تهران — وزارت امور خارجه ایران روز سه‌شنبه، پس از جدیدترین بیانیه شورای همکاری خلیج فارس که در آن ادعا شده بود جزایر ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک در خلیج فارس جزئی لاینفک از خاک امارات متحده عربی هستند، این شورا را مورد انتقاد قرار داد.
تهران که این سه جزیره کوچک را اداره می‌کند و مالکیت آن‌ها را متعلق به خود می‌داند، ادعای شورای همکاری خلیج فارس را "فاقد مبنای حقوقی" خواند و تاکید کرد که این جزایر جزء لاینفک و بلامنازع خاک ایران باقی می‌مانند.
این وزارتخانه در وب‌سایت رسمی خود اعلام کرد: «ادعاهای بی‌اساس، که در بیانیه‌های مشابه تکرار می‌شوند، واقعیت‌های جغرافیایی، تاریخی و حقوقی را تغییر نخواهد داد.» این وزارتخانه شورای همکاری خلیج فارس را به دلیل "مواضع مداخله‌جویانه" محکوم کرد و آمادگی ایران را برای اتخاذ تمام اقدامات لازم جهت حفاظت از حاکمیت خود مورد تاکید قرار داد.
بیانیه شورای همکاری خلیج فارس وضعیت کنترل ایران بر این جزایر را "اشغال مستمر" توصیف کرد و بر حمایت از حقوق حاکمیتی امارات بر آب‌های سرزمینی، حریم هوایی، فلات قاره و منطقه اقتصادی سه جزیره تاکید نمود.
ایران در طول سال گذشته، پروژه‌های شهرک‌سازی و توسعه‌ای خود را در این سه جزیره افزایش داده است؛ اقدامی که ابوظبی و شورا را نگران کرده است. شورای همکاری خلیج فارس اظهار داشت که هرگونه اقدامی که ایران در این سه جزیره انجام دهد "باطل و بی‌اعتبار" است و استدلال کرد که چنین اقداماتی "واقعیت‌های تاریخی و حقوقی" درباره حقوق حاکمیتی امارات را تغییر نمی‌دهد.
شورای همکاری خلیج فارس مجدداً از ایران خواست تا اختلافات خود با امارات را از طریق مذاکرات مستقیم یا با ارجاع موضوع به دیوان بین‌المللی دادگستری حل و فصل کند – پیشنهادی که ایران همواره آن را رد کرده است.
میدان گازی مورد مناقشه
بیانیه شورای همکاری خلیج فارس که خشم ایران را بیشتر برانگیخت، بر میدان گازی الدره، معروف به آرش در ایران، متمرکز بود. این بیانیه تاکید کرد که میدان دریایی الدره به طور کامل در حوزه قضایی کویت قرار دارد و منطقه مشترک مجاور آن فقط متعلق به عربستان سعودی و کویت است. شورای همکاری خلیج فارس با استناد به قوانین بین‌المللی و توافق‌نامه‌های الزام‌آور، هرگونه سهم ایران را رد کرد و اعلام داشت که تنها کویت و عربستان سعودی حق اکتشاف، توسعه و بهره‌برداری از منابع طبیعی الدره را دارند.
این میدان گازی که در دهه ۱۹۶۰ کشف شد، موضوع امتیازات دریایی همپوشانی بود که به طور جداگانه توسط ایران و کویت اعطا شده بود – تهران حقوقی را به شرکت نفت انگلیس و ایران (Anglo-Iranian Oil Company) و کویت به رویال داچ شل (Royal Dutch Shell) واگذار کرده بود. با این حال، مالکیت این میدان عمدتاً به دلیل مرزهای دریایی مورد مناقشه و مبهم تعریف‌شده، حل نشده باقی مانده است. مقامات ایرانی به این عدم وضوح در تعیین مرزها به عنوان منبع اصلی اختلاف فعلی اشاره کرده‌اند و در بیانیه سه‌شنبه، وزارت امور خارجه ایران مجدداً خواستار مذاکرات کارشناسی درباره منابع مورد مناقشه شد.
مسئله هسته‌ای و امنیت منطقه
در یک زمینه دیپلماتیک گسترده‌تر، شورای همکاری خلیج فارس از ایران خواست تا در مذاکرات مربوط به برنامه هسته‌ای خود شرکت کند و تاکید کرد که این مذاکرات باید با مشارکت فعال شورای همکاری خلیج فارس به تمام نگرانی‌های امنیتی منطقه بپردازد.
این ائتلاف بر لزوم همکاری تهران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) برای ایجاد اعتماد تاکید کرد. آینده روابط جمهوری اسلامی با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پس از جنگ اخیر ایران و اسرائیل که قانون‌گذاران ایرانی را به تصویب قانونی جدید سوق داد و محدودیت‌های شدیدی بر همکاری با آژانس اعمال کرد، نامعلوم است.
در پاسخ به نگرانی‌های شورای همکاری خلیج فارس در مورد موضوع هسته‌ای، وزارت امور خارجه ایران بر "حق مشروع و قانونی" خود برای انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز تحت معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) تاکید کرد و ایالات متحده و قدرت‌های اروپایی را به تضعیف تلاش‌های دیپلماتیک با "نقض‌های مداوم منشور سازمان ملل و قوانین بین‌المللی" متهم نمود.
اگرچه پیام بیانیه اخیر شورای همکاری خلیج فارس چیز جدیدی نیست، اما زمان‌بندی آن قابل توجه است.
در حالی که ایران با انزوای اقتصادی فزاینده‌ای روبرو است – به ویژه پس از درگیری ماه ژوئن با اسرائیل – و در تلاش است تا در برابر فشار غرب بر برنامه هسته‌ای خود ایستادگی کند و حملات احتمالی دوباره اسرائیل را خنثی سازد، بیانیه شورای همکاری خلیج فارس می‌تواند جایگاه منطقه‌ای و جهانی تضعیف شده تهران را بیشتر وخیم‌تر کند.
هر دو بیانیه و پاسخ ایران، بر تعامل مداوم رقابت‌های منطقه‌ای و مدیریت استراتژیک منابع در خلیج فارس، با پیامدهایی برای امنیت، بازارهای انرژی و دیپلماسی گسترده‌تر خاورمیانه، تاکید دارند.
در داخل ایران، واکنش‌های رسانه‌ها به بیانیه شورای همکاری خلیج فارس بر اهمیت جزایر برای هویت ملی ایران تاکید کرد. این سه جزیره مدت‌هاست که در کانون احساسات میهن‌پرستانه تشویق شده توسط دولت قرار داشته‌اند و ادعاهای مجدد شورای همکاری خلیج فارس به عنوان توهینی به روایت تاریخی ایران تعبیر شد.
رسانه‌های ملی‌گرا و تندرو نیز از بیانیه شورای همکاری خلیج فارس استفاده کرده‌اند تا بر آنچه که آن‌ها استانداردهای دوگانه می‌دانند، با اشاره‌های ضمنی به تنش‌های عمیق ریشه‌دار ایران و اعراب، تاکید کنند.
برخی رسانه‌ها، وسواس کنونی کشورهای شورای همکاری خلیج فارس را در مورد این جزایر در حالی که آن‌ها نسبت به اقدامات نظامی اسرائیل در غزه "بی‌تفاوت" باقی مانده‌اند، زیر سوال بردند.
در مطلبی از شبکه خبری دانشجویان (SNN) که بودجه آن توسط سپاه پاسداران تامین می‌شود، آمده است: «به نظر می‌رسد شورای همکاری خلیج فارس اهمیت بیشتری برای این جزایر قائل است تا بحران‌های بسیار بزرگ‌تر، مانند اشغال فلسطین توسط اسرائیل، که امروز یک مسئله اصلی و تاریخی برای جهان عرب است.»
«این رویکرد تنها چالش‌های ژئوپلیتیکی منطقه و تناقضات در سیاست‌های کلی کشورهای عربی را آشکار می‌کند.»