بوی این میوه مدت‌ها قبل از دیدن آن، حضورش را اعلام می‌کند. این عطر از میان کوچه‌های باریک، از کنار قهوه‌خانه‌ها و غرفه‌های شیان بینگ در محله چینی‌ها در کوالالامپور می‌پیچد و به دستکش‌دار میوه‌فروش محلی می‌رسد که ماهرانه پوست خاردار دوریان را می‌برد. حدود دوازده توریست چینی در صف ایستاده‌اند تا این میوه به اندازه فوتبال را امتحان کنند که در بسته‌های سلفون یا مخلوط با بستنی سافت‌سرو و شیرینی‌های پفکی سرو می‌شود.
دوریان، میوه‌ای بحث‌برانگیز که اغلب در غرب به دلیل طعم تند و پیازگونه و بافت کرمی آن مورد تمسخر قرار می‌گیرد، از دیرباز در جنوب شرق آسیا یک خوراکی محبوب بوده است. اما تنها در سال‌های اخیر به یک پدیده غذایی در چین تبدیل شده است؛ کشوری که اکنون سالانه بیش از ۱.۵ میلیون تن از این میوه را مصرف می‌کند و خریداران حدود ۲۵ دلار برای یک دوریان بزرگ می‌پردازند. تقریباً تمام این میوه‌ها از کشورهای همسایه چین در جنوب شرق آسیا حمل می‌شوند.
با افزایش اشتهای چینی‌ها برای دوریان، جذابیت آن به عنوان پلی بین فرهنگ و سیاست نیز افزایش یافته است. تمام دوریان‌های تازه که به چین می‌رفتند، زمانی از تایلند می‌آمدند، کشوری که سه چهارم محصول خود را صادر می‌کند. تایلند همچنان بزرگترین شریک تجاری دوریان چین است و حدود ۴ میلیارد دلار صادرات سالانه دارد، اما سهم بازار آن به سرعت در حال کاهش است زیرا کشورهای جدیدی وارد این عرصه می‌شوند. طی چهار سال گذشته، پکن مجموعه وسیعی از قراردادهای واردات دوریان را در سراسر منطقه امضا کرده است، در یک حمله جذابیت چند میلیارد دلاری که برخی کارشناسان سیاسی آن را «دیپلماسی دوریان» نامیده‌اند.
در ماه اوت، چین اولین محموله دوریان تازه خود را از کامبوج دریافت کرد. این اتفاق پس از توافق برای شروع واردات دوریان‌های یخ‌زده از اندونزی رخ داد، کشوری که اخیراً یک طرح توسعه کشت برای افزایش تولید دوریان راه‌اندازی کرده است. مالزی، که از سال ۲۰۱۹ دوریان‌های کامل یخ‌زده به چین می‌فرستاد، در سال ۲۰۲۴ وارد بازی صادرات دوریان تازه شد. فیلیپین در سال ۲۰۲۳ پس از سفر دولتی رئیس‌جمهور فردیناند مارکوس جونیور، با هدف تقویت همکاری‌های کشاورزی، قراردادی برای ارسال دوریان‌های تازه به چین منعقد کرد. و در سال ۲۰۲۲، ویتنام شروع به ارسال دوریان‌های خود به شمال کرد و با صادراتی به ارزش نزدیک به ۳ میلیارد دلار در سال گذشته، به دومین تامین‌کننده بزرگ چین تبدیل شد.
کانکان شی، استاد مطالعات جنوب شرق آسیا در دانشگاه پکن چین، گفت: «دوریان بازتاب بسیار خوبی از آنچه در رهبری و روابط دولت با دولت رخ می‌دهد، است.»
شی گفت: به طور سنتی، چین با کشورهای جنوب شرق آسیا در سرزمین اصلی، یعنی کامبوج، لائوس و میانمار، روابط نزدیک‌تری داشته است. (لائوس و میانمار امیدوارند به زودی دوریان‌های خود را به چین بفرستند اما هنوز مجوز صادرات ندارند.) ویتنام مدت‌هاست که به دلیل اختلافات تاریخی و مناقشات بر سر آب‌های سرزمینی در دریای جنوبی چین، از این روند مستثنی بوده است، که همین امر روابط چین با فیلیپین را نیز تحت فشار قرار داده است. با این حال، چین به طور فزاینده‌ای از معاملات دوریان برای شیرین‌تر کردن روابط استفاده می‌کند. در تابستان امسال، چین هر دو کشور، همراه با سایر اعضای اتحادیه کشورهای جنوب شرق آسیا (آ.سه.آن)، را به اولین جشنواره دوریان آ.سه.آن-چین در پکن دعوت کرد.
رقابت چین با ایالات متحده ممکن است توضیح دهد که چرا دوریان‌های بیشتری از همیشه وارد جمهوری خلق می‌شوند. سازماندهی مجدد تجارت جهانی توسط رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، و خروج از نهادهای بین‌المللی تحت سیاست «اول آمریکا» او، فرصتی را برای چین فراهم می‌کند تا متحدان بیشتری پیدا کند و روابط خود را با همسایگانش تقویت کند. عشق مشترک به دوریان یکی از راه‌های ورود است. شی گفت: «چین اکنون در تلاش است تا خود را به عنوان یک قدرت بزرگ مسئول نشان دهد و با بسیاری از همتایان خود در جنوب شرق آسیا تعامل کند.»
اگر به افسانه‌ها باور داشته باشیم، دوریان از زمان پیدایش خود منبع دسیسه‌های سیاسی بوده است. یک افسانه فیلیپینی داستان پادشاهی را روایت می‌کند که برای جلب عشق عروسش، به یک راهب دانا پناه برد. راهب از پادشاه خواست سه چیز برایش بیاورد: تخم پرنده تابون سیاه، ۱۲ ملاقه شیر تازه از گاومیش آبی، و شهد گل درخت توهم. او با دقت این مواد را با هم مخلوط کرد و به پادشاه دستور داد آن‌ها را در باغ سلطنتی بکارد. صبح روز بعد، درختی زیبا و خوشبو با میوه‌ای شیرین ظاهر شد که عروس جوان را مجذوب خود کرد. پادشاه از خوشحالی جشنی برای پادشاهی خود ترتیب داد اما راهب را دعوت نکرد. راهب نیز در عصبانیت، میوه درخت را با بوی بد و پوسته خاردار نفرین کرد.
توضیح محتمل‌تر برای ظاهر دوریان این است که پوسته خاردار آن از آن در برابر حیوانات گرسنه محافظت می‌کند. با این حال، این میوه نتوانسته است ارتباطات سلطنتی خود را در جنوب شرق آسیا، جایی که به عنوان «پادشاه میوه‌ها» شناخته می‌شود، از دست بدهد.
اما به دور از جنگل‌های بومی‌اش در جزایر بورنئو و سوماترا، توصیفات دوریان کمتر ستایش‌آمیز است. نیکولو دِ کنتی، یک بازرگان ونیزی قرن پانزدهم که یکی از اولین ارجاعات اروپایی به دوریان را در سفرهای خود ثبت کرد، خاطرنشان کرد که این میوه شبیه «کره غلیظ» است و «بوی تهوع‌آوری» دارد. حتی این توصیف نیز ممکن است از برخی استانداردها خوشایندتر باشد. مدخل فرهنگ لغت هابسون-جابسون سال ۱۹۰۳، که در دوران استعمار بریتانیا در هند استفاده می‌شد، نقل قولی از یک مقام سابق استعماری آورده است که دوریان را به «لاشه مردار در کاسترد» تشبیه کرده است.
بی‌میلی غرب به این میوه خاردار به این معناست که حداقل در حال حاضر، احتمالاً فایده سیاسی چندانی از صادرات مقادیر زیادی از آن به ایالات متحده یا اروپا حاصل نمی‌شود. در واقع، بسیاری از اتاق‌های هتل در شهرهای جنوب شرق آسیا، از بانکوک تا سنگاپور، صراحتاً دوریان را ممنوع کرده‌اند تا از حواس حساس مهمانان بین‌المللی خود محافظت کنند.
اما برای چین، دوریان یک خوراکی مناسب است. با ارضای هوس‌های داخلی می‌توان ائتلاف‌های منطقه‌ای را تقویت کرد.
به گفته سام چپل-سوکول، استاد موسسه جهانی غذا در دانشگاه جورج واشنگتن، توجه به ذائقه سیاسی چیز جدیدی نیست. او گفت که چنین فعالیتی در قلمرو دیپلماسی آشپزی قرار می‌گیرد، پدیده‌ای که هزاران سال قدمت دارد. او گفت: «اگر به دو قوم باستانی فکر کنید که دور هم جمع می‌شوند، آن‌ها دور آتشی صحبت می‌کنند، و اغلب غذا در اطراف آن آتش وجود دارد.»
در طول قرن‌ها، این نوع دیپلماسی پیچیده‌تر شده و شامل شام‌های دولتی و غذاهای خاص می‌شود. در دهه ۱۸۰۰، سرآشپز آنتونین کارم همراه با هیئت فرانسوی در مذاکرات سفر می‌کرد و ابداعات آشپزی خود را به نام سیاستمداران مختلف نامگذاری می‌کرد؛ گفته می‌شود او پولارد آلبوفرا و پودینگ نزلرود را خلق کرده است. در دهه‌های اخیر، کشورهای جنوب شرق آسیا به ویژه در استفاده از این نوع قدرت غذایی ماهر شده‌اند. چپل-سوکول خاطرنشان کرد که گسترش رستوران‌های تایلندی در سراسر جهان تصادفی نیست، بلکه یک استراتژی آگاهانه دولتی است.
وی افزود که دیپلماسی دوریان نه تنها در معاملات تجاری، بلکه در نمایش‌های آشپزی چشمگیر که مقامات بازدیدکننده را به خود جذب می‌کند نیز دیده می‌شود. در سال ۲۰۲۲، پس از ناهار دولتی بین وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، و اسماعیل صبری یعقوب، نخست‌وزیر وقت مالزی، یی درباره کیک پنیر سرو شده که با موسانگ کینگ (یکی از محبوب‌ترین انواع دوریان) تهیه شده بود، به شدت ابراز علاقه کرد و اشاره کرد که آماده واردات بیشتر میوه‌های گرمسیری و روغن پالم از این کشور است.
در مورد دیپلماسی دوریان، چپل-سوکول این سؤال را مطرح می‌کند که آیا چین نیروی محرکه اصلی است یا خیر. او گفت که دیپلماسی آشپزی اغلب با قدرت‌های میانه گره خورده است. مالزی، به ویژه، در دهه گذشته بازیگر بزرگی در این شکل از قدرت نرم بوده است. او گفت: «کشورهایی که بیشترین سود را از آن می‌برند، تایلندها، پروها، مکزیکوها هستند. این‌ها کشورهایی هستند که کوچکتر از بریکس هستند، اما به اندازه کافی بزرگند که بتوانند چنین چیزی را پشتیبانی کنند. شاید آن‌ها قدرت نظامی یا تولید ناخالص داخلی و قدرت اقتصادی نداشته باشند، اما چیز واقعاً قدرتمندی برای ارائه به جهان از نظر آشپزی، فرهنگ، تاریخ و مردم خود دارند.»
به طور فزاینده، این قدرت‌های میانه از دیپلماسی دوریان برای ایجاد پل ارتباطی با یکدیگر، با حذف بازیگران بزرگتر، استفاده می‌کنند. در فوریه، مالزی میزبان یک رویداد «دیپلماسی دوریان» در سفارت خود در سئول بود، که به دنبال پذیرایی مشابهی در تهران در سال ۲۰۲۴ انجام شد. در این مراسم، محمد زمرونی خالد، سفیر مالزی در کره جنوبی، به کارآمدی دوریان برای سیاست‌ورزی اذعان کرد. خالد گفت: «بیایید به یاد داشته باشیم که دیپلماسی فقط مربوط به تعاملات رسمی و دیدارهای سطح بالا نیست. بلکه به سادگی به اشتراک گذاشتن یک وعده غذایی، تبادل داستان‌ها و ایجاد ارتباطات نیز هست. امروز، بگذارید دوریان نمادی از تعهد مشترک ما به آینده‌ای روشن‌تر و مشارکتی‌تر باشد.»
مالزی اکنون می‌گوید که فراتر از آسیا را نیز نگاه می‌کند و پرو را به عنوان بازار صادراتی آتی دوریان در نظر دارد.
با این حال، ادامه دیپلماسی دوریان نه تنها به بادهای سیاست، بلکه به میزان بارش نیز بستگی دارد. تغییرات اقلیمی تهدیدی رو به رشد برای کشاورزان دوریان است، و سهم بازار تایلند بین سال‌های ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ از ۶۸ درصد به ۵۷ درصد کاهش یافت که بخشی از آن به دلیل کاهش محصول ناشی از گرمای شدید بود. در ویتنام، جایی که دلتای مکونگ حدود نیمی از کل تولید دوریان کشور را تشکیل می‌دهد، خشکسالی سال گذشته آب شور را به ذخایر آب شیرین دلتا و مزارع راند و تولید دوریان را کند کرد. بنابراین، اگر رونق دوریان قرار است پایدار بماند، مقابله با افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای باید در دستور کار باقی بماند.