اتحادیه اروپا اعلام کرده است که اگر تهران تا ۲۹ آگوست در مهار برنامه هستهای خود پیشرفتی نداشته باشد، روند بازگرداندن تحریمهای سازمان ملل علیه ایران را آغاز خواهد کرد.
ژان-نوئل بارو، وزیر امور خارجه فرانسه، در نشستی با همتایان خود در اتحادیه اروپا گفت: «فرانسه و شرکایش ... موجه هستند که تحریمهای جهانی مربوط به تسلیحات، بانکها و تجهیزات هستهای را که ۱۰ سال پیش لغو شده بودند، مجدداً اعمال کنند. بدون یک تعهد قاطع، ملموس و قابل راستیآزمایی از سوی ایران، ما حداکثر تا پایان آگوست این کار را انجام خواهیم داد.»
اروپاییها عمدتاً از موضوع هستهای ایران توسط دونالد ترامپ، که ماه گذشته دستور بمباران تأسیسات هستهای ایران را صادر کرد، کنار گذاشته شده بودند، و این مداخله را میتوان تلاشی برای بازپسگیری نفوذ اروپا تلقی کرد.
مهلت پایان آگوست، روندی را آغاز میکند که میتواند منجر به اعمال مجدد مجموعهای از تحریمها تا ۱۵ اکتبر شود و به امضاکنندگان اروپایی توافق هستهای ۲۰۱۵ – بریتانیا، فرانسه و آلمان – اهرمی مستمر در مذاکرات با ایران میدهد. قدرتهای اروپایی خواهان بازگشت بازرسان هستهای سازمان ملل به ایران هستند، تا حدی برای جلوگیری از تلاش ایران برای پیکربندی مجدد برنامه هستهای خود پس از خسارات وارده از حملات آمریکا در ماه ژوئن.
نحوه مذاکره توافق هستهای ۲۰۱۵ به سایر امضاکنندگان، یعنی چین یا روسیه، اجازه نمیدهد بازگرداندن تحریمها را وتو کنند، اما کشورهای اروپایی میتوانند اعمال مجدد تحریمها را فراتر از اکتبر به تأخیر بیندازند تا زمان بیشتری برای مشورتهای بیشتر فراهم شود.
ایالات متحده نیز، پس از خروج از توافق هستهای در سال ۲۰۱۸، نمیتواند اقدام بریتانیا یا فرانسه را وتو کند. بازگرداندن تحریمها تحت فصل هفت منشور سازمان ملل متحد آغاز خواهد شد و اعمال مجدد شش قطعنامه سازمان ملل را اجباری میکند، از جمله قطعنامهای که ایران را ملزم میکند تا کلیه فعالیتهای مربوط به غنیسازی و بازفرآوری اورانیوم، از جمله در سطح تحقیق و توسعه، را به حالت تعلیق درآورد.
یک قطعنامه دیگر که مجدداً اعمال خواهد شد، تمامی کشورهای عضو سازمان ملل را ملزم میکند از انتقال هرگونه اقلام، مواد یا فناوریهایی که میتواند در این فعالیتها یا برنامه موشکی ایران مورد استفاده قرار گیرد، جلوگیری کنند.
کارشناسان تحریم ایران ادعا میکنند که قطعنامههای بازگردانده شده به طور خودکار صادرات نفت ایران را متوقف نخواهند کرد، دسترسی ایران به سیستمهای مالی بینالمللی را قطع نخواهند کرد، یا ارتباطات تجاری عمومی را قطع نخواهند کرد. اما همه کشورها و نهادهای مالی بینالمللی باید از ارائه کمکهای مالی، تعهدات جدید یا وامهای ترجیحی به دولت ایران، به جز برای اهداف بشردوستانه و توسعه، خودداری کنند.
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، اخیراً گفت که فعال شدن مکانیسم ماشه «به معنای پایان نقش اروپا در مسئله هستهای ایران خواهد بود و ممکن است تاریکترین نقطه در تاریخ روابط ایران با سه کشور اروپایی باشد، نقطهای که شاید هرگز جبران نشود.» او گفت: «این نشانگر پایان نقش اروپا به عنوان واسطه بین ایران و آمریکا خواهد بود.»
او در آخر هفته به دیپلماتها گفت: «یکی از اشتباهات بزرگ اروپاییها این است که فکر میکنند ابزار 'مکانیسم ماشه' در دستشان به آنها قدرت عمل در مسئله هستهای ایران را میدهد، در حالی که این یک تصور کاملاً اشتباه است. اگر این کشورها به سمت فعالسازی مکانیسم ماشه حرکت کنند، حل مسئله هستهای ایران را حتی پیچیدهتر و دشوارتر خواهند کرد.»