جلسه آن‌قدر محرمانه بود که تنها حاضران، تعداد محدودی از مقامات ارشد دولت و فرماندهان نظامی ایران، از زمان و مکان آن اطلاع داشتند.
۱۶ ژوئن، چهارمین روز جنگ ایران با اسرائیل، شورای عالی امنیت ملی ایران برای یک نشست اضطراری در پناهگاهی ۱۰۰ فوتی زیر دامنه کوه در غرب تهران گردهم آمد. برای چند روز، حملات بمباران بی‌امان اسرائیل، سایت‌های نظامی، دولتی و هسته‌ای در سراسر ایران را تخریب کرده و رده‌های بالای فرماندهان نظامی و دانشمندان هسته‌ای ایران را از بین برده بود.
مقامات، از جمله مسعود پزشکیان رئیس جمهور، روسای قوه قضاییه و وزارت اطلاعات و فرماندهان ارشد نظامی، با اتومبیل‌های جداگانه وارد شدند. هیچ یک از آن‌ها تلفن همراه به همراه نداشتند، زیرا می‌دانستند که اطلاعات اسرائیل می‌تواند آن‌ها را ردیابی کند.
با وجود تمام تدابیر احتیاطی، هواپیماهای اسرائیلی بلافاصله پس از شروع جلسه شش بمب بر روی پناهگاه، با هدف قرار دادن دو درب ورودی و خروجی، رها کردند. به طور قابل توجهی، هیچ کس در پناهگاه کشته نشد. هنگامی که رهبران بعداً از پناهگاه خارج شدند، اجساد چند نگهبان را که در اثر انفجارها کشته شده بودند، یافتند.
این حمله دستگاه اطلاعاتی ایران را دچار آشفتگی کرد و به زودی مقامات ایرانی یک نقص امنیتی فاجعه‌بار را کشف کردند: اسرائیلی‌ها با هک کردن تلفن‌های همراه محافظانی که رهبران ایران را تا محل همراهی کرده و در بیرون منتظر مانده بودند، به محل جلسه راه یافته بودند.
ردیابی محافظان توسط اسرائیل پیش از این گزارش نشده بود. این بخشی از یک تلاش گسترده‌تر برای نفوذ به محافل بسیار محافظت‌شده دستگاه‌های امنیتی و اطلاعاتی ایران بود که به مدت دو ماه مقامات تهران را در پی سایه‌ها نگه داشته است.
به گفته مقامات ایرانی و اسرائیلی، استفاده بی‌احتیاطی محافظان امنیتی ایران از تلفن‌های همراه طی چندین سال – از جمله انتشار پست در شبکه‌های اجتماعی – نقش اصلی را در اجازه دادن به اطلاعات نظامی اسرائیل برای شکار دانشمندان هسته‌ای و فرماندهان نظامی ایران و برای نیروی هوایی اسرائیل جهت حمله و کشتن آن‌ها با موشک و بمب در هفته اول جنگ ژوئن ایفا کرده است.
ساسان کریمی، که پیش از این معاون برنامه‌ریزی رئیس جمهور در دولت فعلی ایران بود و اکنون تحلیلگر سیاسی و مدرس در دانشگاه تهران است، گفت: «ما می‌دانیم که مقامات ارشد و فرماندهان تلفن همراه حمل نمی‌کردند، اما مخاطبان، محافظان و رانندگان آن‌ها تلفن داشتند، آن‌ها تدابیر احتیاطی را جدی نگرفتند و اینگونه بود که بیشتر آن‌ها ردیابی شدند.»
روایت حمله اسرائیل به این جلسه و جزئیات چگونگی ردیابی و هدف قرار دادن مقامات و فرماندهان ایرانی، بر اساس مصاحبه با پنج مقام ارشد ایرانی، دو عضو سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و نه مقام نظامی و اطلاعاتی اسرائیل است.
نقص‌های امنیتی مربوط به محافظان تنها یکی از اجزای تلاش طولانی‌مدت و اغلب موفقیت‌آمیز اسرائیل برای استفاده از جاسوسان و عوامل مستقر در سراسر کشور و همچنین فناوری علیه ایران است که گاهی اوقات تأثیرات ویرانگری داشته است.
پس از آخرین درگیری، ایران همچنان بر شکار عواملی تمرکز دارد که بیم آن می‌رود در کشور و دولت باقی مانده‌اند.
مصطفی هاشمی طبا، معاون رئیس جمهور و وزیر سابق، در مصاحبه‌ای با رسانه‌های ایرانی در اواخر ژوئن گفت: «نفوذ به بالاترین رده‌های تصمیم‌گیری ما رسیده است.»
اوایل این ماه، ایران یک دانشمند هسته‌ای به نام روزبه وادی را به اتهام جاسوسی برای اسرائیل و تسهیل ترور یک دانشمند دیگر اعدام کرد. سه مقام ارشد ایرانی و یک عضو سپاه پاسداران گفتند که ایران ده‌ها نفر از اعضای نظامی، اطلاعاتی و دولتی را که مظنون به جاسوسی برای اسرائیل بودند، در سکوت بازداشت یا تحت حصر خانگی قرار داده است که برخی از آن‌ها دارای رتبه‌های بالایی بوده‌اند. اسرائیل ارتباط با این اتهامات را نه تایید و نه تکذیب کرده است.
بازی‌های جاسوسی بین ایران و اسرائیل ویژگی همیشگی یک جنگ سایه چندین دهه‌ای بین دو کشور بوده است و موفقیت اسرائیل در ژوئن در کشتن بسیاری از چهره‌های امنیتی مهم ایران نشان می‌دهد که اسرائیل تا چه حد دست برتر را پیدا کرده است.
مقامات اسرائیلی گفتند که اسرائیل از اواخر سال ۲۰۲۲ دانشمندان هسته‌ای ارشد ایران را ردیابی می‌کرده و از اکتبر گذشته کشتن آن‌ها را در نظر داشته، اما برای جلوگیری از درگیری با دولت بایدن، دست نگه داشته بود.
از پایان سال گذشته تا ژوئن، آنچه اسرائیلی‌ها «تیم سرکوب» می‌نامیدند، پرونده‌های تمامی دانشمندان پروژه هسته‌ای ایران که برای اسرائیل شناخته شده بودند را بررسی کرد تا تصمیم بگیرند کدام یک را برای کشتن توصیه کنند. لیست اولیه شامل ۴۰۰ نام بود. این تعداد به ۱۰۰ نفر کاهش یافت، عمدتاً بر اساس مطالبی از آرشیو هسته‌ای ایران که موساد، سازمان اطلاعات اسرائیل، در سال ۲۰۱۸ از ایران به سرقت برده بود. در نهایت، ایران اعلام کرد که اسرائیلی‌ها بر روی ۱۳ دانشمند تمرکز کرده و آن‌ها را به قتل رسانده‌اند.
همزمان، اسرائیل ظرفیت خود را برای هدف قرار دادن و کشتن مقامات نظامی ارشد ایران تحت برنامه‌ای به نام «عملیات عروسی سرخ» (اشاره‌ای به قسمتی خونین از سریال «بازی تاج و تخت») افزایش می‌داد. یک مقام اسرائیلی گفت که سرتیپ امیرعلی حاجی‌زاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران، اولین هدف بود.
مقامات اسرائیلی گفتند که در نهایت، ایده اصلی در هر دو عملیات این بود که ۲۰ تا ۲۵ هدف انسانی در ایران را شناسایی کرده و همه آن‌ها را در حمله اولیه عملیات مورد هدف قرار دهند، با این فرض که پس از آن آن‌ها محتاط‌تر خواهند شد و هدف قرار دادنشان بسیار دشوارتر می‌شود.
در یک مصاحبه ویدیویی با یک روزنامه‌نگار ایرانی، سرتیپ احمد وحیدی، فرمانده تازه منصوب شده سپاه پاسداران، گفت که اگرچه اسرائیل عوامل انسانی و جاسوسانی در کشور دارد، اما مقامات ارشد و دانشمندان را ردیابی کرده و مکان جلسات حساس را بیشتر از طریق فناوری پیشرفته کشف کرده است.
ژنرال وحیدی گفت: «دشمن اکثر اطلاعات خود را از طریق فناوری، ماهواره‌ها و داده‌های الکترونیکی به دست می‌آورد. آن‌ها می‌توانند افراد را پیدا کنند، اطلاعات، صداها، تصاویر آن‌ها را به دست آورند و با ماهواره‌های دقیق زوم کرده و مکان‌ها را پیدا کنند.»
از سوی اسرائیل، افزایش آگاهی ایران از تهدید علیه شخصیت‌های ارشد، به عنوان یک فرصت دیده شد. رهبر عالی ایران، آیت‌الله علی خامنه‌ای، از ترس ترورهای بیشتر که اسرائیل در گذشته با موفقیت انجام داده بود، تدابیر امنیتی گسترده‌ای از جمله گروه‌های بزرگ محافظان را دستور داد و در مورد استفاده از تلفن‌های همراه و برنامه‌های پیام‌رسان مانند واتس‌اپ، که در ایران به طور معمول استفاده می‌شود، هشدار داد.
اسرائیل کشف کرد که این محافظان نه تنها تلفن همراه حمل می‌کردند، بلکه حتی از طریق آن‌ها در شبکه‌های اجتماعی پست می‌گذاشتند.
یکی از مقامات دفاعی اسرائیل گفت: «استفاده از این تعداد زیاد محافظ، ضعفی بود که ما بر آن‌ها تحمیل کردیم و توانستیم از آن بهره‌برداری کنیم.»
مقامات ایرانی مدت‌ها گمان می‌بردند که اسرائیل از طریق تلفن‌های همراه، حرکت فرماندهان نظامی ارشد و دانشمندان هسته‌ای را ردیابی می‌کند. سال گذشته، پس از آنکه اسرائیل بمب‌هایی را که در هزاران پیجر حمل شده توسط عوامل حزب‌الله در لبنان پنهان شده بودند منفجر کرد، ایران بسیاری از مقامات خود را در مشاغل بسیار حساس از استفاده از تلفن‌های هوشمند، رسانه‌های اجتماعی و برنامه‌های پیام‌رسان منع کرد.
تلفن‌های هوشمند اکنون برای فرماندهان نظامی ارشد، دانشمندان هسته‌ای و مقامات دولتی کاملاً ممنوع است.
حفاظت از مقامات ارشد، فرماندهان نظامی و دانشمندان هسته‌ای بر عهده یک تیپ نخبه در سپاه پاسداران به نام انصارالمهدی است. فرمانده کل انصار، که اوت گذشته پس از روی کار آمدن دولت جدید منصوب شد، سرلشکر محمدجواد اسدی است که یکی از جوان‌ترین فرماندهان ارشد سپاه است.
بر اساس اطلاعات دو مقام ارشد ایرانی که از این مکالمه آگاه بودند، سرلشکر اسدی شخصاً به چندین فرمانده ارشد و یک دانشمند هسته‌ای برجسته، محمدمهدی تهرانی، حداقل یک ماه قبل از کشته شدن آن‌ها در اولین روز جنگ، هشدار داده بود که اسرائیل قصد ترور آن‌ها را دارد. این مقامات گفتند که او همچنین جلسه‌ای با سرپرستان تیم‌های امنیتی برگزار کرده و از آن‌ها خواسته بود تا تدابیر احتیاطی بیشتری را رعایت کنند.
ممنوعیت تلفن همراه در ابتدا شامل محافظان امنیتی که از مقامات، دانشمندان و فرماندهان محافظت می‌کردند، نمی‌شد. این وضعیت پس از موج ترورهای اسرائیل در اولین روز جنگ تغییر کرد. اکنون قرار است محافظان فقط بی‌سیم حمل کنند. تنها سرپرستان تیم‌ها که با مقامات سفر نمی‌کنند، می‌توانند تلفن همراه داشته باشند.
اما با وجود قوانین جدید، به گفته مقاماتی که با سرلشکر اسدی درباره امنیت جلسه داشته‌اند، فردی آن‌ها را نقض کرده و تلفنی را به جلسه شورای امنیت ملی برده بود که به اسرائیلی‌ها اجازه داده بود تا حمله دقیق خود را انجام دهند.
حمزه صفوی، تحلیلگر سیاسی و نظامی که پدرش مشاور ارشد نظامی آیت‌الله خامنه‌ای است، گفت که برتری فناوری اسرائیل بر ایران یک تهدید وجودی است. او گفت که ایران چاره‌ای جز انجام یک بازنگری امنیتی، بازنگری پروتکل‌های خود و اتخاذ تصمیمات دشوار – از جمله دستگیری و پیگرد قانونی جاسوسان سطح بالا – ندارد.
آقای صفوی در یک مصاحبه تلفنی گفت: «ما باید هر کاری که لازم است انجام دهیم تا این تهدید را شناسایی و برطرف کنیم؛ ما یک اشکال امنیتی و اطلاعاتی بزرگ داریم و هیچ چیز فوری‌تر از ترمیم این حفره نیست.»
وزیر اطلاعات ایران در بیانیه‌ای در این ماه اعلام کرد که تلاش اسرائیل برای ترور ۲۳ مقام ارشد را خنثی کرده است اما نام یا جزئیاتی از سمت‌ها و رتبه‌های آن‌ها ارائه نداد. این بیانیه گفت که در ماه‌های منتهی به جنگ، ایران ۱۳ توطئه اسرائیل را که با هدف کشتن ۳۵ مقام نظامی و دولتی ارشد بود، کشف و خنثی کرده است. (یک مقام اطلاعاتی اسرائیل این روایت ایران را رد کرد و گفت که اسرائیل پیش از حمله غافلگیرانه در ژوئن عملیاتی انجام نداده بود که بتواند منجر به افزایش هوشیاری از سوی ایران شود.)
این بیانیه همچنین اعلام کرد که نیروهای امنیتی ۲۱ نفر را به اتهام جاسوسی برای موساد و فعالیت به عنوان عوامل میدانی و پشتیبانی در حداقل ۱۱ استان ایران شناسایی و دستگیر کرده‌اند.
ایران همچنین از زمان حملات ۷ اکتبر ۲۰۲۳ که جنگ در نوار غزه را شعله‌ور کرد و عملیات نظامی تهاجمی اسرائیل را در ایران و لبنان به دنبال داشت، تلاش‌های خود را برای استخدام جاسوسان خود در اسرائیل تسریع بخشیده است.
در طول سال گذشته، شین بت، سرویس اطلاعات داخلی اسرائیل، ده‌ها اسرائیلی را دستگیر کرده و آن‌ها را به اتهام مزدوری برای ایران متهم کرده است که به جمع‌آوری اطلاعات درباره اهداف احتمالی برای حملات ایران به اسرائیل کمک می‌کرده‌اند.
اسرائیل کشتن دانشمندان هسته‌ای ارشد ایران را اولویتی فوری برای به عقب راندن برنامه هسته‌ای این کشور قرار داده است، حتی دو دانشمند جوان آینده‌دار را مسموم کرده است.
همزمان با پیشرفت مداوم ایران در طول سال‌ها به سمت غنی‌سازی ذخایر اورانیوم خود به مواد نزدیک به درجه تسلیحات، مقامات نظامی و اطلاعاتی اسرائیل به این نتیجه رسیدند که کارزار خرابکاری و انفجار در دستگاه غنی‌سازی، که موساد سال‌ها درگیر آن بود، تنها تأثیر حاشیه‌ای داشته است.
در سال ۲۰۲۱، به گفته سه مقام امنیتی اسرائیل، تمرکز به سمت آنچه مقامات اسرائیلی «گروه سلاح» می‌نامیدند – کادری از دانشمندان ایرانی که اسرائیلی‌ها معتقد بودند به طور منظم برای کار بر روی ساخت یک ابزار برای تحریک اورانیوم غنی‌شده و ایجاد یک انفجار هسته‌ای ملاقات می‌کنند – معطوف شد. این یکی از دشوارترین بخش‌های فناوری در یک پروژه هسته‌ای است. (ایران گفته است که برنامه هسته‌ای آن برای مقاصد صلح‌آمیز است، و دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل و آژانس‌های اطلاعاتی آمریکا مدت‌هاست ارزیابی کرده‌اند که ایران پروژه هسته‌ای خود را تسلیحاتی نکرده است.)
این گروه از دانشمندان بود که در اوایل بهار امسال کانون «عملیات نارنیا» قرار گرفت، طرح نظامی اسرائیل برای کشتن دانشمندان در روزهای اولیه جنگ.
تا زمان جلسه ۱۶ ژوئن شورای امنیت ملی مقامات ارشد ایرانی، اسرائیل تعدادی از چهره‌های برجسته مرتبط با برنامه هسته‌ای، از جمله آقای تهرانی و فریدون عباسی، دانشمند هسته‌ای دیگر، را که تنها چند روز قبل کشته شده بودند، به قتل رسانده بود. تلفن‌های همراه محافظان آن‌ها به اسرائیل کمک کرد تا همه آن‌ها را هدف قرار دهد.
اما اسرائیل همچنین طیف گسترده‌ای از رهبران ایرانی، از جمله روسای قوای دولتی حاضر در جلسه امنیت ملی را هدف قرار می‌داد و حداقل ۳۰ فرمانده نظامی ارشد را از طریق حملات در طول جنگ به قتل رساند.
سرلشکر حاجی‌زاده، رئیس نیروی هوایی سپاه پاسداران، تیم رهبری خود را به همراه یگان‌های امنیتی‌شان در همان ابتدای جنگ جمع کرد تا اطلاعات مربوط به حملات احتمالی اسرائیل را رصد کنند. هواپیماهای جنگی اسرائیل حمله دقیق را به پناهگاهی که سرلشکر حاجی‌زاده در آن پناه گرفته بود انجام دادند و او و دیگر فرماندهان ارشد را به قتل رساندند.
علیرضا، پسر آقای حاجی‌زاده، گفته است که پدرش در مورد تلفن‌ها احتیاط بیشتری به خرج می‌داد. او در ویدیویی که در رسانه‌های ایرانی منتشر شد، گفت که «وقتی پدرم می‌خواست در مورد موضوع مهمی صحبت کند، به ما می‌گفت که تلفن‌ها و دستگاه‌های هوشمند را از اتاق بیرون ببریم و دور بگذاریم.»
توانایی ردیابی محافظان همچنین به اسرائیلی‌ها کمک کرد تا به جلسه ۱۶ ژوئن راه یابند. حاضران، علاوه بر آقای پزشکیان، رئیس جمهور ایران، شامل محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس، و غلامحسین محسنی اژه‌ای، رئیس قوه قضاییه بودند. همچنین وزرای کشور، دفاع و اطلاعات و فرماندهان نظامی، که برخی از آن‌ها پس از کشته شدن روسایشان در حملات قبلی، تازه به سمت‌های خود منصوب شده بودند، حضور داشتند.
به گفته روایات پس از آن، حمله اتاق را ویران کرد، که به زودی پر از آوار، دود و گرد و غبار شد و برق قطع شد. آقای پزشکیان خود علناً گفته است که یک شکاف باریک در میان آوار پیدا کرد که از آن نور و اکسیژن وارد می‌شد.
سه مقام ارشد گفتند که رئیس جمهور با دست‌های خالی خود در میان آوارها حفاری کرد و در نهایت فضای کافی را برای خروج تک تک افراد ایجاد کرد. مقامات گفتند که آقای پزشکیان از ناحیه پا جراحت جزئی بر اثر ترکش داشت و وزیر کشور به دلیل نارسایی تنفسی به بیمارستان منتقل شد.
آقای پزشکیان اخیراً در دیداری با روحانیون ارشد، در ویدیویی که در رسانه‌های ایرانی منتشر شد، حمله را اینگونه روایت کرد: «فقط یک سوراخ بود، و ما دیدیم که هوا می‌آید و گفتیم خفه نمی‌شویم. زندگی به یک ثانیه بند است.» او گفت که اگر اسرائیل در کشتن مقامات ارشد کشور موفق می‌شد، کشور را دچار هرج و مرج می‌کرد.
او گفت: «مردم امیدشان را از دست می‌دادند.»
فرناز فصیحی رئیس دفتر سازمان ملل متحد برای تایمز است و پوشش خبری سازمان را رهبری می‌کند. او همچنین ایران را پوشش می‌دهد و به مدت ۱۵ سال درباره درگیری‌ها در خاورمیانه نوشته است.
رونن برگمن نویسنده کارکنان مجله نیویورک تایمز است که در تل‌آویو مستقر است.
مارک مازتی یک خبرنگار تحقیقی مستقر در واشنگتن دی‌سی است که بر امنیت ملی، اطلاعات و امور خارجی تمرکز دارد. او کتابی درباره سی‌آی‌ای نوشته است.