واکنش شدید ایران به موضع‌گیری چین

موضع‌گیری چین در حمایت از امارات متحده عربی در مورد سه جزیره استراتژیک واقع در خلیج فارس، ایران را برآشفته کرده است.

موضع پکن، مسئله حاکمیتی حساس برای تهران را احیا کرده و بررسی دقیق‌تر توازن منطقه‌ای چین را تشدید کرده است، چرا که این کشور به دنبال گسترش روابط با کشورهای عربی خلیج فارس، در عین حفظ مشارکت استراتژیک مورد تحسین خود با ایران است.

خبرگزاری نیوزویک برای اظهارنظر با وزارتخانه‌های امور خارجه ایران و چین تماس گرفته است.

این رویداد محدودیت‌های اتکای ایران به چین را در زمانی که تهران به طور فزاینده‌ای برای مقابله با فشار و تحریم‌های غرب به شرق نگاه می‌کند، برجسته می‌سازد. در حالی که مقامات ایرانی روابط با پکن را ستون سیاست خارجی خود معرفی کرده‌اند، موضع چین در مورد جزایر نشان‌دهنده تمایل این کشور به اولویت‌بندی منافع گسترده‌تر منطقه‌ای و انرژی است.

این اختلاف پیامدهای گسترده‌تری برای ثبات منطقه دارد. این سه جزیره در نزدیکی تنگه هرمز، یک گلوگاه حیاتی دریایی که حدود یک پنجم کل مصرف نفت جهان از آن عبور می‌کند، قرار دارند و وضعیت آن‌ها به یک نگرانی تکراری برای بازارهای جهانی انرژی تبدیل شده است.

تنش‌ها این هفته پس از صدور بیانیه مشترک در پی سفر وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، به ابوظبی، بالا گرفت. در این بیانیه، پکن "حمایت خود را از تلاش‌های امارات متحده عربی برای دستیابی به راه‌حل مسالمت‌آمیز برای اختلاف" بر سر جزایر تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی ابراز کرد.

سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، اسماعیل بقایی، در واکنش به این موضوع، از آنچه او "اصرار امارات بر سوء استفاده از هر هیئت دیپلماتیک بازدیدکننده" برای پیشبرد ادعاهای خود خواند، انتقاد کرد. اگرچه بقایی به صراحت نام چین را نبرد، رسانه‌های ایران این اظهارات را به عنوان یک ناکامی دیپلماتیک برای تهران تفسیر کردند.

با وجود اینکه بقایی مستقیماً از چین انتقاد نکرد، رسانه‌ها و چهره‌های سیاسی ایران در ارزیابی‌های خود بسیار صریح‌تر بودند و موضع پکن را چالشی برای حاکمیت ایران دانستند. روزنامه تندرو کیهان استدلال کرد که موضع چین به منزله تناقض با خطوط قرمز خود این کشور است و نوشت که پکن "به طور ضمنی پذیرفته است که ادعای خود بر تایوان مورد مناقشه است و باید از طریق مذاکره حل شود."

احمد نادری، عضو هیئت رئیسه مجلس ایران که به محافظه‌کاران متمایل است، چین را متهم به اعمال "استاندارد دوگانه" کرد و استدلال نمود که پکن نمی‌تواند بر رعایت دقیق سیاست "چین واحد" خود اصرار ورزد در حالی که تمامیت ارضی ایران را زیر سؤال می‌برد.

خبرگزاری مهر وابسته به دولت، این مسئله را با عباراتی مشابه مطرح کرد و خاطرنشان کرد که چین "هر گونه اشاره به تمامیت ارضی خود را نقض خط قرمز امنیتی‌اش می‌داند" و استدلال کرد که حمایت پکن از بیانیه مشترک "غیرقابل توجیه است و نمی‌توان آن را نادیده گرفت."

اختلاف حاکمیت به بیش از پنج دهه پیش بازمی‌گردد. ایران کنترل سه جزیره را در ۳۰ نوامبر ۱۹۷۱، یک روز پیش از خروج بریتانیا از خلیج فارس و تأسیس رسمی امارات متحده عربی، به دست گرفت. تهران مدعی است که ادعاهای آن به قرن‌ها پیش، به دوران امپراتوری ایران، بازمی‌گردد.

پرونده‌های بریتانیایی که در سال ۲۰۲۲ از حالت محرمانه خارج شدند، نشان دادند که لندن با انتقال تنب بزرگ و تنب کوچک به ایران موافقت کرده بود، در حالی که یک اداره مشترک ایران و اماراتی بر ابوموسی برقرار شده بود. این اختلاف در اوایل دهه ۱۹ ۱۹۹۰، زمانی که ایران کنترل خود را بر ابوموسی تشدید و حضور نظامی خود را گسترش داد، شدت گرفت.

ایران به طور مداوم درخواست‌های کشورهای عربی خلیج فارس برای داوری یا قضاوت، از جمله در دیوان بین‌المللی دادگستری، را رد کرده و اصرار دارد که این جزایر بخشی جدایی‌ناپذیر از قلمرو این کشور هستند.

بعید است ایران موضع خود را در مورد جزایر تغییر دهد، اما انتظار می‌رود همسویی مکرر چین با کشورهای عربی خلیج فارس، بحث در تهران را در مورد خطرات اتکا به شرکای استراتژیکی که اولویت‌های منطقه‌ای آن‌ها به طور فزاینده‌ای با ایران متفاوت است، تشدید کند.