فرعون، هارون و موسی <span>عکس: گتی ایمیجز</span>
فرعون، هارون و موسی <span>عکس: گتی ایمیجز</span>

همانند فرعون، قلب پوتین «سخت شد»

کتاب خروج به ما می‌گوید که چه انتظاری از روسیه در جنگش علیه اوکراین داشته باشیم.

رئیس جمهور ترامپ دوشنبه گذشته درباره روس‌ها گفت: «ما از آن‌ها بسیار بسیار ناراضی هستیم.» نارضایتی او در یک تغییر دراماتیک در سیاست جنگ اوکراین بیان شد: تسلیحات جدید به کی‌یف، تحریم‌های جدید علیه‌مسکو، و تهدید به وضع تعرفه ۱۰۰ درصدی پس از ۵۰ روز بر هر کشوری که کالاهای روسی می‌خرد. این «تعرفه‌های ثانویه»، آن‌گونه که آقای ترامپ می‌نامد، عمدتاً شامل کشورهایی می‌شود که نفت روسیه را خریداری می‌کنند – در اصل، یک تحریم نفتی (امبارگو).

تعیین عمق این تغییر در رویکرد رئیس‌جمهور غیرممکن است، زیرا آقای ترامپ سال‌ها به نظر می‌رسید، حداقل در لفاظی‌هایش، مشتاق تفسیر نیت‌های ولادیمیر پوتین در نوری مساعد باشد. اما همین امر بیانیه دوشنبه را از هر زمان دیگری قابل توجه‌تر می‌کند – رئیس‌جمهور هرگز چنین نگرش خصمانه‌ای نسبت به آقای پوتین ابراز نکرده بود.

با شنیدن اعلامیه آقای ترامپ، ذهن من به کتاب خروج خطور کرد. به ده بلا و سفر عبرانیان از مصر می‌اندیشم. این شاید بزرگترین داستان در هر زبانی باشد، متن کتاب مقدس آن پر از هوشمندی‌های ظریف، جزئیات مرموز و عبارات شگفت‌انگیز است و با یک آخرالزمان رهایی و نابودی به اوج خود می‌رسد. آنچه آن را به ذهن آورد، شخصیت ضدقهرمان اصلی آن، فرعون، پادشاه مصر است. او دیکتاتوری است که غرور و سرسختی‌اش او را وادار می‌کند تا سیاستی احمقانه را تا مرز خودویرانگری دنبال کند.

اقداماتی که آقای ترامپ روز دوشنبه تشریح کرد – تأمین تسلیحات پیشرفته برای دشمنان روسیه در میدان نبرد، محروم کردن این کشور از درآمد – مردم روسیه را به طور مستقیم و وحشیانه مانند کاری که خدا در خروج با مصریان کرد (تبدیل نیل به خون، پر کردن هوا از پشه، کشتن دام‌های مصر با تگرگ و غیره) مورد تهاجم قرار نمی‌دهد. اما تحریم نفتی دو فاکتو بر نفت روسیه، اگر آقای ترامپ این سیاست را بدون عذرخواهی دنبال کند، هزینه سنگینی را بر اقتصاد و ارتش روسیه تحمیل خواهد کرد.

نکته داستان خروج تحلیل روانشناسی دیکتاتورها نیست. اما تاریخ‌های کتاب مقدس اغلب الگوهایی از رفتار انسانی را نشان می‌دهند که آنقدر قابل تشخیص هستند که گویی از تیترهای دیروز گرفته شده‌اند. آقای پوتین اولین ستمگری نیست که مردمی را برای دلایل پیچیده خودش مورد ظلم قرار می‌دهد، سپس متوجه می‌شود تصمیمش مجموعه‌ای از فجایع را ایجاد می‌کند، و حتی با وجود اینکه تأثیرات این تصمیم کشورش را در هم می‌شکند، از تغییر یا اصلاح سیاست خود امتناع می‌ورزد.

نکته حیاتی که سیاست‌گذاران آمریکایی باید درک کنند، اگر خروج چیزی برای آموزش به آن‌ها داشته باشد، این است که دیکتاتور هر از گاهی به نظر می‌رسد تسلیم می‌شود و آماده مذاکره برای صلح است. در طول داستان، فرعون به نظر می‌رسد که عقب‌نشینی می‌کند و راه‌حلی مصالحه‌آمیز می‌خواهد. اما به محض فروکش کردن درد، او دوباره وانمود می‌کند که تمام اهرم‌های فشار را در اختیار دارد و موضع خود را دو برابر سخت‌تر می‌کند.

پس از بلای چهارم، هجوم مگس‌ها، فرعون معامله‌ای را پیشنهاد می‌کند: اگر موسی نزد خدا دعا کند تا مگس‌ها را از بین ببرد، فرعون به اسرائیلیان اجازه می‌دهد که برای پرستش خدا بروند، همان‌طور که موسی درخواست می‌کند؛ فقط نباید بیش از مسافت کوتاهی دور شوند. موسی اصرار دارد که خدا گفته است آن‌ها باید سه روز راه به بیابان بروند، نه کمتر. آن دو به یک درک مبهم می‌رسند. فرعون می‌گوید: «من به شما اجازه خواهم داد که در بیابان برای خداوند خدای خود قربانی کنید، فقط نباید خیلی دور شوید. برای من دعا کنید.»

موسی از خدا می‌خواهد که مگس‌ها را از بین ببرد، که او نیز چنین می‌کند. اما حرف فرعون هیچ ارزشی ندارد. او «این بار نیز قلب خود را سخت کرد و به مردم اجازه رفتن نداد.»

پس از هر بلا، فرعون نشانه‌ای از آمادگی برای تسلیم شدن می‌دهد و هر بار نظر خود را تغییر می‌دهد. متن عبری به روش‌های مختلف به ما می‌گوید که پادشاه قلب خود را سخت کرد، که خدا آن را سخت کرد، و مبهم‌تر، که قلب او «سخت شد» – این به خوبی تمایل کتاب مقدس را به تصویر می‌کشد که حاکمیت مطلق الهی را در کنار اراده آزاد انسان بدون تلاش برای آشتی دادن این دو قرار می‌دهد.

خوانندگان غیرمذهبی ممکن است ادعاهای کتاب مقدس را تخیلی یا ریشه‌دار در اسطوره بدانند. اما هر کسی می‌تواند تصور کند که مردی که مجذوب قدرت خود شده، ممکن است بخواهد مسیری منطقی را دنبال کند اما قادر و بنابراین مایل به انجام آن نیست. او نمی‌تواند در برابر رقبای خود ضعیف به نظر برسد. نمی‌تواند متزلزل به نظر برسد. و قطعاً نمی‌تواند تسلیم شود – در مورد فرعون، در برابر موسی و هارون؛ در مورد آقای پوتین، در برابر غرب. تنها گزینه او این است که از یک تحقیر به تحقیر دیگر پیش برود. در نهایت، ناتوانی فرعون در تغییر مسیر، ملت او را نابود می‌کند، ارتش او را از بین می‌برد و جان پسر ارشدش را می‌گیرد.

در مورد آقای پوتین، آقای ترامپ این قدرت را دارد که طرح‌های دیکتاتور درباره اوکراین را پیچیده کند. هیچ چیز در کتاب مقدس یک سیاست خاص ایالات متحده را در این مورد تجویز نمی‌کند. اما هم تجربه و هم حکمت مقدس به ما می‌گوید که آقای پوتین نمی‌تواند و نخواهد توانست در مورد سیاستی که سه سال پیش ارتشش به اوکراین حمله کرد، مصالحه کند. قلب او همچون سندان سخت است.

آقای سوئیم نویسنده صفحه سرمقاله برای ژورنال است.