این فعال سیاسی روس در تبعید و همسرش با هم درگیر بودند. این موضوع برای هماتاقیشان، که میتوانست صدای آنها را از میان دیوارهای نازک خوابگاه مشترکشان در شهر سوسنوویتس در جنوب لهستان بشنود، به وضوح دردناک بود.
هماتاقی آنها، دانیلا بوزانوف، که او نیز یک تبعیدی روس بود، گفت که در اوج دعوای این زوج در ۲۱ آوریل ۲۰۲۳، همسر آقای روگوف پیامی متنی برای او ارسال کرد.
به گفته بوزانوف، همسر آقای روگوف نوشته بود: «آیا میدانی که ایگور درباره تو و یک نفر دیگر به افاسبی گزارش میداده است؟»
افاسبی، آژانس امنیت داخلی روسیه و جانشین اصلی کا.گ.ب. است. ایرینا روگووا، همسر ایگور روگوف، یک فعال اپوزیسیون کمتر شناختهشده که چند روز پس از حمله روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲ روسیه را ترک کرده بود، همسرش را به جاسوسی برای دولت روسیه و گزارش دادن درباره دیگر تبعیدیان متهم کرده بود.
او همین اتهام را در یک پیام گروهی به دوستانش نیز مطرح کرد. با گسترش شایعات، آقای روگوف و خانم روگووا تلاش کردند تا این موضوع را کماهمیت جلوه دهند و گفتند که او در حین مراحل طلاقشان یک شوخی نامناسب کرده بود.
اکنون، بیش از دو سال بعد، آقای روگوف در زندانی در لهستان به اتهام جاسوسی و مشارکت در توطئه بمبگذاری به سر میبرد. همسرش نیز به جاسوسی و معاونت در جرم متهم شده است.
وکیل آقای روگوف از بحث درباره جزئیات پرونده خودداری کرد و گفت که پروندههای آن هنوز علنی نشدهاند. مشخص نیست که آیا آقای روگوف اعتراف کرده است یا خیر. جلسه اولیه رسیدگی به این پرونده برای روز دوشنبه برنامهریزی شده است.
کشورهای اروپایی از زمان آغاز جنگ در اوکراین چندین جاسوس روس را افشا کردهاند. اگر اتهامات لهستان علیه آقای روگوف حقیقت داشته باشد، او اولین کسی خواهد بود که در صفوف مخالفان کرملین نفوذ کرده و سپس در اروپا پناه گرفته است.
آقای روگوف، ۲۹ ساله، در جولای ۲۰۲۴ دستگیر شد. دادستانها میگویند که یک بسته حاوی مواد منفجره که به او خطاب شده بود، در انباری در مرکز لهستان پیدا شد. در کیفرخواست، دادستانها میگویند که در طول تحقیقات خود درباره این بسته، مشخص شد که آقای روگوف با افاسبی همکاری داشته است.
علاوه بر جاسوسی، او متهم به مشارکت در یک توطئه روسها برای ارسال بستههای آتشزا با پروازها در سراسر اروپا شد. آتشسوزیهای سال گذشته در مراکز حمل و نقل در بریتانیا و آلمان به این توطئه مرتبط دانسته شدهاند، که بخشی از یک کارزار گستردهتر روسیه از حملات ترکیبی علیه اروپا است که مقامات غربی میگویند شامل نفوذ پهپادی، جنگ سایبری و اقدامات خرابکارانه بوده است.
دوستانش گفتند که به سختی میتوانند آقای روگوف را به عنوان شخصیتی مرموز و جاسوسی که کیفرخواست لهستان از او ترسیم میکند، تصور کنند. یک جوان تحت تأثیر که به جاسوسی سطح پایین کشانده شده است؟ شاید. اما یک بمبگذار؟ بسیاری میگویند نمیتواند حقیقت داشته باشد.
آرتیوم واژنکوف، یک فعال روس که او را میشناخت، گفت: «با شناختی که از ایگور دارم، کاملاً میتوانم تصور کنم که او در برخی مشکلات گرفتار شود. اما برنامهریزی یک حمله تروریستی در لهستان - این یک کابوس است. اگر او واقعاً از همان ابتدا چنین شخصیت جیمز باندی بوده است، پس دیگر نمیدانم به چه کسی اعتماد کنم.»
فعال سیاسی
در سالهای فعالیتش به عنوان یک فعال اپوزیسیون، آقای روگوف تنها یک بار در کانون توجه ملی قرار گرفت، زمانی که در آگوست ۲۰۲۰، در تلویزیون نشان داده شد که در بیرون یک پاسگاه پلیس در بلاروس از درد به خود میپیچد.
او و آقای واژنکوف برای نظارت بر انتخابات ریاست جمهوری به آنجا سفر کرده بودند، اما در سرکوب معترضان بلاروسی علیه پیروزی تقلبی رئیس جمهور الکساندر جی. لوکاشنکو گرفتار شدند.
این دو نفر، هر دو عضو گروه اپوزیسیون «روسیه باز» (Open Russia)، بدون اتهام آزاد و به روسیه تبعید شدند.
آندری پیووواروف، مدیر اجرایی وقت «روسیه باز»، گفت: «هنگامی که او بازگشت، ایگور از کتک خوردن تمام بدنش سیاه و کبود بود.»
چند هفته بعد، آقای روگوف، که قبل از تجربه بازداشت مشترک در بلاروس، به سختی آقای واژنکوف را میشناخت، او را برای عروسی خود به شهر زادگاهش دعوت کرد. آقای روگوف، که در میان دوستانش به با نشاطی و خوشطینتی شهرت داشت، با معشوقه دوران دبیرستانش، ایرینا، ازدواج میکرد.
تابستان پس از آن، روسیه آخرین انتخابات سراسری خود را قبل از تهاجم به اوکراین برگزار کرد. با تشویق «روسیه باز»، آقای روگوف برای کرسی نمایندگی در مجلس قانونگذاری شهر سارانسک، زادگاهش، در حدود ۴۰۰ مایلی جنوب شرقی مسکو، نامزد شد.
میلیا کاشاپووا، که مدیر کمپین او بود، معتقد بود که آقای روگوف توسط افاسبی تحت نظر است. او گفت که خودروهای بدون نشان در ایستگاههای کمپین آنها را دنبال میکردند. آقای روگوف به طور علنی از این آزار و اذیتها شکایت کرد.
او گفت: «در مقطعی، ایگور به سمت آن افراد رفت و گفت 'بیایید چای بنوشیم'، و ما دیگر آنها را ندیدیم.»
پنج ماه پس از عدم موفقیت آقای روگوف در انتخابات، روسیه به اوکراین حمله کرد. او و همسرش طرحی را که قبل از جنگ، با تیره شدن ابرهای بر فراز جنبش اپوزیسیون روسیه، آماده کرده بودند، به اجرا گذاشتند.
آقای روگوف برای بورسیه تحصیلی علوم کامپیوتر در لهستان درخواست داده بود. این زوج در مورد رفتن تردید داشتند. اما کاشاپووا گفت: «جنگ همه چیز را تغییر داد. آنها چند روز طول کشید تا وسایلشان را جمع کنند و رفتند.»
تبعیدی
برخی از چهرههای برجسته اپوزیسیون روسیه که به تبعید میروند، به اندازه کافی شناخته شده هستند که بتوانند از طریق تامین مالی جمعی فعال بمانند. آقای روگوف از آن دسته نبود.
پس از ورود به لهستان، او و همسرش به ظاهر از سیاست دوری کردند. آنها بر یادگیری زبان جدید و ساختن زندگی از نو در خارج از کشور تمرکز کردند.
دوستان آقای روگوف میگویند در آن زمان هیچ شکی به او نداشتند. اما با نگاه به گذشته، برخی چیزها برجسته میشوند: درخواستهای مداوم او برای کمک با پرداختهای ارسال شده از روسیه، عدم تمایلش به پیدا کردن شغل و تشنگی سیریناپذیرش برای معاشرت، به ویژه با جمع اپوزیسیون.
بوزانوف، هماتاقیشان، گفت: «او همیشه برای ملاقات با هر کسی، کاملاً هر کسی، آماده بود.»
آقای بوزانوف گفت که وضعیت مالی آقای روگوف نیز یک راز بود. آقای روگوف به دوستانش میگفت که بیپول است اما بعداً به سفرهای خارجی میرفت.
آقای بوزانوف که در همان برنامه آقای روگوف و همسرش در لهستان تحصیل میکرد، مجبور به کارهای پارهوقت شد. او نمیتوانست بفهمد که این زوج چگونه با بورسیههای ناچیزشان گذران زندگی میکنند. آقای بوزانوف گفت که آقای روگوف میگفت از پولی که از فروش ماشینش در روسیه به دست آورده بود، زندگی میکند.
در سال ۲۰۲۳، آقای روگوف از دوستانش خواست تا به او در انتقال مبالغ کمی پول از روسیه کمک کنند.
ماکسیم کندراتیف، که در آن زمان همسر مدیر سابق کمپین آقای روگوف، خانم کاشاپووا بود، گفت که دو پرداخت ۳۰ هزار روبلی (۳۸۰ دلار) را به نمایندگی از این فعال به حساب بانکی روسی خود پذیرفت. سپس معادل آن را به آقای روگوف پرداخت کرد.
چنین درخواستهایی در میان روسهای خارج از کشور، با توجه به محدودیتهای انتقال پول از روسیه به اروپا، غیرعادی نیستند. اما کندراتیف گفت، هنگامی که آقای روگوف برای سومین انتقال درخواست کرد، مشکوک شد و نپذیرفت.
کندراتیف، که اکنون به این نقل و انتقالات با عنوان «حقوق افاسبی ایگور» اشاره میکند، گفت که چندین نفر دیگر نیز به آقای روگوف کمک کردند تا پول نقد را از روسیه خارج کند.
مظنون
در روز بهاری که خانم روگووا پیام متنی خود را برای آقای بوزانوف ارسال کرد، یک پیام گروهی مشابه به دوستانش فرستاد و گفت که فعالیت آقای روگوف به عنوان یک فعال اپوزیسیون ساختگی بوده است.
در پیامی به تاریخ ۲۱ آوریل ۲۰۲۳، که توسط نیویورک تایمز مشاهده شد، او نوشت که همسرش در دوران دانشجویی در روسیه توسط افاسبی استخدام شده بود.
او نوشت: «تمام این فعالیتهای سیاسی از همان ابتدا، تنها با هدف به دست آوردن یک سکه طلا در جیب یا یک تشویق ساده بود.» او افزود که از آقای روگوف در نهایت خواسته شده بود تا درباره چگونگی عملکرد جنبش اپوزیسیون روسیه گزارش دهد.
کاشاپووا گفت که دوستانش «کاملاً شوکه» شده بودند.
بوزانوف گفت که خانم روگووا به سرعت پیام مستقیمی را که برای او ارسال کرده بود، حذف کرد. او گفت که سپس با آقای روگوف روبرو شد، که آقای روگوف اعتراف کرد برای افاسبی جاسوسی میکرده، اما ادعا کرد که سالها پیش این کار را متوقف کرده است.
جداگانه، آقای روگوف به دوستانش پیام داد و گفت که او و همسرش در حال طلاق هستند و او «یک شوخی نامناسب کرده است.»
پس از جدایی آنها، خانم روگووا نقل مکان کرد و در یک سالن زیبایی مشغول به کار شد. آقای روگوف در خوابگاه ماند، جایی که با آقای بوزانوف زندگی میکرد.
در جولای ۲۰۲۴، یک روز صبح در ورودی خوابگاه، یک سرایدار که به وضوح مضطرب بود، آقای بوزانوف را متوقف کرد. او گفت که پلیس به دنبال آقای روگوف در ارتباط با یک بسته یافت شده در انباری در مرکز لهستان آمده بود.
آقای روگوف در آن زمان در تعطیلات در مونتهنگرو بود. بوزانوف به آقای روگوف پیام داد، که او گفت چیزی در مورد این بسته نمیداند.
آقای روگوف پس از بازگشت به لهستان دستگیر شد. مشخص نیست که اگر او میدانست مقامات لهستان او را تعقیب میکنند، چرا بازگشته بود.
خانم روگووا یک پیام گروهی به دوستانش فرستاد و اتهامات را دروغ خواند. مقامات بعداً او را به کمک به همسرش در انتقال اطلاعات به افاسبی متهم کردند.
آقای روگوف از زندان در نامهای که توسط نیویورک تایمز مشاهده شد، به آقای بوزانوف نوشت که «به طور کامل نمیفهمد چه اتفاقی در پروندهاش در حال رخ دادن است.»
آقای روگوف نوشت: «میترسم که وقتی امیدوارم روزی بیرون بیایم، چه اتفاقی خواهد افتاد.»
آناتول مگدزیارژ در ورشو به این گزارش کمک کرد.