گفت: "ما هم پول درمیآوریم، پس خیلی ناراحت نیستم."

رقابت رو به رشد
اما تا سال ۲۰۲۰، آرس با وام ۲ میلیارد دلاری به گروه آردوناگ (Ardonagh Group)، یک شرکت بیمه بریتانیایی، رکوردهایی را شکست. در آن زمان، این بزرگترین معامله بدهی خصوصی ثبت شده بود. سپس در سال ۲۰۲۱، خرید ۶.۶ میلیارد دلاری استمپز دات کام (Stamps.com) توسط توما براوو (Thoma Bravo) با حدود ۳ میلیارد دلار بدهی تأمین مالی شد که تقریباً تمام آن از شرکتهای اعتبارات خصوصی، از جمله آرس و بلکاستون، تأمین شده بود.
این معاملات زنگ خطر را به صدا درآورد. بانکها از دهه ۱۹۸۰ که خریدهای اهرمی (leveraged buyouts) رونق گرفت، در سازماندهی و تأمین مالی آنها غالب بودند. در آن زمان، جیمی لی (Jimmy Lee) در کمیکال بانک (Chemical Bank)، که بعدها بخشی از جیپیمورگان شد، اساساً بازار وام سندیکایی (syndicated loan market) را ابداع کرد، که به شرکتها اجازه میدهد در معاملاتی که بانکها ساختاردهی میکنند، از شبکهای از وامدهندگان استفاده کنند.
اکنون، بانکها از این تصویر حذف میشدند و میلیاردها دلار درآمد را از دست میدادند. علاوه بر خود وام، بانکها از طریق طیف وسیعی از خدمات مالی مرتبط، مانند مدیریت پرداخت بهره و ایجاد محصولات سرمایهگذاری با بدهی، پول در میآورند. دیمون امسال گفت که حدود ۶۰ درصد از درآمد بانک از شرکتهای متوسط از چنین خدمات جانبی به دست میآید.
برخی از بانکداران سرمایهگذاری ارشد جیپیمورگان، کسبوکار پشتیبانی اهرمی را عامل تأمین مالی رقبا میدانستند. تنها آرس طی سالها میلیاردها دلار از جیپیمورگان وام گرفته بود و اکنون عملاً از آن پول برای شکست دادن جیپیمورگان در معاملات استفاده میکرد.
به گفته افراد مطلع از تفکر دیمون، با افزایش سهم بازار رقبای خصوصی، دیمون تصمیم گرفت که بانک باید کسبوکار وامدهی خصوصی خود را دوباره بسازد. در عین حال، دیمون نگران بود که رشد سریع وامدهی مستقیم شبیه یک حباب به نظر میرسد و در نامه سالانه خود به سهامداران جیپیمورگان در سال ۲۰۲۱ گفت که اعتبار خصوصی نیاز به "نظارت دقیق" دارد.
به گفته این افراد، بانک همچنین شروع به فکر کردن کرد که چگونه میتواند وامها را بدون نقض مقررات بانکی پس از بحران مالی، که به دنبال محدود کردن ریسکپذیری در وامدهی هستند، ارائه دهد. بخش عمدهای از رشد اعتبارات خصوصی توسط وامهای پرخطر که بانکها معمولاً از آنها اجتناب میکنند، تأمین شده بود، بنابراین جیپیمورگان باید راهی برای ارائه این وامها بدون دریافت امتیاز منفی از تنظیمکنندگان پیدا میکرد.
این بانک یک صندوق اعتبارات خصوصی را راهاندازی کرد که تقریباً بر اساس واحد قدیمی هایبریج مدلسازی شده بود و دوباره تحت نظارت اردوز و در بخش مدیریت دارایی قرار گرفت. ایده این بود که این واحد از بانک اصلی جدا باشد تا مشمول مقررات تنبیهی نشود. اردوز در سال ۲۰۲۰ یکی از دستیاران خود، مگ مککللن (Meg McClellan)، را به عنوان رئیس جهانی اعتبارات خصوصی منصوب کرد و دو بانکدار ارشد از ولز فارگو (Wells Fargo) با سابقه وامدهی به شرکتهای کوچکتر را استخدام کرد. آنها نیم دوجین تحلیلگر استخدام کردند و ۱۰ میلیارد دلار از بانک برای شروع این استراتژی دریافت کردند.
تا اوایل سال ۲۰۲۲، دیمون و اردوز کل استراتژی را کنار گذاشتند. در عوض، دیمون تصمیم گرفت ترازنامه بانک را به کار بگیرد و بخشی از ۱۰۰ میلیارد دلار سرمایه مازاد جیپیمورگان را به بانک سرمایهگذاری برای وامدهی خصوصی اختصاص دهد. این وجوه بالاتر از ذخایری است که بانکها برای محافظت از حسابهای سپرده ملزم به نگهداری آنها هستند.
در ساختار جدید، بانکداران سرمایهگذاری که با شرکتها کار میکردند، میتوانستند مستقیماً به آنها وام ارائه دهند، به جای اینکه مجبور باشند از یک "دیوار چینی" (Chinese Wall) عبور کرده و به بخش مدیریت دارایی اردوز بروند تا برای معامله تأییدیه بگیرند.
دیمون ۱۰ میلیارد دلار به تلاش برای اعتبارات خصوصی متعهد شد.
بسیاری از مدیران اجرایی از این موضوع خشنود بودند و این وامدهی را راهی برای تسهیل معاملات بیشتر و حفظ ارتباط در یک بازار مالی در حال تغییر میدیدند. اما برخی از بانکداران قدیمی این امر را نشانهای از پایان مدل بانکمحور وامدهی شرکتی میدانستند، که تنها قرار بود توسط یک مدل جدیدتر و مبهمتر که جیپیمورگان در آن تسلط نداشت، جایگزین شود.

معامله والگرینز
تحت برنامه جدید، جیپیمورگان اکنون به مشتریان شرکتی خود یا وامهای سنتی و سندیکایی، یا یک گزینه اعتباری خصوصی ارائه میدهد – که میتواند بزرگتر باشد یا شرایط منعطفتری در ازای نرخ بهره بالاتر ارائه دهد.
فردی مطلع از جیپیمورگان گفت که این بانک در مدیریت ریسک در سبد وامهای خصوصی خود، گفتوگوی منظمی با تنظیمکنندگان دارد. این فرد افزود که بانک همچنین محدودیتهای ریسک داخلی خود را برای معاملاتی که مایل به انجام آنها است، دارد.
اگر مشتری یک وام خصوصی را انتخاب کند، جیپیمورگان اغلب آن را در دفاتر خود نگه میدارد و تا سررسید آن بهره جمعآوری میکند. در برخی موارد، این بدهی را برای تعدادی از صندوقهای اعتبار خصوصی که با بانک همکاری کردهاند، از جمله صندوق مدیریت سوروس (Soros Fund Management) و اکتاگون کردیت اینوسترز (Octagon Credit Investors)، بستهبندی میکند.
در ابتدا، بانک بیشتر معاملات کوچک چند میلیون دلاری انجام میداد. جیپیمورگان به اندازه سایر بانکهای بزرگ در دنیای سهام خصوصی غالب نیست.
نیاز به توسعه مقیاس واضحتر شد. تابستان گذشته، جیپیمورگان یک معامله برای کمک به اینتل (Intel)، یکی از مشتریان دیرینه بانک سرمایهگذاری، برای ساخت یک مرکز داده بزرگ در ایرلند را از دست داد.
در عوض، آپولو (Apollo)، رقیب بازارهای خصوصی، ۱۱ میلیارد دلار در شرکت تولیدکننده تراشه از طریق یک ساختار معاملاتی پیچیده سرمایهگذاری کرد که در آن اینتل در ازای سرمایهگذاری، سود سهام متغیر به آپولو پرداخت میکند. افراد مطلع از این معامله گفتند که جیپیمورگان یک معامله وام معمولیتر ارائه داده بود که هزینه بیشتری برای اینتل داشت.
گلن شور (Glenn Schorr)، تحلیلگر ارشد اورکور (Evercore) که والاستریت را پوشش میدهد، گفت: "به عنوان یک بانک، شما فقط میتوانید رشد اعتبار خصوصی را از هیچ جا مشاهده کنید تا به صنعت تریلیون دلاری برسد." وی افزود: "این همان چیزی است که مشتریانش درخواست میکنند."
در بهمنماه، جیپیمورگان اعلام کرد که تعهد خود به اعتبار خصوصی را به ۵۰ میلیارد دلار افزایش میدهد – در همان روز دیمون در هتل لووز درباره عوامل بد و فروپاشی وامهای مسکن هشدار داد.
کمی بعد، جیپیمورگان معاملهای را انجام داد، زمانی که شرکت سهام خصوصی سیکامور پارتنرز (Sycamore Partners)، که در حال آمادهسازی برای خرید والگرینز بود، نیاز به ترتیب وامهایی حدود ۱۳ میلیارد دلار داشت. ارزش نهایی این معامله، از جمله بدهی، تقریباً به ۲۴ میلیارد دلار رسید.
کسبوکارهای والگرینز به سه واحد جداگانه تقسیم شدهاند. تیم جدید اعتبارات خصوصی جیپیمورگان خرید بخش شیلدز (Shields) والگرینز، یک داروخانه تخصصی، توسط سیکامور را تأمین مالی کرد. والگرینز مقدار زیادی بدهی – حدود نه برابر درآمد شیلدز – برای تأمین مالی خرید سیکامور وام گرفت، چیزی که احتمالاً یک "اعتبار غیرقابل قبول" به زبان بانکی، یعنی بیش از حد پرخطر برای یک وام بانکی سنتی، محسوب میشد.
جیپیمورگان پول مورد نیاز برای بخش ۲.۶ میلیارد دلاری معامله شیلدز را با واحد مدیریت دارایی گلدمن ساکس و اچپیاس، کسبوکار سابق اعتبارات خصوصی خود، وام داد. اچپیاس بیش از نیمی از وجوه را وام داد و جیپیمورگان و گلدمن بقیه را تقسیم کردند. جیپیمورگان وام شیلدز را تا زمان سررسید در دفاتر خود نگه میدارد.
جیپیمورگان یک وام سندیکایی سنتی برای کسبوکار بینالمللی والگرینز، که شامل زنجیره خردهفروشی بوتس (Boots) است، ترتیب داد و یک وام با پشتوانه دارایی (asset-backed loan) برای بخش سوم، امتیاز اصلی فروشگاههای فیزیکی در ایالات متحده، انجام داد.
این بانک گفت که معامله والگرینز، یکی از بزرگترین خریدهای اهرمی در دهه گذشته، اثبات میکند که کسبوکارهای وامدهی قدیمی و جدید آن نیازی به تضعیف یکدیگر ندارند و حتی میتوانند به جذب مشتریانی که هر دو را میخواهند، کمک کنند. کوین فولی (Kevin Foley)، رئیس جهانی بخش بازارهای سرمایه جیپیمورگان، گفت: "ما سوئیسِ تأمین مالی هستیم."
دیمون هنوز هم میگوید که از نحوه استفاده فزاینده برخی از شرکتهای اعتبارات خصوصی از وجوه پساندازکنندگان عادی برای تأمین مالی گسترش سریع خود، که انحرافی از روال دیرینه پذیرش ریسک تنها با پول سرمایهگذاران بزرگ است، راضی نیست.
بلکاستون، کیکیآر (KKR) و آپولو همگی اخیراً محصولات سرمایهگذاری اعتبار خصوصی با هدف افراد عادی را توسعه دادهاند. بسیاری از این شرکتها همچنین با همکاری با شرکتهای بیمه و استفاده از مستمریها، به پساندازهای عادی دسترسی پیدا میکنند تا کسبوکارهای وامدهی خود را سریعتر رشد دهند.
فابیو ناتالوچی (Fabio Natalucci)، رئیس موسسه آندرسن (Andersen Institute)، یک اندیشکده، گفت که بسیاری از این شرکتهای بازارهای خصوصی در حال تقلید از بانکها هستند اما با همان مقررات روبرو نیستند. ناتالوچی، که ۱۶ سال پایداری مالی را برای فدرال رزرو مطالعه کرده است، اضافه کرد که ریسک سیستمی آنها برای اقتصاد به دلیل سرعت رشدشان، به طور بنیادی درک نشده است.
او گفت: "ما این بخش را در این اندازه، که یک رکود معنادار را پشت سر گذاشته باشد، ندیدهایم. در دهه گذشته سریع رشد کرده و این میتواند یک آسیبپذیری باشد."
دیمون نیز در سال ۲۰۲۳ به کنگره گفت که اعتبار خصوصی فعالیتهای اقتصادی را از دید تنظیمکنندگان دور میکند. در کنفرانسی در سال ۲۰۲۴، او گفت که اگر تعداد کافی از وامها به مشکل بربخورند و سرمایهگذاران عادی متضرر شوند، "جهنمی در انتظار خواهد بود."
دیمون در روز سرمایهگذاران بانک در ماه مه گفت: "فکر میکنم اعتبار امروز یک ریسک بد است" زیرا رشد "بیخیال" آن در یک رکود آزمایش نشده است. اما او افزود: "فرصت بزرگی نیز برای این شرکت وجود خواهد داشت."
برای ارتباط با الکساندر سعیدی به آدرس [email protected] ایمیل بفرستید.