در سال ۲۰۲۲، عربستان سعودی یکی از بلندپروازانه‌ترین تلاش‌های خود را تا به امروز اعلام کرد: یک پیست اسکی وسیع در قلب صحرای خشک خاورمیانه. این پیست قرار بود شامل دامنه‌های اسکی روی سقف هتل‌های لوکس، یک دریاچه معلق بر روی صخره‌ای کوهستانی و یک آسمان‌خراش کریستالی به اندازه برج ایفل باشد.
پروژه تروجنا – که بخشی از ابرشهر برنامه‌ریزی‌شده نئوم است – قرار است میزبان بازی‌های آسیایی زمستانی در سال ۲۰۲۹ باشد. اما با قرار گرفتن در منطقه‌ای که بارش برف اندکی دارد، این پروژه به یکی از دشوارترین آزمون‌ها برای توانایی این پادشاهی در تحقق بلندپروازی‌های بزرگ ولیعهد محمد بن سلمان و عمل به تعهدات رویدادهای بین‌المللی با نفوذ تبدیل شده است.
این پروژه که توسط پلتفرم اطلاعات کسب‌وکار MEED (مید) یک سرمایه‌گذاری ۱۹ میلیارد دلاری تخمین زده شده و در ابتدا قرار بود تا سال ۲۰۲۶ تکمیل شود، کشور حاشیه خلیج فارس اکنون با چالش آماده‌سازی تروجنا در زمان مقرر برای بازی‌ها مواجه است. به گفته چندین نفر از دست‌اندرکاران این پروژه، برای رویدادهای بین‌المللی، زیرساخت‌های کلیدی معمولاً باید از مدت‌ها قبل آماده باشند و عربستان سعودی در خطر از دست دادن برخی مهلت‌ها پیش از بازی‌ها قرار دارد.
برخی از افراد مطلع اظهار داشتند که ممکن است در نهایت راه حل‌هایی مانند انتقال بازی‌ها به کشور دیگر در نظر گرفته شود، اگرچه عربستان سعودی احتمالاً برای عمل به تعهدات خود برای میزبانی این مسابقات تلاش خواهد کرد. از جمله نگرانی‌های مطرح‌شده، چالش پمپاژ آب کافی به بالای کوه برای یک دریاچه برنامه‌ریزی‌شده در تروجنا، ایجاد برف مصنوعی کافی و دشواری‌های ساخت‌وساز در ارتفاعات بالا در منطقه‌ای با توپوگرافی پیچیده است.
نئوم در بیانیه‌ای به بلومبرگ گفت: «توسعه نئوم، از جمله تروجنا، بر اساس یک برنامه مرحله‌ای پیش می‌رود که بر استانداردهای بین‌المللی، پایداری بلندمدت و نتایج میراثی تأکید دارد.» این بیانیه افزود: «کار بر روی تروجنا، مقصد کوهستانی تمام‌فصل نئوم، ادامه دارد.» حداقل یک نفر آشنا به اوضاع این دیدگاه را تأیید کرد و افزود که این پروژه شاهد کاهش بودجه قابل توجهی نبوده است، کاهش‌هایی که باعث توقف برخی دیگر از بخش‌های نئوم شده‌اند.
برخی از افراد مطلع گفتند که برگزارکنندگان بازی‌های آسیایی زمستانی پیشرفت در تروجنا را از نزدیک دنبال می‌کنند و برای اطمینان از آمادگی آن برای میزبانی بازی‌ها، می‌توان عناصر خاصی را اصلاح کرد. برنامه‌های اضطراری یک اقدام احتیاطی استاندارد برای چنین رویدادهای بزرگی هستند، اما یک فرد مطلع از موضوع گفت که برای هر تصمیمی در این زمینه هنوز زود است.
این پیست اسکی چالشی است که نشان‌دهنده محاسباتی است که ریاض بر سر نئوم با آن روبروست. نئوم در سال ۲۰۱۷ به عنوان یکی از بزرگترین پروژه‌های عمرانی جهان اعلام شد و اکنون تخمین زده می‌شود که هزینه‌ای بالغ بر ۱.۵ تریلیون دلار داشته باشد – سه برابر قیمت اولیه آن. فشارهای مالی ناشی از این بلندپروازی‌های بزرگ در روزهای اخیر به وضوح نمایان شده است، زیرا صندوق ثروت ملی این کشور ارزش مگاپروژه‌های خود، که شامل نئوم و طرح‌های گردشگری می‌شوند، را ۸ میلیارد دلار کاهش داد. سعودی‌ها اکنون یک انتخاب دشوار دارند: می‌توانند حتی با کاهش قیمت نفت و افزایش کسری بودجه، به پیشروی ادامه دهند، یا همانند برخی دیگر از طرح‌ها، مقیاس پروژه‌ها را کوچک‌تر کنند.
هم در داخل و هم در خارج از کشور، ریسک‌ها بالا هستند. این تلاش‌ها بخش حیاتی از برنامه تحول اقتصادی چشم‌انداز ۲۰۳۰ ولیعهد برای کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی است و ده‌ها میلیارد دلار تاکنون صرف آنها شده است. این پادشاهی متعهد شده است که مجموعه‌ای از رویدادهای بین‌المللی را در این پروژه‌ها میزبانی کند، از جمله جام جهانی فوتبال مردان در سال ۲۰۳۴. بازی‌های زمستانی ۲۰۲۹ قرار است میزبان ورزشکاران در سطح المپیک از چین، ژاپن، کره جنوبی، هند و دیگر کشورها باشد. دوره‌های قبلی ده‌ها هزار هوادار را برای رویدادهایی از جمله هاکی روی یخ، اسکیت سرعت و اسنوبورد، علاوه بر اسکی، جذب کرده است.
فاروق سوسا، اقتصاددان گلدمن ساکس برای خاورمیانه و شمال آفریقا، گفت: «این یک عمل متعادل‌کننده برای آنهاست از نظر اینکه چقدر می‌خواهند پروژه‌ها را پیش ببرند و تا چه حد می‌توانند این کار را با توجه به محدودیت‌های قابل توجه انجام دهند. میزان پول نفتی که دارند، نقدینگی در سیستم، گزینه‌های تأمین مالی. همه اینها محدودیت هستند.»
تروجنا یکی از حداقل پنج منطقه برنامه‌ریزی‌شده برای نئوم است که انتظار می‌رود شامل همه چیز از آسمان‌خراش‌های آینه‌ای ۱۷۰ کیلومتری به نام «خط» (The Line) تا یک شهر صنعتی شناور و هتل‌های مجلل معلق بر روی تالاب‌های صحرایی باشد. و این پروژه به مشکلات دیگری که در داخل شهر در حال افزایش است، می‌افزاید.
به گفته افراد مطلع، برنامه‌های «خط» با تأخیر مواجه شده‌اند و برخی پروژه‌های داخل آن – از جمله یک استادیوم فوتبال که قرار است ۴۶۰۰۰ صندلی را در ارتفاع ۳۵۰ متری بالای «خط» برای مسابقات فیفا ۲۰۳۴ جای دهد – از نظر مهندسی پیچیده خواهند بود. سیندالا، جزیره لوکسی که اولین بخش از این ابرشهر بود که افتتاح شد، هنوز برای استفاده عمومی در دسترس نیست، با وجود راه‌اندازی آزمایشی در اواخر سال گذشته که ولیعهد میزبان مهمانان برای اقامت در این تفریحگاه بود.
نئوم از اظهارنظر در مورد سیندالا خودداری کرد.
وضعیت سایت‌های مختلف ساخت‌وساز در نئوم بر اساس مصاحبه با چندین نفر آشنا به موضوع است که به دلیل محرمانه بودن اطلاعات، خواستند نامشان فاش نشود. تصاویر ماهواره‌ای نشان‌دهنده ادامه ساخت‌وساز در تروجنا هستند. مکسار، یک شرکت تصویربرداری ماهواره‌ای تجاری، اعلام کرد که تحلیل آن نشان می‌دهد که تأسیسات در سیندالا تا پایان سال گذشته عمدتاً تکمیل شده بودند، اما زمین گلف تا دسامبر بیشتر بی‌استفاده به نظر می‌رسید. تصاویر از پلنت لبز (Planet Labs) تا ماه ژوئیه نشان‌دهنده عدم وجود چمن در زمین گلف است، در حالی که برخی از ساختمان‌های موجود در دسامبر دیگر قابل مشاهده نیستند.
هزینه‌ها در مگاپروژه‌ها به شدت در حال کاهش است و این ارقام به ویژه در نئوم آشکار هستند.
به گفته MEED، این پروژه، که تحت مالکیت صندوق سرمایه‌گذاری عمومی (PIF) با سرمایه ۱ تریلیون دلاری است، تنها ۲۰ میلیون دلار قرارداد در سال ۲۰۲۵ منعقد کرده که بیشتر آن مربوط به کارهای زیرساختی اولیه در منطقه کمتر شناخته شده مگنا است. این رقم نشان‌دهنده کاهش چشمگیر از اوج ۱۲.۶ میلیارد دلاری در سال ۲۰۲۳ است. مگنا یک مقصد ساحلی لوکس در امتداد خلیج عقبه است که قرار است شامل بیش از دوازده هتل لوکس، اقامتگاه‌های مسکونی و باشگاه‌های قایق‌رانی باشد.
در مجموع، مبالغ هنگفتی تاکنون به این پروژه‌ها سرازیر شده است و داده‌های MEED نشان می‌دهد که تنها برای نئوم از سال ۲۰۱۹ تاکنون حدود ۴۰ میلیارد دلار قرارداد منعقد شده است.
در تروجنا، مقامات سعودی و نئوم هیچ نشانه‌ای از تأخیر یا خطر از دست دادن مهلت‌ها برای بازی‌های آسیایی زمستانی نداده‌اند. افراد مطلع گفتند که برخی عناصر برای دهکده اسکی که میزبان بازی‌ها خواهد بود ضروری نیستند و این پادشاهی می‌تواند در نهایت تصمیم بگیرد که برای رعایت مهلت‌های رویداد، برنامه‌ها را کاهش دهد.
نئوم اعلام کرد که در حال همکاری نزدیک با شورای المپیک آسیا است و سوالات را به برگزارکننده ارجاع داد که به درخواست‌ها برای اظهار نظر پاسخ نداد. صندوق سرمایه‌گذاری عمومی (PIF) نیز بلومبرگ را به بیانیه نئوم ارجاع داد.
میزبانی یک رویداد بین‌المللی در هر جای دنیا تلاشی طاقت‌فرسا است، اما عربستان سعودی به دلیل موقعیت جغرافیایی تروجنا، با دشواری مضاعفی روبروست. اگرچه این منطقه کمی برف طبیعی دریافت می‌کند و نئوم می‌گوید دمای زمستان در آنجا به «زیر صفر» می‌رسد، اما با مکان‌هایی مانند هاربین چین – محل برگزاری آخرین بازی‌های آسیایی زمستانی و ملقب به «شهر یخ» به دلیل فراوانی برف و دمای زمستانی نزدیک به منفی ۱۵ درجه سانتی‌گراد – برابری نخواهد کرد.
طی سال‌ها، تروجنا به عنوان یک شاهکار مهندسی و معماری برجسته شده است. یک بیانیه مطبوعاتی نئوم در اکتبر ۲۰۲۲ که از هتل جدیدی برای این منطقه خبر می‌داد، شامل طرح‌های هنری بود که یک ساختار گسترده با دامنه‌های اسکی پوشیده از برف را نشان می‌داد. یک اعلامیه دیگر در ژوئن ۲۰۲۳ تصویری از یک دریاچه عظیم بین قله‌های کوهستان را نمایش می‌داد. این منطقه برای تبدیل شدن به یک مقصد کوهستانی تمام‌فصل طراحی شده است، با سه ماه ورزش‌های برفی و تمرکز بر فعالیت‌های تابستانی و آبی در ماه‌های گرم‌تر سال.
فیلیپ گالت، مدیر اجرایی تروجنا، در ژانویه در مجمع جهانی اقتصاد در داووس گفت که «اولویت مطلق» آمادگی برای بازی‌های آسیایی زمستانی است.
اما این بلندپروازی‌ها مشکلات مهندسی منحصربه‌فردی را به وجود آورده‌اند. دریاچه مصنوعی ۲.۸ کیلومتری با هزینه ۵ میلیارد دلار که برای بالای کوه‌ها برنامه‌ریزی شده، قرار است یکی از منابع متعدد آب برای برف مصنوعی باشد. افراد آشنا به موضوع می‌گویند پمپاژ و سد کردن آب برای ایجاد برف کافی می‌تواند یک چالش باشد.
برخی دیگر گفتند که سناریوهای مختلفی، از جمله احتمالاً کاهش برخی کارها برای صرفه‌جویی در هزینه و زمان، در حال بررسی هستند. با توجه به اهمیت بین‌المللی این رویداد، این پادشاهی احتمالاً تمام تلاش خود را برای اجرای آن به کار خواهد گرفت.
کارن یانگ، پژوهشگر ارشد در مرکز سیاست انرژی جهانی دانشگاه کلمبیا، گفت: «فکر می‌کنم این اتفاق خواهد افتاد. ممکن است در آخرین لحظه باشد، با افرادی که تلاش می‌کنند یک دستور غیرممکن را برآورده کنند. اما به اندازه‌ای خواهد بود که افراد مناسب به یک اتاق هتل برسند و به اندازه کافی برف برای یک مسیر اسکی خوب و ثبت آن رویداد وجود داشته باشد.»
توسعه‌دهندگان در تروجنا با جدیت پیش می‌روند. به گفته افراد آشنا به موضوع و پست‌های منتشر شده در لینکدین، اخیراً پیشرفت‌هایی در ساخت تونل‌هایی که به بالای کوه متصل می‌شوند، و همچنین در سقف اسکی‌خوردنی این تفریحگاه حاصل شده است. حساب‌های شبکه‌های اجتماعی نئوم نیز به پیشرفت در آزمایش‌های دامنه‌های اسکی در تروجنا اشاره می‌کنند.
با این حال، بلندپروازی‌های بزرگ دیگر نیز پیش از این در بخش‌های دیگر نئوم با موانعی روبرو شده‌اند.
جزیره لوکس سیندالا – پروژه‌ای بسیار آسان‌تر از نظر فنی نسبت به تروجنا – اواخر سال گذشته با یک مهمانی فوق‌العاده اختصاصی در ساحل برای سرمایه‌گذاران، هنرمندان و اینفلوئنسرها افتتاح شد. با این حال، این سایت هنوز برای عموم مردم بازگشایی نشده و به گفته افراد آشنا به موضوع، پس از اینکه ولیعهد این جزیره را با استانداردها و انتظارات خود ناسازگار دانست، همچنان بسته است. ایرادات طراحی و مسائل مربوط به یکپارچگی ساختاری از جمله عوامل بودند.
نئوم از اظهارنظر در مورد سیندالا خودداری کرد.
علاوه بر این، «خط» در نئوم قرار است تحت یک بررسی استراتژیک گسترده قرار گیرد تا امکان‌سنجی پروژه و لزوم هرگونه تغییر در آن مشخص شود، بلومبرگ نیوز گزارش داده است. بلندپروازی‌ها برای این پروژه پیش از این کاهش یافته و تنها ۲.۴ کیلومتر از پروژه ۱۷۰ کیلومتری قرار است تا آغاز دهه آینده تکمیل شود.
مشکلات نئوم فراتر از مسائل مهندسی است. طی سال گذشته، با کاهش قیمت نفت و افزایش هزینه‌های دولتی، کسری بودجه عربستان سعودی به طور پیوسته افزایش یافته است. قیمت نفت برنت در حدود ۶۶ دلار در هر بشکه نوسان داشته و فشار تازه‌ای بر وضعیت مالی پادشاهی وارد کرده است. بلومبرگ اکونومیکس تخمین می‌زند که عربستان سعودی برای متعادل کردن بودجه خود به قیمت ۹۴ دلار در هر بشکه نیاز دارد و اگر هزینه‌های داخلی صندوق سرمایه‌گذاری عمومی (PIF) برای پروژه‌های ولیعهد لحاظ شود، این رقم به ۱۱۱ دلار خواهد رسید.
علاوه بر بازی‌های آسیایی زمستانی و جام جهانی فیفا، عربستان سعودی میزبان جام ملت‌های آسیا فوتبال در سال ۲۰۲۷ و رویداد اکسپو ۲۰۳۰ نیز خواهد بود. همه این رویدادها نیز نیازمند ساخت‌وساز عظیم استادیوم‌ها، هتل‌ها و زیرساخت‌ها هستند.
تحلیلگران می‌گویند عربستان سعودی به منظور عمل به تعهدات خود برای رویدادهای بین‌المللی، به هزینه کردن ادامه خواهد داد، اما ممکن است تصمیم بگیرد هزینه‌ها را در بخش‌های دیگر کاهش دهد. یانگ گفت: «باید به یاد داشته باشیم که آنها ابرقهرمان نیستند. آنها در نهایت فقط یک دولت هستند که باید تصمیمات دشواری بگیرند.»