دونالد ترامپ فعالیت سیاسی خود را با پافشاری بر این نکته آغاز کرد که توافقهای تجارت آزاد منافع ملی را به نفع سود شرکتها قربانی کردهاند. انسان تعجب میکند که آن نسخه از ترامپ در مورد جدیدترین سیاست تجاری اعلام شده توسط او چه میگفت. روز دوشنبه، او در تروث سوشال اعلام کرد که ایالات متحده محدودیتهای فروش نیمههادیهای بسیار پیشرفته به چین را لغو خواهد کرد. با این کار، رئیس جمهور عملاً تصمیم گرفته است که برتری در توسعه فناوریای را واگذار کند که میتواند نتیجه رقابت نظامی و اقتصادی بین ایالات متحده و بزرگترین رقیب ژئوپلیتیکش را تعیین کند.
ایالات متحده در حال حاضر در مسابقه هوش مصنوعی پیشتاز است و این واقعیت را مدیون یک چیز است: انحصارش بر تراشههای رایانهای پیشرفته. چندین کارشناس به من گفتند که شرکتهای چینی در زمینه ورودیهای حیاتی هوش مصنوعی، از جمله استعداد مهندسی، دادههای آموزشی و تأمین انرژی، همسطح یا کمی جلوتر از همتایان آمریکایی خود هستند. اما آموزش یک مدل هوش مصنوعی پیشرفته نیاز به تعداد بیاندازهای از محاسبات با سرعت باورنکردنی دارد، کاری که تنها چند تراشه بسیار تخصصی از عهده آن برمیآیند. فقط یک شرکت، انویدیا مستقر در ایالات متحده، قادر به تولید این تراشهها در مقیاس وسیع است.
این به ایالات متحده نه تنها یک مزیت اقتصادی، بلکه یک مزیت نظامی نیز نسبت به چین میدهد. پیش از این، سیستمهای هوش مصنوعی انقلابی در نحوه جمعآوری اطلاعات در مورد دشمنان، شناسایی حرکت نیروها، هماهنگی حملات پهپادی، انجام حملات سایبری و انتخاب اهداف ایجاد کردهاند؛ در حال حاضر از آنها برای توسعه نسل بعدی سلاحهای خودکار استفاده میشود. گریگوری آلن، که از سال 2019 تا 2022 بر روی استراتژی هوش مصنوعی وزارت دفاع کار میکرد، به من گفت: «در طول دهه آینده، تقریباً هر کاری که جوامع نظامی و اطلاعاتی انجام میدهند، تا حدی توسط هوش مصنوعی فعال خواهد شد.» به همین دلیل، در اکتبر 2022، دولت بایدن تصمیم گرفت فروش پیشرفتهترین نیمههادیها به چین را متوقف کند. هدف این سیاست، به گفته رئیس آژانس مسئول اجرای آن، «حفاظت از امنیت ملی ما و جلوگیری از دستیابی خدمات نظامی، اطلاعاتی و امنیتی جمهوری خلق چین به فناوریهای حساس با کاربردهای نظامی» بود.
به نظر میرسد این سیاست وظیفه خود را انجام داده است. شرکتهای هوش مصنوعی چینی تمایل دارند صراحتاً به کنترلهای صادراتی به عنوان یکی از بزرگترین موانع رشد خود اشاره کنند. دیپسیک (DeepSeek)، شرکت چینی که اوایل امسال یک مدل هوش مصنوعی تقریباً به خوبی مدلهای شرکتهای پیشرو آمریکایی معرفی کرد، استثنایی است که قاعده را تأیید میکند. در ابتدا، پیشرفت دیپسیک به عنوان مدرکی دال بر شکست پروژه محدود کردن دسترسی چین به تراشههای پیشرفته تلقی شد. با این حال، مشخص شد که این شرکت مدل خود را بر روی هزاران تراشه درجه دوم انویدیا آموزش داده است که آنها را از طریق یک نقص قانونی که تا اواخر سال 2023 بسته نشده بود، به دست آورده بود. مدل هوش مصنوعی دیپسیک اگر این شرکت به تراشههای بهتر و بیشتری از انویدیا دسترسی داشت، حتی بهتر هم میشد. لیانگ وِنفِنگ، یکی از بنیانگذاران دیپسیک، سال گذشته در مصاحبه با یک رسانه چینی گفت: «پول هرگز برای ما مشکل نبوده است. ممنوعیت ارسال تراشههای پیشرفته مشکل اصلی است.»
در ابتدا، به نظر میرسید ترامپ مشتاق بود محدودیتهای دوران بایدن را حتی بیشتر کند. در آوریل، دولت او فروش تراشه H20 انویدیا را ممنوع کرد، تراشهای که این شرکت به طور خاص برای فروش به چین و بدون نقض ممنوعیت صادرات طراحی کرده بود. اما در ماههای بعدی، موازنه قدرت در کاخ سفید شروع به تغییر به سمت مشاورانی کرد که نسبت به کنترلهای صادراتی شکاک بودند، به ویژه دیوید ساکس، مدیر هوش مصنوعی ترامپ و سرمایهگذار سیلیکونولی. در همین حال، ترامپ به طور مرتب با جنسن هوانگ، مدیرعامل انویدیا، که تا حدودی قابل درک است، از محروم شدن شرکتش از بازار چین خوشحال نبود، ملاقات میکرد. در ماه ژوئیه، ترامپ عقبنشینی کرد و محدودیتها را بر تراشه H20 لغو نمود. و این هفته، او پا را فراتر گذاشت و ممنوعیت فروش تراشه بسیار قدرتمندتر H200، دومین تراشه برتر انویدیا را نیز برداشت.
ترامپ در پست خود در تروث سوشال اعلام کرد: «این سیاست از مشاغل آمریکایی حمایت میکند، تولید ایالات متحده را تقویت مینماید و به مالیاتدهندگان آمریکایی سود میرساند.» قویترین استدلال برای این تغییر چیزی شبیه به این است: محدود کردن فروش تراشههای آمریکایی صرفاً شرکتهای چینی مانند هواوی را تشویق میکند تا تراشههای خودشان را توسعه دهند. در مقابل، فروش تراشهها به چین، تولیدکنندگان تراشه چینی را تضعیف میکند و شرکتهای هوش مصنوعی آن را به فناوری آمریکایی وابسته نگه میدارد. در همین حال، تا زمانی که ایالات متحده کنترلها را بر پیشرفتهترین تراشهها حفظ کند، شرکتهای هوش مصنوعی چینی عقب خواهند ماند. ساکس در رویدادی در ماه ژوئیه در دفاع از تصمیم ترامپ برای لغو ممنوعیت H20 گفت: «ما جدیدترین و بهترین تراشهها را به چین نمیفروشیم، اما میتوانیم هواوی را از داشتن این سهم بازار عظیم در چین محروم کنیم که آنها میتوانند از آن برای گسترش و رقابت جهانی استفاده کنند. این سیاست دقیق است و بسیار منطقی به نظر میرسد.»
در واقع، این استدلال چندان منطقی نیست. چین حتی نزدیک به تولید تراشههایی به پیشرفتهگی تراشههای آمریکایی نیست. کریس مکگوایر، عضو ارشد شورای روابط خارجی و یکی از معماران کنترلهای صادراتی دولت بایدن، به من گفت: «این پیچیدهترین دستگاهی است که توسط پیچیدهترین ماشینها و وابسته به پیچیدهترین زنجیرههای تأمین در تمام تاریخ بشر ساخته شده است. چین در ساختن چیزها عالی است، اما شاید این تنها چیزی باشد که آنها نمیتوانند.» بر اساس تحلیل مکگوایر از پیشبینیهای خود هواوی، تا پایان این دهه، این غول چینی همچنان قادر به تولید تراشهای همتراز با آنچه انویدیا امروزه تولید میکند، نخواهد بود.
حتی اگر چین روزی بتواند تراشههای بسیار پیچیدهای تولید کند، هیچ مدرکی وجود ندارد که لغو کنترلهای صادراتی تلاش این کشور را برای انجام این کار کند خواهد کرد. در واکنش به آخرین تصمیم ترامپ، گفته میشود پکن قصد دارد دسترسی به تراشههای H200 را تنها به شرکتهایی محدود کند که بتوانند به طور قانعکنندهای دلیل نیاز خود به این تراشههای خارجی به جای داخلی را توجیه کنند. به گفته سیف خان، که در شورای امنیت ملی جو بایدن خدمت میکرد، صادرات آمریکا به پکن اجازه خواهد داد تا به اندازه کافی تراشههای خارجی وارد کند تا بتواند در رقابت هوش مصنوعی باقی بماند و در عین حال به تولیدکنندگان تراشه داخلی خود کمک دولتی ارائه دهد. خان به من گفت: «ما اساساً به آنها یک طناب نجات میدهیم.»
علاوه بر این، اگرچه H200 از نظر فنی دومین تراشه برتر انویدیا است، اما همچنان تقریباً شش برابر قدرتمندتر از H20، بهترین تراشهای است که چین در حال حاضر به آن دسترسی دارد، و بیش از آن است که بتواند سیستمهای هوش مصنوعی با عملکرد بالا را آموزش دهد. پیش از تصمیم ترامپ، مؤسسه پیشرفت، یک اندیشکده متمرکز بر سیاست علم و فناوری، تخمین زده بود که اگر ایالات متحده محدودیتهای کامل تراشه را حفظ میکرد، تا سال 2026، 20 تا 50 برابر بیشتر از چین «قدرت محاسباتی» تولید میکرد؛ صادرات بیقید و شرط H200 میتواند این شکاف را تقریباً به هیچ برساند. خان، که یکی از نویسندگان آن گزارش است، به من گفت: «قدرت محاسباتی تنها دلیلی است که تاکنون برتری خود را حفظ کردهایم. و ما در آستانه از دست دادن آن هستیم.»
شاید این اقدام موجه بود اگر ترامپ امتیاز بزرگی از چین گرفته بود. در واقع، رئیس جمهور در ازای لغو کنترلهای صادراتی هیچ چیزی از پکن دریافت نکرد. تنها امتیازی که او از انویدیا گرفت این بود: به گفته ترامپ، این شرکت 25 درصد از درآمد خود از فروش به چین را به دولت ایالات متحده خواهد داد. (هنوز مشخص نیست که این امر دقیقاً چگونه کار خواهد کرد یا حتی قانونی است یا خیر.) انویدیا اعلام کرده است که شرکتهای چینی برای دسترسی به تراشههای H200 به تأیید وزارت بازرگانی نیاز خواهند داشت، اما کارشناسان به من گفتند که این اقدام مانع از افتادن این تراشهها به دست ارتش چین یا پیمانکاران دفاعی نخواهد شد؛ زیرا ایالات متحده هیچ کنترلی بر آنچه پس از ورود تراشهها به چین اتفاق میافتد، ندارد.
لازم نیست باور داشته باشید که شرکتهای هوش مصنوعی در حال ایجاد هوش فوقالعاده الهی هستند تا باور کنید این فناوری تحولآفرین خواهد بود. در حال حاضر، سیستمهای هوش مصنوعی برای تولید خودروهای خودران، خودکارسازی کدنویسی، توسعه سیستمهای تسلیحاتی خودکار، امکان ترجمه فوری، سرعت بخشیدن به کشف دارو و افزایش بهرهوری تولید استفاده میشوند. کشوری که به عنوان رهبر در هوش مصنوعی ظاهر شود، در بسیاری از مهمترین صنایع آینده برتری عظیمی کسب خواهد کرد و نفوذ ژئوپلیتیک و اقتصادی بسیار بیشتری به آن خواهد بخشید. تیم فیست، مدیر سیاست فناوریهای نوظهور در مؤسسه پیشرفت، به من گفت: «فکر میکنم جهانی که چین در آن به ما در زمینه هوش مصنوعی میرسد، در پنج یا 10 سال آینده اساساً متفاوت به نظر خواهد رسید. این مربوط به این است که چه کسی بهترین ارتش، چه کسی قدرت نرم، چه کسی در رشد اقتصادی و پیشرفت علمی جهان را رهبری میکند. اینها همان چیزی است که در خطر است.»
حتی برخی از متحدان جمهوریخواه ترامپ نیز از کاری که او انجام داده است نگران هستند. تنها چند روز قبل از اعلام دولت ترامپ، گروهی دوحزبی از سناتورها، از جمله تام کاتن، لایحه SAFE Chips Act را معرفی کردند، لایحهای که وزارت بازرگانی را از کاهش محدودیتهای صادرات تراشه به مدت دو سال و نیم منع میکرد. اقدام برای لغو محدودیتها بر تراشههای H200 توسط دموکراتهای مترقی مانند سناتور الیزابت وارن و جمهوریخواهان MAGA مانند سناتورهای جاش هاولی و لیندسی گراهام مورد انتقاد قرار گرفته است. اما تا زمانی که کنگره واقعاً قانونی را تصویب نکند، این انتقادات فقط حرفهای پوچ خواهند بود. شاید این آزمونی باشد برای اینکه جمهوریخواهان کنگره بیشتر از چه کسی میترسند: پکن یا ترامپ.