به گفته دیپلمات‌های آگاه از وضعیت، مقامات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هفته آینده برای گفتگو با ایالات متحده به واشنگتن سفر خواهند کرد؛ چراکه نگرانی‌ها درباره ناتوانی آنها در ارزیابی ذخیره اورانیوم ایران که در آستانه غنی‌سازی بمب اتمی است، افزایش یافته است.
سه دیپلمات که نخواستند نامشان فاش شود، گفتند این سفر پس از آن برنامه‌ریزی شده است که بازرس ارشد آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، رافائل ماریانو گروسی، در تلاش اخیر خود برای کسب موافقت ایران جهت از سرگیری نظارت پس از جنگ ۱۲ روزه اسرائیل و ایران در ماه ژوئن، ناکام ماند.
این اقدام در حالی صورت می‌گیرد که دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل متحد، نسبت به بازگشت بازرسان به ایران پس از اخراج آنها در جریان درگیری ماه ژوئن، که عملاً نظارت بین‌المللی بر میزان و هدف قابلیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی را پایان داد، به طور فزاینده‌ای ناامید شده است.
ایران همچنان اصرار دارد که خطرات شیمیایی و رادیولوژیکی در سایت‌هایی که توسط ایالات متحده و اسرائیل بمباران شده‌اند، برای از سرگیری بازرسی‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بسیار ناامن هستند. به گفته دیپلمات‌ها، در حالی که تهران در ۱۱ آگوست به ماسیمو آپارو، رئیس پادمان‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، پیشنهاد داد که بازدید از سایت‌های بدون تأثیر از حملات – مانند نیروگاه هسته‌ای ساخت روسیه در خلیج فارس – ممکن است به زودی امکان‌پذیر باشد، اما دسترسی به مجتمع اصلی سوخت هسته‌ای ایران همچنان ممنوع است.
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، در مصاحبه‌ای که روز چهارشنبه منتشر شد، به خبرگزاری دولتی جمهوری اسلامی ایران (ایرنا) گفت: «ما به نقطه قطع همکاری با آژانس نرسیده‌ایم، اما همکاری‌های آینده قطعاً به گذشته شباهت نخواهد داشت.»
مکان ۴۰۹ کیلوگرم (۹۰۲ پوند) اورانیوم بسیار غنی‌شده ایران از زمان آغاز جنگ در ۱۳ ژوئن مشخص نشده است و ایران به بازرسان اطلاع داده بود که آماده است این مواد تقریباً بمبی را به مکانی نامشخص منتقل کند. ناتوانی در تأیید وضعیت یا مکان این موجودی، عدم قطعیت را در مورد اینکه آیا حملات به اهداف خود در از بین بردن قابلیت ایران برای ساخت سلاح‌های هسته‌ای دست یافته‌اند، افزایش داده است.
بیشتر بخوانید: ایران نظارت‌های هسته‌ای را در تاکتیک‌هایی شبیه به جنگ سرد متوقف می‌کند
حتی اگر تصاویر ماهواره‌ای نشان دهد که بخش‌هایی از برنامه غنی‌سازی جمهوری اسلامی "نابود" شده‌اند، همانطور که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا بارها گفته است، ایران مواد و تخصص لازم برای پیگیری سلاح‌ها را در صورت دستور آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر معظم، در اختیار دارد.
ایران انکار کرده است که برنامه هسته‌ای‌اش اهداف نظامی دارد و هم بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و هم جامعه اطلاعاتی ایالات متحده، عدم وجود برنامه تسلیحات هسته‌ای در این کشور را از اوایل دهه ۲۰۰۰ تأیید کرده‌اند.
به گفته دیپلمات‌ها، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در حال تهیه پرونده‌ای از نمونه‌های تجربه بازرسان در مناطق خطر رادیولوژیکی است، که خاطرنشان می‌کنند ناظران پس از ذوب هسته‌ای فوکوشیما دایچی در ژاپن حضور داشتند و کار خود را در بحبوحه درگیری در اوکراین نیز ادامه می‌دهند.
تهدید تحریم‌ها
مشاوره‌های هفته آینده آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در واشنگتن در حالی برگزار می‌شود که زمان برای تهدید به بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران رو به اتمام است. قدرت‌های اروپایی به ایران تا پایان آگوست مهلت داده‌اند تا مذاکرات را از سر بگیرد و اجازه بازرسی‌ها را بدهد، یا با عواقب اقدام شورای امنیت مواجه شود.
ایران این تهدید را رد کرده و پیشنهاد داده است که بازگرداندن تحریم‌ها غیرقانونی خواهد بود و انجام این کار می‌تواند ایران را به خروج از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای وادارد.
بیشتر بخوانید: جهان با ذخیره اورانیوم ایران چه خواهد کرد؟
به گفته دیپلمات‌ها، در غیاب یک راه‌حل مذاکره‌شده، درک آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از برنامه ایران همچنان بدتر خواهد شد. ۲۷۴ کارمند آژانس – که سال گذشته در طول تقریباً ۵۰۰ بازرسی، حساب اورانیوم ایران را در سطح گرمی نگه می‌داشتند – با جابه‌جایی مواجه هستند.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با کسری بودجه فزاینده‌ای مواجه است و کشورها تمایلی به ارائه حمایت جدید نشان نمی‌دهند، که این امر نشان می‌دهد مأموریت نظارت در ایران ممکن است به زودی با مشکلات مالی روبرو شود. یک دیپلمات گفت که کشورهای عضو شروع به پرسیدن این سوال کرده‌اند که ۲۳ میلیون دلاری که گروسی برای ایران می‌خواهد، در صورت عدم نظارت، کجا خواهد رفت.