خداوند به شیوه‌های مرموزی عمل می‌کند. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده را در نظر بگیرید. او ادعا می‌کند که در ماه ژوئیه گذشته به لطف مداخله الهی از یک سوءقصد جان سالم به در برده است. ترامپ در یک سخنرانی افتتاحیه گفت: «من توسط خدا نجات یافتم تا دوباره آمریکا را بزرگ کنم.» این باور او توسط بسیاری از رهبران مسیحی به اشتراک گذاشته شده است.
با این حال، در میان رتبه‌های آنها، شما تأثیرگذارترینِ آنها را پیدا نخواهید کرد: نایب مسیح. پاپ فرانسیس به وضوح فکر نمی‌کند که ترامپ توسط خدا تقدیس شده است و به احتمال زیاد برای شکست او دعا می‌کند تا موفقیتش.
روز قبل از اینکه ترامپ روی کار بیاید، فرانسیس در حالی که در یک برنامه گفتگوی ایتالیایی حضور داشت، برنامه رئیس‌جمهور برای اخراج دسته‌جمعی مهاجران بدون مدرک را محکوم کرد. پاپ اعلام کرد: «اگر این درست باشد، مایه شرمساری خواهد بود زیرا باعث می‌شود بدبختان فقیری که هیچ چیز ندارند، هزینه عدم تعادل را بپردازند.» «این کارساز نخواهد بود. این راه حل مسائل نیست.»
این یک حمله یکباره از واتیکان نبود. پاپ سابقه‌ای در مخالفت با رهبر ایالات متحده دارد. در سال 2016، زمانی که ترامپ فقط یک نامزد جمهوری‌خواه بود که قول ساخت دیوار بین مکزیک و ایالات متحده را می‌داد، فرانسیس گفت: «کسی که فقط به ساختن دیوارها فکر می‌کند، هر کجا که باشند، و نه ساختن پل‌ها، مسیحی نیست.» در طول دوره اول ترامپ، او علیه آنچه که زیاده‌روی‌های خطرناک رئیس‌جمهور می‌دید، از رد اقدام اقلیمی گرفته تا دامن زدن به ترس در جامعه آمریکا، صحبت کرد.
اکنون، تقریباً یک دهه بعد، پاپ دوباره به این کار بازگشته است. فیلیپ شنون، خبرنگار تحقیقی سابق نیویورک تایمز و نویسنده عیسی گریست، کتاب جدیدی درباره کلیسای کاتولیک مدرن، گفت: «من فکر می‌کنم فرانسیس چه بخواهد چه نخواهد، دوباره وارد نبرد با ترامپ می‌شود.»
به نظر نمی‌رسد فرانسیس از چشم‌انداز جنگ صلیبی دیگری علیه ترامپ خوشحال باشد. شنون گفت: «با توجه به اینکه تقابل در دوره اول ترامپ چقدر زشت شد، پاپ تمایلی به انجام این کار ندارد.»
فرانسیس 88 ساله، برای یک مبارزه طاقت‌فرسا در وضعیت بدی قرار دارد. او ریه‌های ضعیفی دارد و اغلب بیمار می‌شود. همین چند روز پیش، او به دلیل سرماخوردگی شدید نتوانست در مخاطب هفتگی خود صحبت کند. شنون گفت: «او ممکن است نگران باشد، که قابل درک است، که انرژی لازم برای دور دیگری با ترامپ را ندارد.» «اما من فکر می‌کنم فرانسیس چاره‌ای ندارد، به ویژه با توجه به چشم‌انداز قریب‌الوقوع اخراج‌های دسته‌جمعی.»
با این حال، برای واتیکان، casus belli اولیه طرح اخراج دسته‌جمعی ایالات متحده نبود، بلکه تحریک از سوی ترامپ در دسامبر گذشته بود. رئیس‌جمهور برایان برچ، رئیس و یکی از بنیانگذاران سازمان مدافع محافظه‌کار CatholicVote، را به عنوان سفیر ایالات متحده در سریر مقدس منصوب کرد.
برچ، مانند بسیاری از کاتولیک‌های راست افراطی در ایالات متحده، منتقد سرسخت فرانسیس است. او پاپ را به «تشویق مترقی کاتولیک» متهم کرده و او را به دلیل اجازه دادن به کشیش‌ها برای تبرک ازدواج همجنس‌گرایان، به ایجاد «سردرگمی گسترده» توبیخ کرده است. او همچنین از دشمنان فرانسیس در کلیسا، از جمله کارلو ماریا ویگانو، اسقف اعظم سنت‌گرا که در سال 2024 تکفیر شد، حمایت کرده است.
همه اینها در خدمت یک پروژه سیاسی رادیکال بوده است. برچ در دامن زدن به ظهور یک جنبش کاتولیک محافظه‌کار همسو با ترامپ - آن را کلیسای ترامپ بنامید - نقش اساسی داشته است. عضویت شامل معاون رئیس‌جمهور جی.دی. ونس، یک نوکیش کاتولیک، و همچنین دیگر اعضای برجسته دولت جدید مانند تزار مرزی تام هومان و دبیر مطبوعاتی کاخ سفید کارولین لایویت است.
اگرچه کاتولیک‌های محافظه‌کار ایالات متحده دوست دارند ایمان خود را به رخ بکشند، اما احترام کمی برای فرانسیس قائل هستند. دیوید کرتزر، نویسنده برنده جایزه پولیتزر پاپ و موسولینی و پاپ در جنگ، گفت: «آنها مدت‌هاست که او را به عنوان یک دشمن، یک قهرمان ارزش‌های لیبرالی که آنها را برای دکترین سنتی کلیسا منفور می‌دانند، معرفی کرده‌اند.» «و از آنچه من می‌توانم بگویم، کاتولیک‌های ثروتمند ایالات متحده تامین‌کنندگان اصلی مالی فعالیت‌های ضد فرانسیس کلیسا در جهان هستند.» برای تکمیل همه اینها، ترامپ یکی از آنها را فرستاد تا مرد او در شهر واتیکان باشد.
فرانسیس به تلافی انتصاب برچ، انتصاب تکان‌دهنده‌ای انجام داد - کاردینال رابرت مک‌الروی را به عنوان اسقف اعظم جدید واشنگتن دی سی منصوب کرد. مک‌الروی که حامی فداکار مهاجران است، در میان صریح‌ترین روحانیون ضد ترامپ در ایالات متحده است. او اولین انتخاب پاپ نبود، اما شرایط نظر او را تغییر داد. شنون گفت: «پاییز گذشته، زمزمه‌هایی در واتیکان به گوش می‌رسید که فرانسیس بر سر یک انتخاب بسیار کمتر جنجالی برای شغل دی سی به توافق رسیده بود.»
اکنون تقابل اجتناب‌ناپذیر به نظر می‌رسد. جای تعجب نیست که دو هفته اول بازگشت ترامپ به قدرت، در حال حاضر جای خود را به جنگ لفظی بین کلیسا و کاخ سفید داده است.
در 20 و 21 ژانویه، رئیس‌جمهور مجموعه‌ای از دستورات اجرایی را برای سرکوب مهاجرت امضا کرد. دو اقدام مستقیماً به کلیسا مربوط می‌شد: تعلیق برنامه‌های اسکان مجدد پناهندگان، که کلیسا مدت‌ها در آن شرکت داشته است، و رفع محدودیت‌ها برای مأموران مهاجرت ایالات متحده برای ورود به اماکن عبادی برای جمع‌آوری مهاجران بدون مدرک.
کنفرانس اسقف‌های کاتولیک ایالات متحده بلافاصله بیانیه‌ای در محکومیت صادر کرد. اسقف مارک جی. سیتز، که ریاست کمیته مهاجرت کنفرانس را بر عهده دارد، با سی‌بی‌اس نیوز صحبت کرد و در مورد سیاست‌های مهاجرتی دولت جدید هشدار داد. او استدلال کرد که آنها «صراحتاً با برخی از اصول اساسی ایمان ما، حق اساسی هر انسانی که نیاز به احترام دارد، صرف نظر از منشاء، صرف نظر از وضعیت آنها، مغایرت دارند.» سیتز افزود که فرانسیس «مطمئناً توجه می‌کند.»
دولت ترامپ روی دیگر خود را نشان نداد. هومان، که بر اخراج‌ها نظارت می‌کند، در مصاحبه‌ای برای نیوزمکس لحنی سرسختانه به خود گرفت و اعلام کرد که فرانسیس «باید به کلیسای کاتولیک بچسبد و آن را اصلاح کند زیرا آنجا یک آشفتگی است.» در همین حال، ونس اسقف‌ها را هدف قرار داد و آنها را به طمع متهم کرد زیرا کلیسا تحت برنامه پذیرش پناهندگان خود از دولت ایالات متحده پول دریافت می‌کند. ونس در مصاحبه با سی‌بی‌اس نیوز گفت: «کنفرانس اسقف‌های کاتولیک ایالات متحده باید کمی به خود نگاه کند و تشخیص دهد که وقتی بیش از 100 میلیون دلار برای کمک به اسکان مجدد مهاجران غیرقانونی دریافت می‌کنند، آیا نگران نگرانی‌های بشردوستانه هستند؟ یا اینکه واقعاً نگران سود خود هستند؟»
اظهارات ونس کلیسا را تکان داد. حتی کاردینال تیموتی دولان، که به ترامپ نزدیک است و در مراسم تحلیف او دعایی خواند، خشمگین شد. او در پاسخ به ونس در برنامه رادیویی هفتگی خود گفت: «این فقط کینه‌توزانه است. بسیار زننده است و درست نیست.» «فکر می‌کنید ما از مراقبت از مهاجران پول در می‌آوریم؟ ما دست و پا می‌زنیم.» دولان بعداً در یک ویدئو که در گود نیوزروم منتشر شد، همبستگی خود را با مهاجران ابراز کرد. «کلیسایی که من دوستش دارم نباید به خاطر اطاعت از کتاب مقدس و مراقبت از آن مهاجرانی که از طریق این سیستم دست و پا شکسته و ناکارآمد به اینجا آمده‌اند، مورد سرزنش قرار گیرد.»
در روزهای اخیر، دولت ترامپ اقدام دیگری انجام داده است که بر کلیسا تأثیر می‌گذارد: کاهش شدید کمک‌های خارجی که توسط آژانس توسعه بین‌المللی ایالات متحده (USAID) اداره می‌شود. بر اساس گزارش نشنال کاتولیک ریپورتر، در نتیجه، خدمات امداد کاتولیک، یک سازمان بشردوستانه بین‌المللی، در معرض از دست دادن تا 750 میلیون دلار کمک مالی از USAID قرار دارد. مایکل چرنی، کاردینالی که به فرانسیس نزدیک است، کاهش بودجه USAID ترامپ را محکوم کرده و گفته است که در نتیجه آن میلیون‌ها نفر خواهند مرد.
فرانسیس هنوز مستقیماً اظهار نظری نکرده است، اما روابط بین کاخ سفید و واتیکان احتمالاً به سرعت رو به وخامت خواهد گذاشت. دولت ترامپ هیچ نشانه‌ای از پشیمانی نشان نمی‌دهد، اما باید مراقب باشد. کلیسای کاتولیک سابقه‌ای در پیروزی بر بی‌رحمان دارد. برای مثال، در طول نیمه دوم جنگ سرد، از جنبش همبستگی در لهستان کمونیستی حمایت کرد و در نهایت منجر به سقوط رژیم در سال 1989 شد. سه سال قبل از آن، در فیلیپین، کلیسا در انقلاب قدرت مردم که دیکتاتوری وحشیانه فردیناند مارکوس را سرنگون کرد، نقش اساسی داشت.
به نظر می‌رسد فرانسیس بیمار هدف آسانی باشد. اما، برخلاف سایر رؤسای کشورها، ترامپ نمی‌تواند او را زورگوئی کند. دلیلش ساده است: رئیس‌جمهور هیچ اهرمی بر پاپ ندارد. او نمی‌تواند تعرفه‌هایی را بر شهر واتیکان اعمال کند، و نه می‌تواند تهدید کند که آن را ضمیمه می‌کند و کلیسای سنت پیتر را به یک هتل تبدیل می‌کند.
فرانسیس در حالی که به پایان زندگی خود نزدیک می‌شود، بر تقویت میراث خود متمرکز است. او به تازگی زندگینامه خود را منتشر کرده است و هنوز مصمم است که صدای خود را در مورد جهان به گوش برساند. او حملات جنبش MAGA را تحمل نخواهد کرد، و کلیسای کاتولیک نیز تحمل نخواهد کرد.
در نهایت، گناه اصلی در نگرش بی‌پروا دولت ترامپ نسبت به واتیکان در این نهفته است. آنها در حال تبدیل کردن خصومت خود با پاپ به چیزی بزرگتر هستند: خصومت با خود کلیسا.
ممکن است فرانسیس برای مدت طولانی پاپ نباشد. و در حالی که کاتولیک‌های محافظه‌کار ایالات متحده امیدوارند که بتوانند بر نتیجه کنکلاو بعدی تأثیر بگذارند، این مشکوک است. فرانسیس کالج کاردینال‌ها را متحول کرده است. تقریباً 80 درصد از کسانی که پاپ بعدی را انتخاب می‌کنند، توسط خود او منصوب شده‌اند. بسیاری از آنها از جنوب جهانی می‌آیند و با او توافق گسترده‌ای دارند. به این ترتیب، احتمالاً جانشین فرانسیس نگاه نامطلوبی به ترامپ و ونس خواهد داشت - به ویژه اگر کلیسا در نهایت یک پاپ آفریقایی را انتخاب کند، که توسعه اقتصادی آفریقا را در قلب دستور کار خود قرار می‌دهد. کاهش کمک‌های خارجی و تحقیر کار حیاتی خیریه‌ها در سراسر جهان، چیزی نیست که پاپ بعدی به راحتی ببخشد.
ممکن است شیطنت‌های MAGA علیه واتیکان به سراغ آنها بیاید. آنها در مورد تکه‌های صدا فکر می‌کنند. کلیسای کاتولیک، همانطور که عبارت می‌رود، در مورد قرن‌ها فکر می‌کند.