ایران از طریق آزمون و خطا، شکاف‌هایی را در سامانه‌های پدافند هوایی مشهور اسرائیل یافت

• جنگ بین اسرائیل و ایران نشان داد که حتی پیشرفته‌ترین سامانه‌های دفاع موشکی نیز می‌توانند مورد نفوذ قرار گیرند.
• ایران در طول درگیری تاکتیک‌های خود را تطبیق داد و با آزمون و خطا، شکاف‌هایی را در سامانه دفاعی اسرائیل یافت.
• داده‌ها نشان می‌دهند که نرخ موفقیت ایران با پیشرفت جنگ افزایش یافت و موشک‌های بیشتری از رهگیرهای (interceptors) اسرائیلی عبور کردند.

جنگ اخیر اسرائیل با ایران به عنوان یک داستان هشداردهنده برای کشورهایی که دارای سامانه‌های دفاع موشکی پیچیده هستند و آن‌هایی که به دنبال دستیابی به چنین سامانه‌هایی هستند، عمل کرد. طی ۱۲ روز، ایران با موفقیت فزاینده‌ای از دفاع اسرائیل عبور کرد و نشان داد که حتی پیشرفته‌ترین سامانه‌های جهان نیز می‌توانند مورد نفوذ قرار گیرند.

در حالی که اکثر موشک‌ها و پهپادهای ایران ساقط شدند، تهران با تغییر تاکتیک‌ها و از طریق آزمون و خطا، شکاف‌هایی را در سپر دفاعی اسرائیل پیدا کرد.

به گفته کارشناسان پدافند موشکی که داده‌های منبع باز و تصاویر عمومی از قطعات موشکی را تحلیل کردند، تهران شروع به پرتاب موشک‌های پیشرفته‌تر و دوربردتر از طیف وسیع‌تری از مکان‌ها در عمق ایران کرد. این تحلیلگران همچنین دریافتند که رژیم زمان‌بندی و الگوی حملات را تغییر داده و پراکندگی جغرافیایی اهداف را افزایش داده است.

بر اساس تحلیل وال استریت ژورنال از داده‌های اندیشکده‌های مستقر در اسرائیل و واشنگتن دی‌سی، با ادامه جنگ، ایران موشک‌های کمتری شلیک کرد، اما نرخ موفقیت آن افزایش یافت.

اکثر موشک‌های شلیک شده به سمت اسرائیل، موشک‌های بالستیک میان‌برد (medium-range ballistic missiles) هستند که می‌توانند تا برد ۱۲۰۰ مایل (۱۹۳۰ کیلومتر) را پوشش دهند.

موشک‌های آرو ۳ (Arrow 3) اسرائیل در ابتدا استفاده می‌شوند. اینها شامل یک رهگیر (interceptor) دو مرحله‌ای هستند که اهداف را تا فاصله ۱۵۵۰ مایلی (۲۵۰۰ کیلومتری) در ارتفاعات خارج از جو منهدم می‌کنند. آنها تهدیدات ورودی را از طریق اصابت مستقیم از بین می‌برند.

علاوه بر این، رهگیرهای (interceptors) اس‌ام-۳ نیروی دریایی آمریکا (SM-3) (که با نام ایجس - Aegis نیز شناخته می‌شوند) با یک سامانه رادار و کنترل آتش پیچیده، از دریای مدیترانه مستقر شده و می‌توانند موشک‌ها را هم در داخل و هم در خارج از جو درگیر کنند. آنها می‌توانند اهداف را تا فاصله ۷۴۵ مایلی (۱۱۹۰ کیلومتری) منهدم کنند.

موشک‌هایی که از رهگیری در خارج از جو فرار می‌کنند، سپس در داخل جو توسط آرو ۲ (Arrow 2) درگیر می‌شوند که موشک‌های بالستیک دوربرد را رهگیری می‌کند. آرو ۲ از کلاهک جنگی مجاورتی (proximity-fuzed warhead) برای انهدام هدف خود با انفجار در زمانی که به اندازه کافی نزدیک شود، استفاده می‌کند.

پدافند هوایی نهایی در ارتفاع بالا (Thaad - Terminal High Altitude Area Defense) یک سامانه موشکی ضد بالستیک آمریکایی است. این سامانه می‌تواند به عنوان پشتیبان در برابر موشک‌ها هم در خارج و هم در داخل جو، تا زمانی که در محدوده حدود ۱۸۵ مایلی (۲۹۸ کیلومتری) باشند، استفاده شود.

داویدز اسلینگ (David’s Sling) در برابر موشک‌های میان‌برد و راکت‌های سنگین در محدوده ۱۸۵ مایلی (۲۹۸ کیلومتری)، و همچنین موشک‌های کروز، دفاع می‌کند. این سامانه از مکانیزم اصابت برای کشتن (hit-to-kill) در داخل جو استفاده می‌کند.

گنبد آهنین (Iron Dome) در برابر راکت‌ها، موشک‌ها و خمپاره‌های کوتاه‌برد در محدوده ۷۵ مایلی (۱۲۰ کیلومتری) محافظت می‌کند. این سامانه از کلاهک جنگی مجاورتی استفاده کرده و تهدیداتی را که به سمت مناطق پرجمعیت یا سایت‌های استراتژیک می‌روند، اولویت‌بندی می‌کند. گنبد آهنین همچنین قادر به رهگیری قطعات موشکی و پهپادها است.

توجه: موشک‌ها از نظر اندازه نسبت به یکدیگر مقیاس‌بندی شده‌اند اما نه نسبت به سایر تجهیزات. منابع: مورا دیچ (Mora Deitch)، رئیس مرکز تحلیل داده در مؤسسه مطالعات امنیت ملی (INSS) در دانشگاه تل آویو، اسرائیل، و دکتر یهوشوآ کالیسکی (Dr. Yehoshua Kalisky)، پژوهشگر ارشد در INSS.

در نیمه اول درگیری، ۸٪ از موشک‌های ایران از دفاع اسرائیل عبور کردند. به گفته مؤسسه یهودی برای امنیت ملی آمریکا (Jinsa) مستقر در واشنگتن، در نیمه دوم جنگ، ۱۶٪ از رهگیرهای اسرائیل عبور کردند.

مورا دیچ، رئیس مرکز تحلیل داده در مؤسسه مطالعات امنیت ملی در دانشگاه تل آویو، گفت که نرخ موفقیت شامل موشک‌هایی نمی‌شود که پرتاب نشدند یا قبل از رسیدن به حریم هوایی اسرائیل رهگیری شدند. دیچ، که اندیشکده او داده‌هایی در مورد حملات ایران و قابلیت‌های دفاعی اسرائیل ارائه کرده است، همچنین گفت که این نرخ بین موشک‌هایی که اجازه داده شد به مناطق باز در اسرائیل اصابت کنند و آن‌هایی که رهگیرهای اسرائیلی آنها را از دست دادند، تمایز قائل نمی‌شود.

به گفته آری سیکورل (Ari Cicurel)، مدیر همکار سیاست خارجی در جینسا، موفق‌ترین مجموعه حملات ایران در ۲۲ ژوئن، دو روز قبل از پایان جنگ، رخ داد، زمانی که ۱۰ موشک از ۲۷ موشک به اسرائیل اصابت کرد، طبق داده‌های جینسا. این داده‌ها نشان می‌دهند که ایران با موفقیت "چگونگی، زمان و چه چیزی" را که شلیک می‌کرد، تطبیق داد.

ارتش اسرائیل از اظهار نظر در مورد ارقام جینسا فراتر از این که "جزئیات نرخ رهگیری را به اشتراک نمی‌گذارد" خودداری کرد.

پدافند هوایی اسرائیل — از جمله گنبد آهنین مشهور که راکت‌های کوتاه‌برد را از غزه و لبنان رهگیری می‌کند — در میان بهترین‌ها در جهان است و با همکاری ایالات متحده توسعه یافته است.

رافائل کوهن (Raphael Cohen)، دانشمند ارشد سیاسی در رند (Rand)، که به عنوان اندیشکده پنتاگون تأسیس شد، گفت: "هر سامانه موشکی، حتی یک سامانه پیچیده مانند اسرائیل، در نهایت نشت خواهد کرد." وی افزود: "کلید هر سامانه پدافند هوایی کمتر در ساخت یک سامانه کامل با هر یک از لایه‌ها و بیشتر در تأثیر تجمعی آن است."

تحلیل اظهارات عمومی اسرائیل نشان می‌دهد که نرخ رهگیری آن در طول جنگ کاهش یافته است. در طول درگیری، ارتش اسرائیل اعلام کرد که ۹۰٪ تا ۹۵٪ از موشک‌های ایران را رهگیری کرده است. پس از آتش‌بس در ۲۴ ژوئن، ارتش اعلام کرد که در مجموع ۸۶٪ را رهگیری کرده است.

در ژانویه، پرزیدنت ترامپ یک فرمان اجرایی را برای توسعه "گنبد آهنین برای آمریکا" امضا کرد، یک سامانه دفاع موشکی ۱۷۵ میلیارد دلاری که در ابتدا به نام آرایه اسرائیل نامگذاری شده بود و اکنون گنبد طلایی (Golden Dome) نامیده می‌شود تا ایالات متحده را از حملات موشکی احتمالی محافظت کند. اندازه آمریکا دفاع از آسمان آن را بسیار دشوارتر از اسرائیل می‌کند.

اوکراین نمونه بهتری از دفاع از یک قلمرو بزرگ در طول یک جنگ چندین ساله را ارائه می‌دهد، اما پدافند هوایی آن ترکیبی از فناوری‌های آمریکایی، اروپایی و داخلی است. کوهن از رند گفت: سامانه یکپارچه پیشرفته اسرائیل بیشتر شبیه چیزی است که ایالات متحده به دنبال توسعه آن است.

موفقیت خود اسرائیل در حمله به پرتابگرهای موشکی ایران، ایران را از استقرار موشک‌های قدیمی‌تر، کم‌دقت‌تر و کوتاه‌بردتر خود بازداشت. اما این همچنین به این معنی بود که تهران زودتر در درگیری به سراغ موشک‌های پیشرفته‌تر و دوربردتر خود رفت.

قطعات موشک مافوق صوت (hypersonic) فتاح-۱ (Fattah-1) ایران در حداقل دو شهر اسرائیلی سقوط کرد، طبق فیلم‌های مربوط به بقایا که توسط کارشناسان موشکی تحلیل شده است.

موشک فتاح-۱ با زاویه تند از خارج از جو زمین با سرعتی بیش از ۱۰ برابر سرعت صوت فرود می‌آید و دارای کلاهکی است که در پرواز جدا می‌شود و می‌تواند از رهگیرها (interceptors) جاخالی دهد. تنها پیشرفته‌ترین سامانه‌های اسرائیل — آرو ۳ (Arrow 3) و داویدز اسلینگ (David’s Sling) — می‌توانند مسیر خود را در میانه پرواز برای ردیابی آن تغییر دهند.

ایران همچنین از شلیک‌های گسترده شبانه به سمت پرتاب امواج کوچک‌تر در ساعات روشنایی روز و از طیف وسیع‌تری از مکان‌ها روی آورد.

تهران با تغییر الگوهای شلیک خود، هدف قرار دادن شهرهای دور از هم و تغییر فواصل بین حملات، رهگیرهای (interceptors) اسرائیل را بیشتر به چالش کشید.

یهوشوآ کالیسکی (Yehoshua Kalisky)، کارشناس پدافند موشکی در INSS، گفت: "آن‌ها سعی کردند سامانه دفاعی اسرائیل را از هم جدا کنند."

همانطور که درگیری ادامه یافت، کاهش تعداد رهگیرها و هزینه بالای آنها نیز اسرائیل را وادار می‌کرد که منابع خود را حفظ کرده و تنها موشک‌هایی از ایران را هدف قرار دهد که بزرگترین تهدید را ایجاد می‌کنند، به گفته کارشناسان موشکی.

مقامات اسرائیلی و ایرانی به طور مستقل خواستار بررسی قابلیت‌های هوایی خود شده‌اند.

کالیسکی گفت: "هر دو ما در حال یادگیری هستیم، آنها در تلاشند تا حملات خود را بهبود بخشند و ما، دفاع خود را."

برای ارتباط با بنوا فوکون، به [email protected] ایمیل بزنید.