رئیسجمهور ترامپ این هفته اعلام کرد که به شرکت انویدیا اجازه خواهد داد تا تراشههای H200 خود را به چین بفروشد، در ازای اینکه خزانهداری آمریکا ۲۵ درصد از فروش را به عنوان سهم دریافت کند. سرخپوستان زمانی که منهتن را به هلندیها فروختند، معامله بهتری انجام دادند. چرا رئیسجمهور یکی از مزیتهای اصلی فناوری آمریکا را به یک کشور رقیب و مهمترین رقیب اقتصادی خود واگذار میکند؟
اقدام آقای ترامپ برای تسهیل کنترلهای صادراتی بر تراشههای کامپیوتری، سیاستهای متناقض او در قبال چین را نشان میدهد، البته اگر اصلاً چنین سیاستی وجود داشته باشد. در دوره اول، او بحث چین در آمریکا را به عنوان یک فرد محافظهکار در زمینه تجارت و امنیت تغییر داد. هشت سال بعد، او شبیه "جهانگرایان" پس از جنگ سرد سخن میگوید که خودش آنها را محکوم میکند؛ کسانی که فکر میکردند جاذبه تجارت جهان را امنتر خواهد کرد.
پیشتازی آمریکا در هوش مصنوعی تا حد زیادی مدیون برتری آن در قدرت محاسباتی است. بهترین تراشههای هوش مصنوعی چین از تراشههای طراحی شده توسط انویدیا عقبتر هستند، اگرچه میزان عقبماندگی قابل بحث است. اکثر کارشناسان این فاصله را ۱۸ تا ۲۴ ماه تخمین میزنند، اما در حال حاضر، آمریکا از چین در قدرت محاسباتی هوش مصنوعی پیشی گرفته است.
یکی از دلایل این امر آن است که سیاست صنعتی پکن در زمینه نیمهرساناها به هدر رفت عظیم و فساد منجر شده است. شرکت ملی هواوی چین در طراحی تراشههای قدرتمند که برای آموزش مدلهای پیشرفته هوش مصنوعی ضروری هستند، با چالشهایی روبرو بوده است. این موضوع به نوبه خود، جاهطلبیهای پکن برای سلطه بر بیوتکنولوژی، رایانش کوانتومی و قدرت نظامی را با مشکل مواجه کرده است.
اتهاماتی که وزارت دادگستری این هفته علیه تاجران چینی به دلیل قاچاق ادعایی تراشههای H200 انویدیا مطرح کرد، بر اهمیت استراتژیک آنها تأکید دارد. بیانیه مطبوعاتی میگوید: «این تراشهها برای پردازش حجم عظیمی از دادهها، پیشبرد هوش مصنوعی مولد و مدلهای زبان بزرگ، و تسریع محاسبات علمی طراحی شدهاند. این واحدهای پردازش گرافیکی (GPU) هم برای کاربردهای غیرنظامی و هم نظامی استفاده میشوند.»
با این حال، اکنون آقای ترامپ میخواهد H200 پیشرفته را بدون قید و شرط بفروشد. سوال این است که چرا؟ جنسن هوانگ، مدیرعامل انویدیا، برای کاهش محدودیتها لابی کرده است. دوستان این شرکت در کاخ سفید استدلال میکنند که انجام این کار میتواند تلاش چین برای توسعه تراشههای رقیب را کُند کرده و توسعهدهندگان هوش مصنوعی این کشور را به تراشههای آمریکایی وابسته کند. این بهترین استدلال آنهاست.
اما پکن برای وابستگی به فناوری آمریکا، به رقبای داخلی خود یارانه نمیدهد. چین میداند که در هوش مصنوعی از آمریکا عقبتر است و عدم دسترسی نامحدود به تراشههای H200 انویدیا، توسعهدهندگان هوش مصنوعی چینی مانند دیپسیک را با مشکل مواجه کرده است. شی جینپینگ به H200 نیاز دارد تا دیپسیک و دیگر شرکتها بتوانند فاصله خود را با گوگل، اوپناِیآی، آنتروپیک و شرکتهای آمریکایی کم کنند.
ضمناً، بزرگترین مانع برای توسعهدهندگان هوش مصنوعی آمریکایی، کمبود قدرت محاسباتی است. اجازه دادن به انویدیا برای فروش تراشههای پیشرفته به چین به معنای کاهش «قدرت محاسباتی»، همانطور که متخصصان فناوری میگویند، برای شرکتهای آمریکایی، به ویژه استارتاپها، خواهد بود.
آقای ترامپ در شبکه اجتماعی «تروث سوسیال» نوشت که کاهش کنترلهای صادراتی بر H200 به مشتریان آمریکایی انویدیا آسیب نخواهد زد، زیرا آنها «قبلاً با تراشههای باورنکردنی و بسیار پیشرفته بلکول و به زودی روبین خود در حال پیشرفت هستند.»
صحیح است که تراشههای جدید بلکول و روبینِ آینده انویدیا تقاضای بالایی دارند. اما توسعهدهندگان هوش مصنوعی در آمریکا هر تراشه هوش مصنوعی را که بتوانند به دست آورند، خریداری میکنند. به همین دلیل اوپناِیآی در ماه اکتبر قراردادی برای تراشه با شرکت ادونسد میکرو دیوایسز (AMD) منعقد کرد. متا نیز به دنبال خرید تراشه از گوگل است، رقیبی در سایر حوزهها.
هیچ چیز هم نمیتواند مانع پکن شود که به دیپسیک یا دیگر شرکتهای چینی دستور دهد در آینده، در صورت بهبود تراشههای ساخت چین، از آنها استفاده کنند. توسعهدهندگان هوش مصنوعی همچنین میتوانند «پشتههای فناوری» را با هم ترکیب و تطبیق دهند، شبیه به کاری که کسبوکارها با نرمافزارها انجام میدهند. و این را فراموش نکنید که تولیدکنندگان تراشه چینی راهی برای کپیبرداری از فناوری انویدیا پیدا خواهند کرد.
شاید رئیسجمهور تصور میکند که چینیها نهایتاً تراشه H200 انویدیا را کپی کرده یا به آن خواهند رسید، بنابراین بهتر است انویدیا قبل از آن زمان پول بیشتری به دست آورد. حلقههای قاچاق پیچیده چندملیتی به شرکتهای چینی کمک میکنند تا از کنترلهای صادراتی فرار کنند، همانطور که وزارت دادگستری میگوید. اما این کنترلها به اندازه کافی موثر بودهاند که رئیسجمهور شی جینپینگ هنوز تراشههای انویدیا را یک اولویت بالا میداند.
واقعاً امیدواریم که آقای ترامپ این کار را به خاطر پرداخت ۲۵ درصد مالیات انویدیا به خزانهداری انجام ندهد. قانون اساسی قدرت مالیاتستانی را به کنگره واگذار کرده است، با این حال آقای ترامپ اساساً امنیت ملی را با مبلغی ناچیز مبادله میکند.
در ماه اوت، دولت به انویدیا اجازه داد تا تراشههای H20 خود را به چین بفروشد، به شرطی که ۱۵ درصد از درآمد به خزانهداری برسد. حداقل در آن زمان، دولت ادعا کرد که چین در ازای آن با تسهیل کنترلهای مربوط به آهنرباهای خاکی کمیاب موافقت کرده است – تنها برای اینکه پکن در اکتبر، اندکی قبل از آتشبس تجاری شی-ترامپ در چند هفته بعد، دوباره محدودیتها بر صادرات خاکی کمیاب را افزایش دهد.
آقای ترامپ اکنون چه چیزی از پکن به دست میآورد، جز یک فضای مثبتتر قبل از سفر برنامهریزی شده او به چین در بهار؟