بازرسان سازمان ملل متحد در دو گزارش محرمانه، که اولین گزارش‌ها پس از حملات اسرائیل و آمریکا به جمهوری اسلامی در ماه ژوئن است، نوشتند که ممنوعیت ایران بر بازرسی‌های هسته‌ای بین‌المللی منجر به از دست رفتن حیاتی دانش درباره فعالیت‌های اتمی این کشور شده است.
بر اساس دو سند که به رویت بلومبرگ رسیده است، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) مجدداً تأکید کرد که از اواسط ماه ژوئن قادر به تأیید ذخیره اورانیوم غنی‌شده ایران نبوده است. به دلیل عدم همکاری ایران با آژانس، قدرت‌های اروپایی هفته گذشته موضوع ایران را به شورای امنیت ارجاع دادند تا تحریم‌های سازمان ملل از سر گرفته شود.
رافائل ماریانو گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، نوشت: «آژانس پیوستگی دانش را در رابطه با موجودی‌های فعلی مواد هسته‌ای در ایران از دست داده است.» وی افزود: «بدون از سرگیری کامل اجرای پادمان‌ها در ایران، آژانس قادر نخواهد بود هیچ نتیجه‌گیری یا اطمینانی در مورد برنامه هسته‌ای ایران ارائه دهد.»
در حالی که تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد حملات اسرائیل و آمریکا بسیاری از فعالیت‌های هسته‌ای سطحی ایران را از بین برده است، این حملات همچنین دسترسی چندین دهه بازرسان سازمان ملل به مجتمع اتمی گسترده تهران را مختل کرده است. این اولین بار از سال ۲۰۰۶ است که ایران غنی‌سازی اورانیوم را آغاز کرده و آژانس نتوانسته است تغییرات در حد گرم را در ذخایر آن محاسبه کند. بازرسان آخرین بار چند روز قبل از شروع حملات ۱۳ ژوئن توانستند وضعیت و مکان اورانیوم با غنای نزدیک به درجه تسلیحاتی ایران را تأیید کنند.
هیئت مدیره آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هفته آینده در وین، پایتخت اتریش، تشکیل جلسه می‌دهد تا یک ماه دیپلماسی فشرده بر سر جاه‌طلبی‌های هسته‌ای ایران آغاز شود. این کشور حاشیه خلیج فارس تا ۲۷ سپتامبر فرصت دارد تا بر سر یک سازش مذاکره کند. عدم انجام این کار به طور خودکار باعث از سرگیری تحریم‌های سازمان ملل خواهد شد، از جمله تعلیق کامل برنامه غنی‌سازی اورانیوم و محدودیت‌هایی برای فعالیت‌های موشکی بالستیک ایران.
این نهاد نظارتی سازمان ملل حجم اورانیوم بسیار غنی‌شده‌ای را که آخرین بار در ایران تأیید شده بود، ۸ درصد افزایش داد و به ۴۴۱ کیلوگرم (۱۸ پوند) رساند؛ این مقدار تقریباً معادل مواد مورد نیاز برای ساخت ۱۰ سلاح هسته‌ای است.
فعالیت‌های هسته‌ای ایران برای دهه‌ها مایه نگرانی غرب بوده است و تنش‌ها بر سر ماهیت برنامه اتمی آن – که به دهه ۱۹۵۰ بازمی‌گردد – مکرراً بازارهای نفت را تحت تأثیر قرار داده و موجب دوره‌هایی از آشتی و درگیری با آمریکا شده است.
جمهوری اسلامی همواره قصد توسعه سلاح هسته‌ای را انکار کرده و می‌گوید که غنی‌سازی اورانیوم خود را در واکنش به تصمیم دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش برای خروج از توافق هسته‌ای تاریخی سال ۲۰۱۵ و تحریم‌های شدید علیه اقتصادش، تسریع کرده است.
اقدام ترامپ در بمباران شدید برخی از سایت‌های کلیدی هسته‌ای ایران در ماه ژوئن، بلافاصله مذاکرات فعال بین تهران و واشنگتن را برای حل اختلافاتشان از مسیر خارج کرد. ایران از آن زمان اعلام کرده است که تا زمانی که تضمینی برای عدم بمباران مجدد نداشته باشد، آماده ورود مجدد به مذاکرات نیست.
(به‌روزرسانی با جزئیات بیشتر از پاراگراف هفتم.)