بالاترین مقام هسته‌ای ایران روز دوشنبه به مسکو رسید تا با همتایان روسی خود گفتگو کرده و قراردادهایی را با هدف گسترش همکاری‌های هسته‌ای امضا کند؛ این در حالی است که کشور با بحران انرژی و افزایش تنش‌ها بر سر برنامه هسته‌ای خود مواجه است.
چه اتفاقی افتاد: محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، پیش از هفته جهانی اتمی — کنفرانس سه‌روزه هسته‌ای که از ۲۵ تا ۲۸ سپتامبر در مسکو برگزار می‌شود — وارد این شهر شد. به گزارش ایرنا، خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی ایران، اسلامی و هیئت همراه او قرار است با مقامات روسی دیدار کرده و از چندین کارخانه و مؤسسه علمی و تحقیقاتی بازدید کنند.
اسلامی پس از ورودش به خبرنگاران گفت که ایران در روزهای آینده قراردادی را با روسیه برای ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای جدید در ایران امضا خواهد کرد.
رئیس سازمان انرژی اتمی به ایرنا گفت: «با توجه به گسترش همکاری‌ها با روسیه، ما در نمایشگاه اتم‌اکسپو و رویدادهای مرتبط [در هفته جهانی اتمی]، از جمله امضای اسناد همکاری‌های دوجانبه، شرکت خواهیم کرد.»
در ۱۵ اوت، الکسی لیخاچف، مدیرعامل شرکت انرژی دولتی روسیه روس‌اتم، مذاکرات جاری با تهران را برای ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای کوچک جدید در ایران تأیید کرد و آن را فراتر از پروژه‌های بزرگ مانند نیروگاه هسته‌ای بوشهر که توسط روسیه ساخته شده است، دانست.
اسلامی همچنین اظهار داشت که کار بر روی واحدهای دوم و سوم نیروگاه بوشهر در حال انجام است و روند پروژه «تسریع» شده است؛ این اشاره به راکتورهای هسته‌ای اضافی است که روسیه در بوشهر می‌سازد.
وی افزود که روسیه در برنامه‌های بلندمدت توسعه هسته‌ای ایران، از جمله هدف تولید ۲۰ هزار گیگاوات برق هسته‌ای تا سال ۲۰۴۱، نقش دارد. این برنامه‌ها شامل هشت نیروگاه هسته‌ای جدید در سراسر کشور است، مانند اضافات به بوشهر و یک تأسیسات هسته‌ای برنامه‌ریزی شده در نزدیکی استان هرمزگان ایران. در ماه ژوئن، ابراهیم رضایی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس ایران، گفت که روسیه این هشت نیروگاه جدید را خواهد ساخت.
این گسترش با هدف کاهش وابستگی ایران به سوخت‌های فسیلی، کاهش کمبودهای انرژی داخلی و مدرن‌سازی بخش انرژی کشور انجام می‌شود. گزارشی در سال ۲۰۲۴ توسط اداره اطلاعات انرژی ایالات متحده (EIA) بیان کرد که نیروگاه‌های قدیمی ایران بسیار پایین‌تر از ظرفیت واقعی خود فعالیت می‌کنند. این کمبود منجر به قطعی‌های مکرر برق، به ویژه در ماه‌های تابستان، شده است. بر اساس گزارش EIA، در سال ۲۰۲۳، اوج تقاضای برق ۱۲ گیگاوات از عرضه پیشی گرفت و تولید در دسترس به کمتر از ۷۸ درصد از کل ظرفیت کشور رسید.
بر اساس داده‌های دولت ایران که توسط ایران اوپن دیتا جمع‌آوری شده، ظرفیت سالانه نیروگاه بوشهر ۸.۷ تراوات‌ساعت (TWh) است، اما تولید واقعی سالانه آن به طور متوسط کمتر از ۵.۵ تراوات‌ساعت بوده که کمتر از ۶۵ درصد ظرفیت آن است.
پیشینه: سفر اسلامی پس از گفتگوهای سطح بالای اخیر بین ایران و روسیه صورت می‌گیرد. سرگئی سویلِف، وزیر انرژی روسیه، در تاریخ ۱۷ تا ۱۸ سپتامبر به تهران سفر کرد و در آنجا با مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، محسن پاک‌نژاد، وزیر نفت، و سرلشکر عبدالرحیم موسوی، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران، دیدار کرد.
الکسی میلر، رئیس شرکت انرژی دولتی روسیه، گازپروم، سویلِف را همراهی می‌کرد. هیئت روسی درباره تجارت و همکاری‌های انرژی، از جمله تأمین گاز، گفتگو و پیشرفت یادداشت تفاهم امضا شده با شرکت ملی گاز ایران در ژوئن ۲۰۲۴ برای تأمین گاز روسیه به ایران را بررسی کردند.
گفتگوها با سعید توکلی، رئیس شرکت ملی گاز ایران، همچنین بر توافقات حاصله در کمیسیون بین‌دولتی روسیه و ایران در ماه آوریل متمرکز بود که طی آن روسیه یک توافق مقدماتی برای تأمین ۵۵ میلیارد متر مکعب گاز به ایران به صورت سالانه و کمک به تأمین مالی یک نیروگاه هسته‌ای جدید را امضا کرد.
ایران دومین ذخایر بزرگ گاز جهان را دارد، با این حال، تحریم‌ها، کمبود سرمایه‌گذاری و یارانه‌های سنگین آن را به واردات وابسته کرده و با بحران انرژی دست و پنجه نرم می‌کند. انرژی هسته‌ای سهم ناچیزی در تأمین انرژی کشور دارد: تنها ۰.۵ درصد در مقایسه با ۷۱.۵ درصد از گاز طبیعی در سال ۲۰۲۳، بر اساس آژانس بین‌المللی انرژی.
بیشتر بدانید: در همین حال، برنامه هسته‌ای ایران دوباره در یک مقطع حساس قرار دارد. در واکنش به فعال‌سازی اخیر مکانیسم بازگشت تحریم‌ها (snapback) توسط فرانسه، آلمان و بریتانیا تحت توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ — که تحریم‌های سازمان ملل را علیه تهران بازمی‌گرداند — قانونگذاران ایرانی در حال بررسی خروج از پیمان عدم اشاعه هسته‌ای (NPT) هستند.
حسینعلی حاجی دلیگانی، نماینده مجلس ایران، روز دوشنبه به خبرگزاری تسنیم گفت که طرحی برای خروج از NPT نهایی شده و ممکن است به زودی در صحن مجلس مطرح شود.
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، روز دوشنبه برای نشست مجمع عمومی سازمان ملل وارد نیویورک شد و قرار است در آنجا با همتایان بریتانیایی، فرانسوی و آلمانی خود در کنار کایا کالاس، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا، برای گفتگو در مورد بازگشت تحریم‌های اسنپ‌بک دیدار کند.