یک عروس خردسال در ایران با خطر اعدام به دلیل قتل همسر آزارگر خود روبروست، مگر اینکه بتواند ۱۰ میلیارد تومان (حدود ۸۰,۰۰۰ پوند) برای پرداخت دیه به خانواده مقتول تا مهلت دسامبر جمع‌آوری کند.
گلی کوهکن، ۲۵ ساله، هفت سال است که به اتهام مشارکت در قتل همسرش در مه ۲۰۱۸ در زندان مرکزی گرگان در شمال ایران در صف اعدام قرار دارد و به قصاص محکوم شده است.
فعالان حقوق بشر می‌گویند این پرونده نمادی از رفتار تبعیض‌آمیز با زنان و اقلیت‌ها در ایران است، جایی که کودک‌همسری قانونی است و حمایت‌های قانونی محدودی علیه خشونت خانگی وجود دارد.
محمود امیری‌مقدم، از سازمان حقوق بشر ایران (IHR) مستقر در نروژ، حکم اعدام در ایران را محکوم کرد. در حال حاضر، تعداد اعدام‌های تایید شده توسط دولت رو به افزایش است.
او گفت: «کوهکن به یک اقلیت قومی تعلق دارد، او یک زن است و فقیر. او احتمالاً ضعیف‌ترین فرد در جامعه ایران است. حکم او نمادی از استفاده مقامات ایرانی از مجازات اعدام برای ایجاد ترس و قوانین تبعیض‌آمیز و عوامل اجتماعی است که به این وضعیت منجر شده‌اند.»
کوهکن بلوچ است، یکی از محروم‌ترین جوامع کشور، که حدود ۲ درصد جمعیت را تشکیل می‌دهد. به عنوان یک اقلیت بدون اسناد رسمی، او هیچ سند هویتی رسمی ندارد. او در ۱۲ سالگی با پسرعموی خود ازدواج کرد، در ۱۳ سالگی باردار شد و پسری به دنیا آورد.
طبق گزارش IHR، کوهکن سال‌ها از آزار فیزیکی و عاطفی رنج می‌برد. یک بار که موفق شد فرار کند و به خانه پدر و مادرش برود، پدرش به او گفت: «دخترم را با لباس سفید دادم، تنها راه بازگشت تو (پیچیده در کفن) است.»
روزی که همسرش کشته شد، کوهکن او را در حال کتک زدن پسرش، که آن زمان پنج ساله بود، دید. او برای کمک با یکی از پسرعموهایش تماس گرفت. وقتی پسرعمویش رسید، درگیری‌ای رخ داد که منجر به مرگ همسرش شد. کوهکن با آمبولانس تماس گرفت و آنچه را رخ داده بود به مقامات گفت. هم او و هم پسرعمویش بازداشت شدند.
در بازجویی، بدون حضور وکیل و تحت فشار، کوهکن اعتراف‌نامه‌ای را امضا کرد، در حالی که بی‌سواد است. او بعداً توسط دادگاه وکیلی دریافت کرد.
اگرچه حکم اعدام با طناب دار توسط قضات برای کوهکن صادر شد، اما طبق قوانین ایران، خانواده قربانی می‌توانند در ازای دیه – غرامتی که در موارد قتل یا آسیب بدنی قابل پرداخت است – او را عفو کنند. مقامات زندان با خانواده مقتول به توافق رسیده‌اند: آنها جان کوهکن را می‌بخشند و او را با این شرط که ۱۰ میلیارد تومان بپردازد و شهر گرگان را ترک کند، آزاد می‌کنند. احتمالاً به او اجازه ملاقات با پسرش که اکنون ۱۱ ساله است و توسط پدربزرگ و مادربزرگ پدری‌اش بزرگ می‌شود، داده نخواهد شد.
زیبا بختیاری، عضو برمش، سازمانی که برای حقوق زنان بلوچ فعالیت می‌کند، گفت که این یک مورد مجزا نیست. او اظهار داشت: «کوهکن یک مورد تنها نیست. زنان بلوچ و زنان به طور کلی، هدف رژیم قرار دارند. هیچ‌کس از آنها خبر ندارد، هیچ‌کس به آنها اهمیت نمی‌دهد و صدایشان شنیده نمی‌شود. زنان حقوقی ندارند، باید از شوهرانشان اطاعت کنند و از تحصیل دور نگه داشته می‌شوند. خانواده‌ها به دلیل فقر دخترانشان را شوهر می‌دهند؛ نمی‌توانند از آنها مراقبت کنند.»
ایران طبق داده‌های موجود، بیشترین تعداد زنان را در جهان اعدام می‌کند. در سال ۲۰۲۴، حداقل ۳۱ زن به اتهامات مربوط به مواد مخدر، قتل و جرایم امنیتی در ایران اعدام شدند که بالاترین تعداد اعدام‌های زنان ثبت شده در بیش از ۱۵ سال گذشته است. تاکنون در سال ۲۰۲۵، حداقل ۳۰ زن اعدام شده‌اند.
به گزارش IHR، در سال ۲۰۲۴، حداقل ۴۱۹ نفر، از جمله یک نوجوان مجرم و ۱۹ زن، به اتهام قتل اعدام شدند که بالاترین تعداد اعدام‌ها از سال ۲۰۱۰ است. تنها ۱۲ درصد از اعدام‌های ثبت شده توسط منابع رسمی اعلام شدند. در سال ۲۰۲۴، ۶۴۹ مورد از خانواده‌ها به جای اعدام، «دیه» یا بخشش را انتخاب کردند.
پرونده کوهکن پس از پرونده سمیرا سبزیان‌فرد مطرح می‌شود که در دسامبر ۲۰۲۳ به اتهام قتل مردی که در ۱۵ سالگی مجبور به ازدواج با او شده بود، توسط دادگاهی در تهران بر اساس اصل قصاص به اعدام محکوم شد.
فاطمه سالبهی در سال ۲۰۰۸ در سن ۱۷ سالگی به اتهام قتل همسر بسیار مسن‌تر خود بازداشت شد. او بدون حضور وکیل بازجویی شد. پس از اعتراف اولیه به قتل، بعداً اظهار داشت که قاتلان دو مرد بودند که به خانه خانواده‌شان نفوذ کرده بودند.
در سال ۲۰۱۲، زینب سکانوند در ۱۷ سالگی به اتهام قتل همسرش بازداشت شد؛ او در ۱۵ سالگی ازدواج کرده بود. او در بازجویی اعتراف کرد که پس از ماه‌ها آزار جسمی و کلامی، همسرش را با ضربات چاقو کشته است. او بعداً این اعتراف را پس گرفت و به قاضی گفت که برادرشوهرش، که به گفته او چندین بار به او تجاوز کرده بود، مرتکب قتل شده است.
در هر سه مورد، این زنان اعدام شدند.