برای بیش از دو هفته، انفجارها و آتش‌سوزی‌های مرموز در سراسر ایران رخ داده و مجتمع‌های مسکونی، پالایشگاه‌های نفت، جاده‌ای در نزدیکی یک فرودگاه بزرگ و حتی یک کارخانه کفش را شعله‌ور کرده است.
در انظار عمومی، مقامات ایرانی این وقایع را صرفاً تصادفی یا ناشی از زیرساخت‌های فرسوده دانسته‌اند و تلاش کرده‌اند تا اعصاب متشنج جمعیتی را که هنوز از جنگ ماه ژوئن کشور با اسرائیل و ایالات متحده آسیب دیده‌اند، آرام کنند.
اما در محافل خصوصی، سه مقام ایرانی، از جمله یکی از اعضای قدرتمند سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، گفتند که معتقدند بسیاری از این حوادث اقدامات خرابکارانه بوده‌اند.
اگرچه دولت ایران دشمنان زیادی دارد که مایلند آن را در حال تزلزل ببینند، اما این مقامات سوءظن خود را متوجه اسرائیل کرده و به سابقه عملیات‌های پنهانی این کشور در ایران، از جمله انفجارها و ترورها، اشاره می‌کنند. و پس از عملیات بمباران ۱۲ روزه اسرائیل در ایران در ماه گذشته، یک مقام ارشد اطلاعاتی اسرائیل سوگند یاد کرده بود که به عملیات در ایران ادامه خواهد داد.
یک مقام اروپایی که با ایران سروکار دارد، نیز این حملات را خرابکاری ارزیابی کرده و بر اساس سابقه اسرائیل در ایران، به دست داشتن آن مشکوک بوده است – هم به عنوان نوعی جنگ روانی و هم برای از بین بردن اهداف. هر چهار مقام به دلیل عدم مجوز برای صحبت علنی، ناشناس باقی ماندند.
مقامات ایرانی که با آنها مصاحبه شد، هیچ مدرکی برای اثبات سوءظن‌های خود ارائه نکردند، و مقامات علنی دیگر علل انفجارها، از جمله نشت گاز، آتش‌سوزی زباله‌ها و زیرساخت‌های قدیمی را ذکر کردند. اما آنها نیز توضیح قانع‌کننده‌ای به مردم نداده‌اند که چرا انفجارهای گاز با نرخی یک تا دو مورد در روز در سراسر کشور رخ می‌دهند.
برخی از این حوادث در سایت‌های زیرساختی استراتژیک رخ داده‌اند، مانند آتش‌سوزی در یک پالایشگاه بزرگ تولید نفت در شهر جنوبی آبادان در روز شنبه که یک کشته، تعداد زیادی زخمی و یک خط تولید را از کار انداخت. موارد دیگر، مانند انفجارها در ساختمان‌های مسکونی و کارخانه‌ها، به احساس هرج و مرج و بی‌ثباتی دامن می‌زند.
مقامات ایرانی از علنی کردن سوءظن‌های خود در مورد دخالت احتمالی اسرائیل واهمه دارند، زیرا به گفته آنها، ایران نمی‌خواهد خود را در موقعیتی قرار دهد که مجبور به تلافی علیه اسرائیل شود.
پدافند هوایی و پرتابگرهای موشک ایران، و همچنین پایگاه‌های نظامی و تاسیسات هسته‌ای، در جنگ ماه گذشته به شدت آسیب دیدند. اگرچه ایران توانایی خود را برای شلیک موشک‌های بالیستیک به اسرائیل تا ساعات پایانی پیش از پایان درگیری با آتش‌بس حفظ کرد، اما از سرگیری آن خطر تضعیف بیشتر توانایی‌های نظامی ایران را به همراه دارد.
برای بیش از یک دهه پیش از جنگ، اسرائیل و ایران نبردهای خود را در سایه‌ها – از طریق هوا، زمین، دریا و فضای مجازی – انجام دادند. اسرائیل سال‌هاست عملیات‌های پنهانی در ایران انجام می‌دهد، از جمله انفجارها و حملات پهپادی علیه شخصیت‌ها و سایت‌های هسته‌ای و نظامی. ایران نیز به نوبه خود به کشتی‌های متعلق به اسرائیل در خلیج فارس حمله کرده، موشک‌هایی را به ساختارهای مرتبط با اسرائیل در عراق شلیک کرده و گروه‌های شبه‌نظامی مانند حماس در غزه را تامین مالی و تسلیح کرده است.
مقامات اسرائیلی درخواست‌ها برای اظهار نظر را رد کردند. اما آژانس اطلاعاتی اسرائیل، موساد، روشن ساخت که حتی پس از آتش‌بس نیز به عملیات در ایران ادامه خواهد داد. در ماه ژوئن، رئیس موساد در یک سخنرانی عمومی نادر برای جشن گرفتن کار این آژانس در ایران گفت: «ما آنجا خواهیم بود، درست همانطور که تا کنون بوده‌ایم.»
در انظار عمومی، ایران تلاش کرده است تا آتش‌سوزی‌ها را توجیه کند. در برخی موارد، مانند آتش‌سوزی در شمال شرق ایران در نزدیکی فرودگاه بین‌المللی مشهد، مقامات ایرانی گفتند که در حال انجام «سوزاندن کنترل‌شده علف‌های هرز» هستند، و آتش‌سوزی در تهران را به یک آتش‌سوزی زباله نسبت دادند.
اما برای بیشتر آتش‌سوزی‌ها، مقامات ایرانی نشت گاز را مقصر دانستند. قدرت‌الله محمدی، مدیرکل آتش‌نشانی و خدمات ایمنی تهران، به رسانه‌های دولتی گفت که علت این نشت‌ها «تجهیزات فرسوده، استفاده از لوازم گازسوز غیراستاندارد و عدم رعایت اصول ایمنی» بوده است.
برخی از انفجارهایی که به ساختمان‌های مسکونی برخورد کردند، آنقدر قدرتمند بودند که ستون‌های عظیمی از دود را به هوا فرستادند و دیوارها و سقف‌ها را فرو ریختند.
در قم، یک ساختمان آپارتمانی به نظر می‌رسید که بمبی آن را تخریب کرده است. دیوارهای یک واحد طبقه اول فرو ریخته، پنجره‌های آن شکسته بودند. طبق ویدئوهای انفجار منتشر شده در رسانه‌های اجتماعی و بی‌بی‌سی فارسی، یک تاکسی زرد پارک شده در خیابان زیر آوار له شده بود. نیروی این انفجار که هفت نفر را مجروح کرد، کل بلوک اطراف را با آوار پوشانده بود.
دو مقام ایرانی به نیویورک تایمز گفتند که به نظر می‌رسد واحدی که منفجر شده، توسط عواملی اجاره شده بود که پس از روشن کردن گاز اجاق و فر، ساختمان را ترک کرده بودند، گویی عمداً برای ایجاد آتش‌سوزی.
مورد مشابه دیگر، انفجاری در یک مجتمع بلندمرتبه در تهران بود که به کارمندان قوه قضائیه مسکن با تخفیف ارائه می‌دهد. این انفجار دیوارها و پنجره‌ها را تخریب کرد. سه مقام ایرانی گفتند که آنها معتقدند خرابکاران ممکن است قصد ایجاد وحشت در میان قضات و دادستان‌ها را داشته‌اند که ممکن است هدف قرار گیرند، مشابه روشی که اسرائیل قبلاً دانشمندان درگیر در برنامه هسته‌ای ایران را مورد حمله قرار داده بود.
عضو سپاه پاسداران گفت که تأثیر تجمعی انفجارهای تقریباً روزانه – حتی اگر برخی از آنها تصادفی بودند – احساس اضطراب فزاینده‌ای را در میان مقامات و ایرانیان به طور گسترده‌تر ایجاد کرده است.
امید معماریان، کارشناس ایران در DAWN، یک موسسه تحقیقاتی سیاست خارجی مستقر در واشنگتن، گفت: «سابقه طولانی دولت ایران در سرپوش‌گذاری و عدم شفافیت، همراه با پاسخ‌های مبهم آن، تنها ترس و سوءظن عمومی را عمیق‌تر کرده است. مردم می‌دانند که رژیم اغلب حملات اسرائیل را کم‌اهمیت جلوه می‌دهد یا انکار می‌کند.»
با عدم اذعان عمومی به آنچه برای بسیاری از ساکنان ایرانی شبیه حملات هماهنگ‌شده است، برخی این سوال را مطرح کرده‌اند که آیا جنگ واقعاً به پایان رسیده است یا خیر.
مردی به نام محمد که کافه و گالری هنری در شهر کاشان را اداره می‌کند، گفت: «بسیاری از ما فکر می‌کنیم که این کار اسرائیل است و جنگ دوباره آغاز خواهد شد.» او خواست به دلیل ترس از عواقب صحبت با رسانه‌های خبری خارجی، نام کاملش فاش نشود.
او گفت که احساس «ترس و پارانویا» دارد، به ویژه به این دلیل که کاشان، در مرکز ایران، به برخی تاسیسات هسته‌ای و پایگاه‌های موشکی نزدیک است.
مهدی محمدی، سیاستمدار محافظه‌کار و مشاور ارشد رئیس مجلس ایران، گفت که وضعیت با اسرائیل هر چیزی جز قابل پیش‌بینی است.
آقای محمدی در یکی از سخنرانی‌های ضبط شده منظم خود که در تلگرام منتشر می‌کند، گفت: «اگر کسی فکر می‌کند ما با وقایع خطی سروکار داریم که می‌توانیم پیش‌بینی کنیم، ساده‌لوح است. ما الان حتی در آتش‌بس هم نیستیم؛ ما در یک تعلیق شکننده هستیم، و هر لحظه می‌تواند به پایان برسد، و ما دوباره در جنگ خواهیم بود.»
بسیاری از ایرانیان همچنین درباره شرایط مرگ هفته گذشته سردار سرتیپ غلامحسین غیب‌پرور، که معاون فرمانده سپاه پاسداران و ناظر بر یک پایگاه نظامی در تهران بود و مسئول سرکوب اعتراضات زنان در سال ۲۰۲۱ بود، سوالاتی مطرح کرده‌اند.
بر اساس اعلام خبر درگذشت او در رسانه‌های دولتی، او بر اثر عوارض ناشی از جراحات سلاح شیمیایی که در جنگ دهه ۱۹۸۰ ایران با عراق متحمل شده بود، درگذشت. در این اعلامیه گفته شد که این جراحات در میان استرس جنگ اخیر با اسرائیل عود کرده بودند.
مقامات رویکردهای مختلفی را برای کاهش نگرانی‌های عمومی امتحان کرده‌اند.
شرکت ملی گاز آماری منتشر کرد که در آن استدلال شده بود در سال جاری در مقایسه با سال گذشته، افزایش قابل توجهی در انفجارهای ناشی از نشت گاز مشاهده نشده است.
شورای شهر تهران شرکت گاز و وزارت نیرو را دعوت کرد تا گزارش‌هایی را در مورد «اقدامات و تحولات اخیر» ارائه دهند، که آن را به عنوان بحثی در مورد وضعیت تحت «شرایط عادی» توصیف کرد.
برای مقابله با استرس، بسیاری از ایرانیان به کمدی سیاه روی آورده‌اند. در رسانه‌های اجتماعی، آنها عکس‌های فتوشاپ شده‌ای از بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، با لباس فرم شرکت ملی گاز ایران به اشتراک می‌گذارند.
حساب‌های رسانه‌های اجتماعی مرتبط با دولت اسرائیل نیز با شوخی‌های مرموز به این جریان پیوسته‌اند. یک حساب «موساد به فارسی»، که یک مقام در این آژانس به طور خصوصی به عنوان متعلق به خود تأیید کرد، از ایرانیان خواست تا اسفند بسوزانند، نوعی بخور که ایرانیان به طور سنتی برای دفع ارواح شیطانی و نفرین‌ها روشن می‌کنند.
در یک پست دیگر نوشت: «انفجار پشت انفجار. کسی باید بررسی کند آنجا چه خبر است.»
صنم ماهوزی در این گزارش مشارکت داشته است.