انتخابات دور دوم ریاستجمهوری شیلی دیروز با پیروزی قاطع خوزه آنتونیو کاست، نامزد راست افراطی، به پایان رسید. این پیروزی بلافاصله تبریک رهبران سیاسی راستگرا در سراسر جهان، از جمله دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، را برای او به ارمغان آورد. کاست با وعده مبارزه قاطع با مهاجرت غیرقانونی و جرایم سازمانیافته و احیای اقتصاد ضعیف شیلی کارزار انتخاباتی خود را پیش برد. رقیب او، ژانت خارا، سیاستمدار حزب کمونیست، در قانع کردن رأیدهندگان مبنی بر تواناییاش در رهبری هر یک از این مسائل موفق نبود.
بازگشت راستگرایان به شیلی، و بهویژه اوجگیری راست افراطی که با پیروزی کاست متبلور شد، پیامدهایی در سراسر نیمکره و فراتر از آن خواهد داشت. پیروزی کاست به مبارزان فرهنگی، با توجه به مخالفت او با سقط جنین و ازدواج همجنسگرایان، جسارت خواهد بخشید. همچنین به جنبشهای سیاسی راستگرایی که بر سیاستهای سختگیرانه مهاجرتی و امنیتی تمرکز دارند، شتاب خواهد داد و جمع کشورهای در حال فاصله گرفتن از سیاستهای جریان اصلی را گسترش خواهد داد.
شیلی دهههاست که روابط قوی با ایالات متحده در زمینههای تجارت و یکپارچگی اقتصادی، همکاریهای امنیتی و روابط سیاسی و دیپلماتیک نسبتاً پایدار داشته است. با این حال، گابریل بوریچ، رئیسجمهور کنونی، ترامپ را به دلیل انکار تغییرات اقلیمی و اعمال تعرفههای جدید بر کالاهای شیلی به شدت مورد انتقاد قرار داده بود. انتظار میرود با به قدرت رسیدن کاست، این روابط بهبود یابد. ریاستجمهوری کاست میتواند به کاهش مخالفتها در سازمان کشورهای آمریکایی (OAS) با مداخله نظامی ایالات متحده در ونزوئلا کمک کند و همکاریها را در مبارزه با شبکههای جنایی فراملی که در سالهای اخیر به بولیوی، شیلی و پرو گسترش یافتهاند، افزایش دهد.
انتخاب کاست همچنین شیلی را با ترامپ در مسائل گستردهتر مرتبط با امنیت و نظم همسو خواهد کرد. کاست نیز مانند ترامپ، لفاظیهای تندی علیه مهاجران بدون مدرک که شیلی را به عنوان مقصد انتخاب کردهاند، به کار برده است، بسیاری از آنها ونزوئلاییهایی هستند که از رژیم مادورو فرار کردهاند. او تهدید کرده است که آنها را بازداشت کرده و از کشور اخراج خواهد کرد. و با تکرار سخنان ترامپ، او همچنین قول داده است که در شمال سنگرها و دیواری مرزی بسازد تا از سرریز شدن مهاجران به کشور در مناطقی که حضور دولت محدود است، جلوگیری کند.
تاکتیکهای کاست و واکنش عمومی به دقت توسط دولت ترامپ، احزاب راست افراطی در اروپا (از فرانسه تا مجارستان) و سیاستمداران راستگرای جاهطلب در منطقه که انتخابات آتی دارند، بهویژه در کلمبیا و پرو، زیر نظر گرفته خواهد شد. کلمبیا نیز مانند شیلی در سالهای اخیر صدها هزار ونزوئلایی را پذیرا بوده است که به رغم نگرش عموماً پذیرا و تلاشهای این کشور برای ادغام مهاجران، فشار فزایندهای بر شبکه تأمین اجتماعی و نظم عمومی آن وارد کرده است. پرو از نظر تعداد مهاجران ونزوئلایی که میزبان آن است، تنها پس از کلمبیا قرار دارد و حدود ۱.۷ میلیون ونزوئلایی را در خود جای داده است. هر دوی این کشورها سال آینده انتخابات دارند در حالی که چپ سیاسی در حال افول است.
در همین حال، کاست در واکنش به نگرانیهای عمومی در مورد افزایش ناامنی، وعده سرکوب شدید جرایم را میدهد. این شامل به کارگیری ژنرالها و دریاسالارهای بازنشسته برای نظارت بر اجرای قاطع قانون و حتی استقرار ارتش در شهرهای شیلی و در مناطق روستایی جنوبی است که به دلیل نارضایتی طولانیمدت از سیاستهای کشور نسبت به جوامع ماپوچه، صحنه ناآرامیها بودهاند. او همچنین قول داده است که شبکههای جنایی سازمانیافته را بیرحمانه هدف قرار دهد، با الگوبرداری از رویکرد سختگیرانه رئیسجمهور نایب بوکله در السالوادور. به عنوان بخشی از این تلاش، او قول ساخت زندانهای جدید با حداکثر امنیت را میدهد که شبیه مراکز بازداشت بیرحمانه السالوادور هستند. اگر این سیاستها محبوبیت پیدا کنند، ممکن است در پرو، اکوادور، آمریکای مرکزی و فراتر از آن نیز تقلید شوند.
در حوزه اقتصادی، کاست در جمع گسترده رهبران راستگرای نیمکره غربی قرار میگیرد که هدفشان تحریک رشد اقتصادی از طریق مهار هزینههای عمومی و کاهش مالیات است. برای انجام این کار، او تیمی از اقتصاددانان برجسته را به کار گرفته است که بسیاری از آنها از کارزار اِولین ماتئی، نامزد راست میانه، استخدام شدهاند که نتوانست به دور دوم انتخابات ریاستجمهوری راه یابد. خاویر میلی، رئیسجمهور آرژانتین، این رویکرد را شاید با بیشترین اشتیاق در منطقه دنبال میکند، اما این رویکرد در ایالات متحده، بولیوی و جاهای دیگر که راستگرایان در حال پیشرفت هستند، نیز در حال اتخاذ است. اقدامات ریاضت اقتصادی با کاهش بوروکراسی و کاغذبازی در تلاش برای مقرراتزدایی همراه خواهد بود.
قدرت اقتصادی کلی شیلی، این کشور را به عنوان یک بازیگر مهم در انجمنهای منطقهای در آمریکای لاتین قرار میدهد، اما کاست میتواند نقش سنتی شیلی را مختل کند. او ممکن است نقش رهبری فعال کشور را در انجمنهای منطقهای برای توسعه پایدار و در جامعه کشورهای آمریکای لاتین و کارائیب، بهویژه در مورد مسائل مرتبط با یکپارچگی اجتماعی و فرهنگی، کاهش دهد.
برخی از اقدامات کاست، بهویژه در مورد مهاجرت و جرم و جنایت، میتواند سایر کشورهای منطقه را بیثبات کند. پرو پیش از این نیز شاهد هجوم مهاجران در حال فرار از شیلی، در انتظار سرکوب، بوده است. این امر باعث شد تا خوزه خری، رئیسجمهور پرو، برای مهار این جریان، وضعیت اضطراری در مرز جنوبی کشور اعلام کند. نتایج انتخابات احتمالاً موج دیگری از مهاجران را به پرو و بولیوی سرازیر خواهد کرد. اگر حمله به جرایم سازمانیافته موفق شود، گروههای درگیر در قاچاق انسان، اخاذی و قاچاق مواد مخدر که به مرزهای نفوذپذیر شمالی متکی هستند، میتوانند به همین ترتیب به پرو و بولیوی عبور کرده و مشکلات را در این کشورها تشدید کنند.
با این حال، با وجود اختلاف رأی زیاد به نفع کاست، توانایی او در حکمرانی به دلیل اختلافات سیاسی پیچیده خواهد بود. کنگره بین احزاب در هر دو مجلس دچار تفرقه است، که کاست را ملزم میکند تا برای پیگیری برنامههایش با مخالفان مذاکره کند. این امر میتواند برخی از جاهطلبانهترین برنامههای او را به تأخیر بیندازد یا خنثی کند.
در مواجهه با رئیسجمهوری که پیروزی قاطع خود را یک حکم میداند و قانونگذاری تقسیمشده، شیلی ممکن است در مسیر تقابل سیاسی قرار گیرد، مگر اینکه صدای سازش غالب شود. همانند ایالات متحده و آرژانتین، دموکراسی شیلی به طور فزایندهای از نظر سیاسی قطبی شده است و ممکن است با چالشهایی روبرو شود که از زمان انتقال به دموکراسی در سال ۱۹۹۰ تجربه نکرده است. در حالی که شیلی از زمان بازگشت به دموکراسی بین چپ و راست در نوسان بوده است، احزاب با اعتدال و خویشتنداری حکومت کردهاند. این اعتدال به شیلی کمک کرد تا به نمادی از ثبات تبدیل شود و سرمایهگذاری را جذب کند. پیشنهادهای رادیکال کاست برای نظم نوین جامعه و بازسازی قرارداد اجتماعی، همراه با پتانسیل واکنشهای اجتماعی، این موضوع را آزمایش خواهد کرد که آیا شیلی میتواند اعتبار به سختی به دست آمده خود را حفظ کند یا به سمت بیثباتی حرکت خواهد کرد.
درباره نویسنده
مایکل آلبرتوس استاد علوم سیاسی در دانشگاه شیکاگو است. او نویسنده کتاب آینده قدرت زمین: چه کسی آن را دارد، چه کسی ندارد، و چگونه سرنوشت جوامع را تعیین میکند است.