تنها چند روز پس از اینکه کاخ سفید نشست‌های پر سر و صدای خود با رهبران روسیه و اوکراین را به عنوان پیروزی‌های سیاست خارجی جشن گرفت، کرملین روز چهارشنبه سیگنال داد که موضعش تقریباً هیچ تغییری نکرده است و چالش‌های پیش روی رئیس‌جمهور دونالد ترامپ در تلاش برای یک توافق صلح را آشکار ساخت.
از زمان برگزاری این نشست‌ها، ترامپ بارها تضمین‌های امنیتی برای اوکراین را تبلیغ کرده است، تضمین‌هایی که به گفته وی، می‌توانند شامل اعزام «نیروهای زمینی» از سوی فرانسه و دیگر کشورهای اروپایی به اوکراین باشند. و کاخ سفید اعلام کرده بود که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، موافقت کرده است تا با ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، دیدار کند.
مقامات روسی روز چهارشنبه با هر دو این ایده‌ها مخالفت کردند.
دیمیتری مدودف، رئیس‌جمهور سابق روسیه، در پستی در شبکه اجتماعی ایکس (X) نوشت: «خروس بی‌استعداد گالی (اشاره به فرانسه) نمی‌تواند ایده اعزام نیرو به اوکراین را رها کند. صراحتاً گفته شده است: هیچ نیروی ناتو به عنوان حافظ صلح نخواهد بود. روسیه چنین 'تضمین امنیتی' را نخواهد پذیرفت. اما آن پرنده بی‌صدا و رقت‌انگیز همچنان قارقار می‌کند تا ثابت کند پادشاه قلمرو است.»
همچنین روز چهارشنبه، سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، ضربه‌ای به بخش مهم دیگری از تلاش‌های صلح ترامپ وارد کرد و انتظارات برای یک نشست دوجانبه سریع با رئیس‌جمهور اوکراین را کاهش داد و چشم‌انداز هرگونه توافق بر سر تضمین‌های امنیتی برای اوکراین را بیشتر مسدود ساخت. وی گفت روسیه تنها در صورتی با این اقدامات موافقت خواهد کرد که حق وتوی مؤثری بر تلاش‌های آینده برای دفاع از کی‌یف داشته باشد.
این اظهارات محدودیت‌های تلاش‌های ترامپ برای استفاده از روابط شخصی خود با پوتین به منظور پایان دادن به خونین‌ترین جنگ اروپا از زمان جنگ جهانی دوم را آشکار ساخت. این عدم همخوانی نگرانی‌ها را تشدید کرده است که ترامپ و مشاوران ارشدش نتوانسته‌اند عناصر اصلی مواضع پوتین در اوکراین را درک کنند، مواضعی که از زمان آغاز تهاجم تمام‌عیار روسیه به این کشور سه سال پیش، عمدتاً بدون تغییر باقی مانده‌اند. چندین کارشناس سیاست خارجی گفتند که نگرانند تصمیمات کاخ سفید نشانه‌هایی از آرزوپردازی را بروز می‌دهند.
اندرو اس. وایس، رئیس کرسی خانواده جیمز و معاون مطالعات در بنیاد کارنگی برای صلح بین‌الملل، با اشاره به مذاکرات شکست‌خورده صلح گفت: «بین خواسته‌های مطرح شده در آلاسکا و آنچه مذاکره‌کنندگان روسی در آوریل ۲۰۲۲ در استانبول بر سر میز گذاشتند، یک خط مستقیم وجود دارد. مواضع کرملین اساساً تغییر نکرده‌اند.»
شرایط روسیه برای پایان دادن به جنگش اساساً استقلال اوکراین را تضعیف می‌کند، ارتش آن را خنثی می‌سازد و مناطقی را در شرق اوکراین که در نبرد تصرف نکرده است، به اشغال خود در می‌آورد. مسکو همچنین می‌خواهد اوکراین را به‌طور دائم از ناتو و سایر گروه‌بندی‌های بین‌المللی منع کند و از میزبانی نیروهای خارجی توسط آن جلوگیری نماید؛ شروطی که اوکراین را مجبور به یک همکاری اقتصادی و سیاسی نزدیک و ناخواسته با روسیه خواهد کرد.
ارزیابی دولت ترامپ از آمادگی مسکو برای امتیاز دادن، تحلیلگران سیاست خارجی را نگران کرده است، زیرا آن‌ها بیم دارند که مشاوران رئیس‌جمهور، که در بیشتر دوران جنگ با کرملین سروکار نداشته‌اند، عناصر اصلی اصرار پوتین را درک نکرده‌اند.
ترامپ آژانس‌های سنتی امنیت ملی دولت را رد کرده و به جای آن به حلقه‌ای کوچک از مشاوران با تجربه محدود در سیاست خارجی تکیه کرده است. او بسیاری از مذاکرات را به استیو ویتکاف، دوست قدیمی خود، واگذار کرد، کسی که پیش از تصمیم رئیس‌جمهور برای نام‌گذاری وی به عنوان فرستاده به خاورمیانه و روسیه، عمدتاً در زمینه توسعه املاک و مستغلات فعالیت می‌کرد.
جیمز روبین، مشاور سابق آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه بایدن، گفت که ترامپ ویتکاف را در مذاکرات مربوط به درگیری‌های پیچیده بدون یک کادر بزرگ به کار گرفته است.
روبین گفت: «او هرگز قبلاً این کار را انجام نداده است. او قطعاً اعتماد ترامپ را دارد، اما خود رئیس‌جمهور نیز با این طرز فکر که می‌تواند این جنگ را در ۲۴ ساعت به پایان برساند و با این باور که رابطه شخصی پوتین با او اصلاً مهم است، آماتوری خود را نشان داده است. و اکنون ویتکاف به طور بالقوه مرتکب همان اشتباه یا بدتر از آن می‌شود.»
یک مقام کاخ سفید که به شرط ناشناس ماندن برای توصیف مذاکرات خصوصی صحبت می‌کرد، گفت که ترامپ علی‌رغم مقاومت علنی کرملین، انتظار دارد یک نشست دوجانبه برگزار شود و او و تیمش همچنان در حال ارتباط با مقامات روسی و اوکراینی هستند.
این مقام گفت: «وجود 'کارشناسان' خودخوانده بیشتر به معنای سیاست خارجی بهتر نیست. استیو ویتکاف مکالمات بیشتری با پوتین داشته است تا هر یک از به‌اصطلاح کارشناسان دولت قبلی.»
متحدان اروپایی اوکراین اوایل این ماه گفتند که در مورد گزارش‌های ویتکاف از آنچه پوتین در دیدار ۶ اوت به او گفته بود، گیج شده‌اند. به گفته افراد مطلع از مذاکرات، که به شرط ناشناس ماندن برای توصیف گفتگوهای خصوصی صحبت می‌کردند، آمریکایی‌ها پیشنهاد پوتین مبنی بر توقف حملات روسیه به دو منطقه در جنوب اوکراین را به عنوان پیشنهادی برای عقب‌نشینی تفسیر کردند. به گفته افراد مطلع از مذاکرات، کرملین بعداً توضیح داد که آماده توقف نبرد در آن مناطق است، اما همچنان خواستار واگذاری منطقه دونباس در شرق اوکراین توسط کی‌یف بدون ارائه هیچ چیزی در ازا بود.
توماس گراهام، پژوهشگر برجسته در شورای روابط خارجی، گفت که مقامات کرملین نیز نگران بوده‌اند که ویتکاف گاهی اوقات در بازگو کردن موضع مسکو به ترامپ، آن را به درستی منتقل نکرده است.
دولت ترامپ در پیشنهادات خود به مسکو بر مسائل سرزمینی تمرکز کرده بود و گاهی نتوانسته بود به نگرانی‌های مربوط به ناتو و غیرنظامی کردن اوکراین که روسیه نیز آن‌ها را برای جنگ محوری می‌داند، بپردازد.
بوریس بوندارف، دیپلمات ارشد سابق روسیه که به دلیل تهاجم پوتین به اوکراین استعفا داد، در پستی در X نوشت که ایده اینکه امتیازات سرزمینی می‌تواند صلح را به اوکراین بیاورد، «یک توهم خطرناک» است.
او نوشت: «برخی هنوز تصور می‌کنند که در ازای زمین، کرملین ممکن است تضمین‌های امنیتی برای اوکراین را بپذیرد، حضور حافظان صلح را تحمل کند، یا حتی با ادامه مسلح کردن کی‌یف موافقت کند. این فانتزی است. هرگز اتفاق نخواهد افتاد.»
به نظر می‌رسد ترامپ و مشاورانش از واکنش علنی کرملین به مواضع او بی‌تفاوت هستند. ویتکاف در شبکه فاکس نیوز، ترامپ را یک مذاکره‌کننده افسانه‌ای توصیف کرد و گفت که او «توانایی شگفت‌انگیزی برای متقاعد کردن مردم به طرز فکر معقول خود دارد.»
پس از نشست آلاسکا، ویتکاف به CNN گفت که پوتین موافقت کرده است که ایالات متحده می‌تواند به اوکراین تضمین امنیتی شبیه به فرمان دفاع جمعی ناتو را به عنوان بخشی از یک توافق نهایی برای پایان جنگ ارائه دهد. مقامات روسی اکنون این ایده را به شدت محکوم کرده‌اند.
اریک چیاراملا، مشاور سابق اوکراین در دوره اول ترامپ و اکنون تحلیلگر در بنیاد کارنگی برای صلح بین‌الملل، گفت: «ویتکاف به وضوح آنچه روس‌ها در آلاسکا در مورد تضمین‌های امنیتی پیشنهاد می‌کردند را سوءتفاهم کرده بود. ویتکاف با گفتن اینکه این تضمین بر اساس ماده ۵ ناتو الگوبرداری می‌شود، اما بدون تعهد آمریکا به مداخله در دفاع از اوکراین، همه را بیشتر سردرگم کرده است. خب، این جوهر ماده ۵ است، پس ما اصلاً از چه چیزی صحبت می‌کنیم؟»
ترامپ همچنان نسبت به امکان صلح در اوکراین خوش‌بین است و او در مصاحبه‌ای در روز سه‌شنبه با ستاره رادیویی محافظه‌کار، مارک لوین، ویتکاف را «فردی فوق‌العاده که همه دوستش دارند» و «یک مذاکره‌کننده خوب» نامید.
یک مقام کاخ سفید گفت: «او دیدگاه رئیس‌جمهور را درک می‌کند و می‌تواند آن را به طور موثری به رهبران خارجی منتقل کند.»
انتخاب ویتکاف توسط ترامپ نشان‌دهنده سبک او در اولویت‌بندی شخصیت‌ها بر جزئیات سیاست در مذاکرات دیپلماتیک است.
ترامپ در پاسخ به لوین که از او پرسید آیا روشی برای مذاکراتش با اوکراین و روسیه وجود دارد، گفت: «احتمالاً بیشتر غریزه است تا فرایند. من غریزه‌هایی دارم، می‌دانید، و با غرایزم زندگی کرده‌ام.» سپس به یک انحراف در مورد تصمیمش برای نامزدی ریاست‌جمهوری پرداخت.
ترامپ بر روابط شخصی خود با پوتین تأکید کرده و روز دوشنبه در گفتگویی با ماکرون که صدای آن ضبط شده بود، اشاره کرد که معتقد است پوتین می‌خواهد با او به توافق برسد. این رویکرد مبتنی بر رابطه در دیپلماسی، الگویی برای ترامپ است که به دوره اول ریاست‌جمهوری او بازمی‌گردد.
جان بولتون، که پیش از جدایی از ترامپ مشاور امنیت ملی او بود، گفت: «در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش می‌گفت، 'آیا خوب نیست که من با پوتین دوست هستم؟' انگار که این مسئله را حل می‌کند. و فکر می‌کنم او دوباره می‌خواهد دوست خوبی با پوتین باشد. به همین دلیل پوتین فرصت می‌خواهد تا به او بگوید که آن‌ها هنوز دوستان خوبی هستند.»
پس از نشست با رهبران اروپایی در روز دوشنبه، ترامپ اعلام کرد که گام بعدی دیدار بین پوتین و زلنسکی خواهد بود. یک مقام کاخ سفید روز سه‌شنبه گفت که پوتین به کاخ سفید تأیید کرده است که مایل به دیدار با رئیس‌جمهور اوکراین است. اما تحلیلگران می‌گویند چنین دیداری در این مرحله برای کرملین احتمالاً غیرممکن خواهد بود.
در طول جنگ، کرملین دیدار پوتین با زلنسکی را تا زمانی که شرایط خاصی برآورده شود، رد کرده است – فرمولی که تحلیلگران می‌گویند به این معناست که او تنها زمانی دیدار خواهد کرد که زلنسکی آماده تسلیم به شروط روسیه باشد. پوتین همچنین مشروعیت قانونی زلنسکی را به تمسخر گرفته و گفته است که او نمی‌تواند توافق صلح را امضا کند زیرا معتبر نخواهد بود.
تاتیانا استانوا، پژوهشگر ارشد در مرکز کارنگی روسیه و اوراسیا، روز سه‌شنبه در X نوشت: «پوتین تحت شرایط فعلی با زلنسکی دیدار نخواهد کرد. او بارها اعلام کرده است که چنین دیداری تنها در صورت وجود زمینه‌های کاملاً آماده امکان‌پذیر خواهد بود، که در عمل به معنای پذیرش شرایط روسیه برای پایان جنگ توسط زلنسکی است.» او نوشت که این به معنای «یک ناامیدی دیگر برای ترامپ اجتناب‌ناپذیر است.»
یک ماه پیش از نشست آلاسکا، ترامپ به نظر می‌رسید که نسبت به پوتین سردتر می‌شود، زیرا رئیس‌جمهور روسیه با وجود اطمینان‌هایی که تلفنی به رئیس‌جمهور آمریکا داده بود، همچنان بر اوکراین بمب می‌بارید. ترامپ یک مهلت ۵۰ روزه برای روسیه تعیین کرد تا با آتش‌بس موافقت کند وگرنه با «پیامدهای اقتصادی بسیار شدید» جدیدی روبرو خواهد شد – که بعداً این مهلت را به ۱۰ روز کاهش داد.
چند روز قبل از انقضای مهلت، پوتین ویتکاف را به مسکو دعوت کرد و پیشنهادی ارائه داد که از نظر کاخ سفید دلایل کافی برای برگزاری نشست آلاسکا در هفته گذشته بود. در آنجا، پوتین موفق شد ترامپ را متقاعد کند که آتش‌بس فوری برای مذاکرات صلح پیچیده لازم نیست و به روسیه اجازه داد تا حملات خود به اوکراین را بدون خطر تحریم‌های جدید آمریکا ادامه دهد.
این اقدام رهبران اروپایی را نگران کرد، که روز دوشنبه به واشنگتن شتافتند تا در دیداری در کاخ سفید از زلنسکی حمایت کنند. پس از این دیدار، به نظر می‌رسید آن‌ها از تمایل ترامپ به تضمین‌های امنیتی راضی هستند. اگر پوتین این شرایط را نپذیرد، این می‌تواند کرملین را به مانع اصلی در توافق صلح ترامپ تبدیل کند و اوکراین را از انتخاب بین امتیازات سرزمینی غیرقابل قبول و رویارویی با خشم ترامپ مصون بدارد.
گراهام ادامه داد که صرف اینکه روسیه، اوکراین و ایالات متحده از یکدیگر فاصله زیادی دارند، به معنای شکست مذاکرات نیست. گراهام گفت، یک مذاکره جدی می‌تواند فراتر از پایان سال ادامه یابد، با وجود اصرار ترامپ بر پایان سریع جنگ.
گراهام گفت: «من هرگز فکر نمی‌کردم که این موضوع یک مکالمه در انکوریج و سپس یک مکالمه دیگر در واشنگتن باشد و کار تمام شود. آنچه ما داریم، مذاکره‌ای است که در مراحل اولیه خود قرار دارد، و مردم خواهند دید که ترامپ تا کجا می‌تواند آن را پیش ببرد.»
بلتون از لندن و زاکژفسکی و بیرنباوم از واشنگتن گزارش دادند. روبین دیکسون از ریگا، لتونی نیز در تهیه این گزارش مشارکت داشت.