وزارت امور خارجه ایالات متحده بودجه جدیدی را برای برنامه‌هایی که به شهروندان ایرانی برای دور زدن محدودیت‌های دولتی بر اینترنت و ارتباطات کمک می‌کنند، تأیید نکرده است. این اقدام می‌تواند سیاستی را که از حمایت دو حزبی برخوردار است و با استراتژی «فشار حداکثری» دولت ترامپ بر تهران همسو است، فلج کند.
این برنامه‌ها ابتدا تحت تأثیر توقف گسترده کمک‌های خارجی قرار گرفتند که پرزیدنت دونالد ترامپ در ژانویه با روی کار آمدن خود اِعمال کرد. اما حتی پس از لغو این توقف، فراخوان‌های پروژه‌های مرتبط با ایران، که معمولاً در بهار منتشر و تا تابستان توسط وزارت امور خارجه تأیید می‌شدند، همچنان به دلیل گزارش‌هایی از بی‌نظمی و سوءمدیریت در این سازمان، صادر نشده‌اند. این مطلب را سه نفر آگاه به این روند، به شرط ناشناس ماندن، بیان کردند.
اگر تا پایان ماه سپتامبر بودجه‌ای تخصیص نیابد، به خزانه‌داری بازگردانده خواهد شد.
حداقل یکی از ارائه‌دهندگان فناوری رایگان شبکه خصوصی مجازی (VPN) به ایرانیان، در صورت عدم دریافت بودجه خصوصی، قصد تعطیلی دارد. در مجموع، گروه‌های متأثر از این توقف، ابزارهای دور زدن سانسور را برای میلیون‌ها ایرانی فراهم می‌کنند.
یک مدیر ارشد در یکی از شرکای اجرایی وزارت امور خارجه گفت: «هنگامی که این ابزارها از دسترس خارج شوند، تأثیر کلی بسیار زیاد خواهد بود.»
یک سازمان غیرانتفاعی که پیش‌تر از وزارت امور خارجه بودجه دریافت کرده بود، «نت‌فریدم پایونیرز» (NFP)، این ماه ارائه خدمات «توشه» خود را متوقف کرد. این سرویس بسته‌های محتوای آموزشی، خبری و سرگرمی بدون سانسور را از طریق فناوری پخش ماهواره‌ای فایل به ایرانیان منتقل می‌کرد. ایوان فیروزی، مدیر اجرایی NFP، در بیانیه‌ای اعلام کرد که توقف فعالیت «به دلیل مسدود شدن بودجه توسط وزارت امور خارجه آمریکا» است.
فیروزی در مصاحبه‌ای گفت که از زمان راه‌اندازی، توشه به حداقل ۳ میلیون ایرانی خدمات رسانده و ۳۰۰ هزار فایل را که در غیر این صورت به دلیل سانسور دولتی غیرقابل دسترس بودند، منتقل کرده است.
دولت ایران اینترنت در دسترس شهروندان خود را به شدت سانسور می‌کند، وب‌سایت‌های خبری، پلتفرم‌های محبوب رسانه‌های اجتماعی، و اطلاعات گروه‌های حقوق بشری و مخالفان سیاسی، همچنین هزاران وب‌سایت و سرویس دیگر را مسدود می‌نماید. دولت همچنین در زمان بحران، قطعی اینترنت را اِعمال می‌کند و در حال توسعه یک «اینترنت ملی» بسیار محدود است.
سخنگوی هیئت نمایندگی ایران در سازمان ملل به درخواست اظهار نظر پاسخ نداد.
این وضعیت باعث نارضایتی کارکنان دفتر امور خاور نزدیک وزارت امور خارجه شده است؛ نهادی که بر خاورمیانه تمرکز دارد و بودجه را مدیریت می‌کند. چندین نفر آشنا به روند تأمین مالی گفتند که مورا نامدار، یک منصوب سیاسی که سرپرستی موقت این دفتر را بر عهده دارد، در توقف بودجه نقش کلیدی داشته است.
سه نفر آشنا به این موضوع گفتند که نامدار شخصاً بودجه برنامه‌های آزادی اینترنت را در آنچه یکی از آنها آن را «وتوی پنهان» توصیف کرد، به تأخیر انداخته است. فرد دیگری اظهار داشت که مخالفت نامدار با این سیاست «گاهی برای اِعمال قدرت بوروکراتیک بود، اما بیشتر اوقات برای اِعمال و اجرای آزمون‌های خلوص سیاسی.» وی افزود: «متأسفانه، این تلاش‌ها به بهای برنامه‌های مهمی تمام شده است که دسترسی آزاد مردم ایران به اطلاعات را تضمین می‌کنند.»
تأخیر در تأمین بودجه اینترنت، برنامه‌ای را به خطر انداخته است که مورد حمایت گسترده تندروها و میانه‌روها در هر دو حزب، از جمله دولت اول ترامپ، بود. سایر برنامه‌های قدرت نرم و ضد سانسور مانند سرویس صدا و سیمای فارسی‌زبان آمریکا با کاهش‌های عمده بودجه مواجه شده‌اند.
یکی از افراد آشنا به این موضوع گفت: «مخالفان ایرانی آن‌قدر هم که به نظر می‌رسند قوی نیستند. اما این بدان معنا نیست که مردم ایران ارزش پیام‌رسانی، صحبت کردن، و توضیح سیاست آمریکا را ندارند.»
دولت ترامپ تلاش کرد تا برای مذاکره بر سر توقف برنامه غنی‌سازی هسته‌ای تهران، با دولت ایران تعامل کند، سپس در ماه ژوئن به تأسیسات هسته‌ای این کشور حمله کرد. از آن زمان، ترامپ ابراز امیدواری کرده است که تهران به میز مذاکره بازگردد، با وجود تلاش‌های هماهنگ کمی برای از سرگیری مذاکرات.
در پاسخ به سوالاتی درباره دفتر امور خاور نزدیک و سیاست فعلی آمریکا در قبال ایران، وزارت امور خارجه این ایده را که سیاست دولت در قبال ایران نامتمرکز است، رد کرد. تامی پیگوت، معاون اصلی سخنگوی وزارت امور خارجه، گفت: «پرزیدنت ترامپ جنگی را در خاورمیانه متوقف کرد، برنامه هسته‌ای ایران را نابود کرد، و در حال اجرای سیاست فشار حداکثری است که خزانه‌های گروه‌های تروریستی رژیم ایران را خشک می‌کند.»
پیگوت افزود: «مورا بخش مهمی از تیمی است که سیاست‌های پرزیدنت ترامپ را اجرا می‌کند که آمریکا را در اولویت قرار می‌دهد و شهروندان ما را ایمن نگه می‌دارد.»
به طور جداگانه، وزارت امور خارجه همچنین اعلام کرد که بودجه جدید در حالی متوقف شده است که بررسی کمک‌های خارجی که توسط دفتر مدیریت و بودجه (OMB) دستور داده شده بود، در جریان است. این وزارتخانه در بیانیه‌ای اظهار داشت: «تصمیمات مربوط به تخصیص بودجه‌های آتی مطابق با اهداف سیاست خارجی 'اول آمریکا' اتخاذ خواهد شد،» و افزود که ایالات متحده «سابقه طولانی در حمایت از جریان آزاد اطلاعات برای مردم ایران دارد و این حمایت امروز نیز ادامه دارد.»
دفتر مدیریت و بودجه (OMB) به درخواست اظهار نظر درباره توقف بودجه پاسخ نداد.
بسیاری از ایرانیان با استفاده از VPNها، که معمولاً برنامه‌هایی هستند که روی تلفن‌های همراه دانلود می‌شوند و به کاربران امکان دور زدن بلوک‌های دولتی را می‌دهند، سانسور اینترنت دولت خود را دور می‌زنند. تقاضا برای خدمات VPN قابل اعتماد در زمان ناآرامی‌ها، هنگامی که دولت ایران دسترسی به اینترنت را محدود می‌کند، مانند حملات اخیر اسرائیل به ایران و خیزش زنانه به رهبری زنان در سال ۲۰۲۲، افزایش می‌یابد.
آدام فیسک، مدیر اجرایی «لنترن» (Lantern)، سازمانی که تحت حمایت وزارت امور خارجه قرار دارد و ابزار رایگان دور زدن سانسور را در روسیه، چین و ایران در اختیار کاربران قرار می‌دهد، گفت: «به ویژه برای کاربران عادی، آنها به سادگی نمی‌توانند به تمام این وب‌سایت‌های مسدود شده دسترسی پیدا کنند.»
دو نفر از افراد آشنا به موضوع گفتند که نامدار برای استفاده از سیستم استارلینک ایلان ماسک در ایران فشار آورده است، علیرغم دریافت توصیه‌های تخصصی از داخل وزارت امور خارجه درباره محدودیت‌ها و هزینه‌های احتمالی این سیستم.
اگرچه برخی ایرانیان در مصاحبه‌ها گفتند که به دستگاه‌های استارلینک که به طور غیرقانونی وارد کشور شده‌اند دسترسی پیدا کرده‌اند، اما این دستگاه‌ها گران هستند — تا ۱۰۰۰ دلار در بازار سیاه، در کشوری که سرانه تولید ناخالص داخلی آن طبق گزارش بانک جهانی در سال ۲۰۲۴ کمتر از ۵۰۰۰ دلار است.
اکثر بودجه برنامه‌های اینترنتی از طریق صندوق دموکراسی منطقه‌ای خاور نزدیک وزارت امور خارجه تأمین می‌شود که در سال ۲۰۰۸ پس از اعتراضات گسترده ضد دولتی در سراسر ایران به اجرا درآمد. طبق گزارش سرویس تحقیقات کنگره، این برنامه به طور گسترده‌ای در کنگره حمایت شده و ۶۰۰ میلیون دلار برای NERD بین سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۲۳ اختصاص یافته است. دولت بایدن سال گذشته ۶۵ میلیون دلار برای NERD درخواست کرده بود که حداقل ۱۶.۷۵ میلیون دلار آن برای آزادی اینترنت بود.
«کاهش‌های گسترده کمک‌های خارجی» دولت ترامپ این برنامه را به خطر انداخته است.
نامدار، که نام قانونی‌اش مروارید نامدارخان است اما به صورت حرفه‌ای از نام کوتاه‌شده استفاده می‌کند، یک وکیل ایرانی-آمریکایی اهل تگزاس است. او به صورت موقت به عنوان مقام ارشد دفتر، ریاست امور خاور نزدیک را بر عهده دارد، نقشی که نیازی به تأیید کنگره ندارد.
نامدار در دوران دولت اول ترامپ برای مدت کوتاهی در مسائل ایران در وزارت امور خارجه کار کرد، قبل از اینکه سرپرست معاون رئیس‌جمهور در امور حقوقی آژانس رسانه‌های جهانی آمریکا (سازمان مادر صدای آمریکا) شود. او بعداً در نامه‌ای مورد اشاره قرار گرفت که در آن ادعا شده بود او یک سازمان غیرانتفاعی مستقل در واشنگتن را که برای فراهم کردن دسترسی به اینترنت در کشورهای خودکامه فعالیت می‌کرد، مورد آزار و اذیت قرار داده است.
نامدار پس از خدمت در دولت اول ترامپ، مقالاتی نوشت که دیدگاه‌های تندروانه‌ای درباره ایران داشتند، از جمله خواستار «فشار حداکثری» بر دولت این کشور شد، اما همچنین خواستار تعامل با جامعه مدنی و «حمایت حداکثری از مردم ایران» شد.
نامدار توسط دولت ترامپ به عنوان دستیار وزیر در امور کنسولی در وزارت امور خارجه معرفی شده است، یک سمت ارشد که مسئول رفاه و حمایت از شهروندان آمریکایی در خارج از کشور، از جمله صدور گذرنامه و سایر اسناد، می‌باشد.
اما رهبری او در دفتر امور خاور نزدیک بحث‌برانگیز بوده است، به طوری که چندین نفر آشنا به موضوع می‌گویند که مقامات با تجربه شغلی برای ترفیع رد شده‌اند و نامدار شخصاً در جمع‌آوری اطلاعات دخالت کرده است، از جمله دستور بازنویسی یادداشت‌هایی از دفتر وزارت امور خارجه در دبی که رویدادهای ایران را رصد می‌کند، به گونه‌ای که نسبت به چشم‌انداز دولت ایران بدبینانه‌تر باشند.
این افراد آشنا گفتند که با توجه به اینکه سیاست‌های مرتبط با ایران تنها توسط تعداد انگشت‌شماری از افراد از جمله ترامپ، وزیر امور خارجه مارکو روبیو و نماینده ویژه استیو ویتکوف تصمیم‌گیری می‌شود، کارشناسان منطقه در وزارت امور خارجه تا حد زیادی از مسائل کلیدی بی‌خبر مانده‌اند.
چندین نفر آشنا این سوال را مطرح کردند که آیا تصمیم برای عدم بازگرداندن بودجه به تلاش‌های آزادی اینترنت در ایران به طور کامل توسط دولت حمایت شده است یا خیر. ترامپ در دولت اول خود شخصاً از رهبران ایران به دلیل قطع خدمات اینترنت در جریان اعتراضات در ایران انتقاد کرد و در توییتر نوشت که تهران این کار را انجام داده است تا «معترضان صلح‌جو نتوانند ارتباط برقرار کنند. خوب نیست!»
روبیو از تلاش‌های مشابه برای فراهم کردن دسترسی آزاد به اینترنت که در کوبا هدف قرار گرفته بودند، پس از آنکه دولت این کشور در سال ۲۰۲۱ در پاسخ به اعتراضات دموکراسی‌خواهانه اینترنت را سانسور کرد، حمایت کرده است.
نامدار در سال‌های اخیر خود را حامی آزادی بیان نشان داده است و در سال ۲۰۲۱ به یک تحلیلگر یک اندیشکده گفت که «ترویج آزادی اینترنت» در کشورهایی مانند ایران یک «ضرورت حقوق بشری» است.
نامدار گفت: «وقتی به مردم اجازه می‌دهید با یکدیگر و با دیگران در سراسر جهان ارتباط برقرار کنند، محیطی ایجاد می‌کنید که به حقیقت امکان پیروزی بر تبلیغات را می‌دهد.»