جهان به اخبار شوکهکننده از واشنگتن عادت کرده است. راهبرد امنیت ملی (NSS) دولت ترامپ، که ناگهان در نیمهشب ۴ تا ۵ دسامبر در وبسایت آن منتشر شد، بار دیگر بسیاری از سیاستگذاران، بهویژه در اروپا، را به وحشت انداخت. آنها تا چه حد باید نگران باشند؟
متأسفانه، پاسخ این است که «بسیار زیاد»، و این به دو دلیل است: اول اینکه سیاست خارجی آمریکا، اگرچه هنوز محل مناقشه است، اما به نظر میرسد بیشتر به سمت وخامت پیش میرود تا بهبود؛ و دوم اینکه نحوه بیقاعده تدوین سیاستها به این معناست که متحدان نمیتوانند به هیچ چیز گفتهشدهای، حتی توسط خود پرزیدنت دونالد ترامپ و قطعاً نه توسط درباریان متخاصم او، تکیه کنند.
این سند ۳۲ صفحهای، دلایل زیادی برای نگرانی قدیمیترین و نزدیکترین دوستان آمریکا فراهم میکند. این سند بزرگترین تهدید برای غرب را «مهاجرت انبوه» اعلام میکند. برای جلوگیری از آن، این سند نه تنها به تأمین امنیت مرزهای آمریکا تعهد میدهد، بلکه از احزاب راست پوپولیست در اروپا که وعده تأمین امنیت مرزهای آنجا را میدهند، حمایت خواهد کرد. این سند حتی به احتمال تهدید روسیه نیز اشارهای نمیکند.
در بدترین حالت، این را میتوان به عنوان پیشنهاد آمریکا دید که اروپا باید در حوزه نفوذ روسیه قرار گیرد. این همچنین منطق پشت برنامههای اخیر آقای ترامپ برای توقف جنگ در اوکراین با استفاده از داراییهای مسدودشده روسیه برای کمک به احیای روابط تجاری بین اروپا، اوکراین و روسیه (و کسب درآمد برای شرکتهای آمریکایی) است. این شامل خرید مجدد انرژی روسیه توسط اروپا میشود، وابستگیای که کرملین در سال ۲۰۲۲ از آن سوءاستفاده کرد. رهبران اروپا بهحق تردید دارند.
سایر مناطق نیز دلیلی برای نگرانی دارند. NSS اعلام میکند که آمریکا نیروهای خود را برای اطمینان از برتری آمریکا در نیمکره غربی جابهجا خواهد کرد، که در آمریکای لاتین بسیار بد تلقی خواهد شد. این قاره هنوز از کمپینهای مداخله سیاسی و دیپلماسی زورگویانه آمریکا در قرن بیستم کینه به دل دارد. با این حال، «دکترین دانرو» (Donroe doctrine)، که بر این ایده استوار است که آمریکا باید در حیاطخلوت خود برتری داشته باشد، از ۲۰ ژانویه به یکی از ویژگیهای سیاست خارجی این کشور تبدیل شده است.
در مورد آسیا، تصویر ظریفتر است. این سند در مورد تهدید ناشی از چین بسیار کمتر از NSS اولین دولت ترامپ در سال ۲۰۱۷ واضح است. به نظر میرسد تفکر رسمی امروز توسط تجارت و تمایل به حفظ اجلاس برنامهریزی شده آوریل بین آقای ترامپ و شی جینپینگ، رهبر چین، هدایت میشود. خبری مبنی بر اینکه آمریکا به انویدیا اجازه خواهد داد تا یکی از پیشرفتهترین تراشههای خود را در چین بفروشد، نشان میدهد که این دولت آماده است تا بخشی از برتری تکنولوژیکی خود بر چین را در ازای حسن نیت، هرچند زودگذر، فدا کند. خوشبختانه، NSS تعهد آمریکا به بازدارندگی حملات به تایوان را تجدید میکند، که برخی بیم آن را داشتند که در حال تزلزل باشد. با این حال، چه کسی میتواند مطمئن باشد که این تضمین چقدر ارزش دارد؟
ترس در میان متحدان آمریکا این است که دولت ممکن است واقعاً در مسیری که NSS ترسیم میکند، حرکت کند. واشنگتن پر از گمانهزنی است که آن دسته از افراد داخلی که بیشترین حمایت را از متحدان آمریکا دارند، در سال آینده یا همین حدود از کار برکنار خواهند شد – از جمله مارکو روبیو، وزیر امور خارجه. چهرههای رادیکالتر MAGA در حال صعود هستند. اما محدودیتهایی برای حمایت جمهوریخواهان تندرو در کنگره وجود دارد. و سازمانهای اطلاعاتی و فرماندهان ارشد نظامی احتمالاً در برابر تغییراتی که آنها را عجولانه یا نسنجیده میدانند، مقاومت یا آنها را کُند خواهند کرد. پیشنویس شتابزده این راهبرد نشان میدهد که، برخلاف معمول برای یک NSS، این دیدگاه قطعی دولت نیست.
سپس دیدگاههای خود رئیس (ترامپ) مطرح است. آقای ترامپ در ۸ دسامبر، وقتی از او درباره NSS پرسیده شد، گاهی اوقات به نظر میرسید که با محتوای آن ناآشناست. او به طور بدنامی معاملهگر است و اغلب نظر خود را تغییر میدهد. سندی که شاید او نخوانده باشد، نشانگر ناموثقی از کارهایی است که او انجام خواهد داد. اما امید، یک راهبرد نیست. بهتر است دوستان آمریکا برای بدترینها برنامهریزی کنند.