دوران جدیدی از رقابت در دویدن مدرن در سال 2016 آغاز شد، زمانی که نایکی شروع به توزیع یک نمونه اولیه کفش ورزشی به دوندگان نخبه کرد. این کفش‌های جدید طوری طراحی شده بودند که شبیه مدل برتر و در دسترس عموم نایکی، Zoom Streak 6، باشند، اما زیره‌های آنها دارای طراحی انقلابی جدیدی بودند. ورزشکارانی که این کفش‌های نمونه اولیه را پوشیده بودند، هر سه مدال ماراتن المپیک مردان در ریو دو ژانیرو در آن سال را به خانه بردند. دوندگان معمولی توانستند در سال 2017 زمانی که این شرکت از Zoom Vaporfly 4% (این رقم به دستاوردهای کارایی اندازه‌گیری شده در آزمایشگاه‌ها اشاره دارد) رونمایی کرد، اولین کفش فوق‌العاده واقعی، به آنها دسترسی پیدا کنند.
ینس یاکوب اندرسن، بنیانگذار RunRepeat.com، وب سایتی که کفش های ورزشی را تست جاده‌ای می کند و آنها را برای آشکار کردن اسرارشان تجزیه و تحلیل می کند، توضیح می دهد: «اکثر کفش های فوق العاده از یک الگوی مشابه پیروی می کنند. آنها معمولاً دارای زیره های منحنی شکلی هستند که از یک صفحه کربنی سفت و سخت ساخته شده اند که بین لایه هایی از فوم فنری مهندسی شده مخصوص قرار گرفته است. نتیجه اغلب بسیار ضخیم است—تا ارتفاع 40 میلی متر در پاشنه، حداکثر مجاز برای مسابقات رقابتی (کفش های ورزشی معمولی معمولاً حدود 25-35 میلی متر ارتفاع دارند).
این ویژگی ها دویدن را آسان تر می کنند. آزمایش‌های آزمایشگاهی نشان داده‌اند که دوندگان تفریحی هنگام دویدن با کفش‌های ورزشی ممتاز در مقایسه با کفش‌های معمولی، اکسیژن کمتری مصرف می‌کنند و احساس خستگی کمتری می‌کنند. زیره‌های سکویی، گام کمی طولانی‌تر را تشویق می‌کنند، که به معنای گام‌های کمتر در هر کیلومتر است. و یک پایه اسفنجی، که ضربه را قبل از برگشتن جذب می کند، فشار روی عضلات پا را کاهش می دهد. کفش های فوق العاده با کاهش انرژی مورد نیاز برای حفظ سرعت عادی، به دوندگان اجازه می دهند تا تلاش بیشتری برای سریعتر رفتن انجام دهند.
نتایج خود گویای همه چیز هستند. از 50 زمان برتر ماراتن مردان، تنها نه مورد مربوط به قبل از سال 2017 است. این رقم برای زنان تنها سه مورد است. در هشت سال پس از عرضه Nike Vaporfly، بیش از سه برابر بیشتر از هشت سال قبل، ماراتن مردان زیر دو ساعت و پنج دقیقه به پایان رسید. قبل از کفش های فوق العاده، تنها 26 مسابقه زنان در کمتر از 2:20 دویده شده بود. تنها در سال 2024، 35 مسابقه وجود داشت. مطالعات تخمین می زنند که کفش های ورزشی با فناوری پیشرفته بین یک تا چهار دقیقه از زمان ماراتن نخبگان کاسته اند.
دوندگان معمولی نیز سود می برند. در سال 2019، نیویورک تایمز زمان‌های ماراتن دنیای واقعی را تجزیه و تحلیل کرد تا میزان افزایش سرعت ناشی از Nike's Vaporfly یا Next%—کفش‌های پیشرو در آن زمان—را اندازه‌گیری کند. آنها با استفاده از داده های Strava، یک برنامه تناسب اندام که در آن کاربران جزئیات تمرینات خود را ارسال می کنند، دریافتند که دوندگانی که کفش های فوق العاده پوشیده اند، مسابقات را 4-5٪ سریعتر از کسانی که کفش های ورزشی معمولی پوشیده اند، به پایان رسانده اند، حتی پس از کنترل توانایی و تمرین. تجزیه و تحلیل آنها همچنین نشان داد که پوشیدن کفش های ممتاز به دوندگان 73 درصد شانس ثبت بهترین شخصی را می دهد.
این سرعت اضافی ارزان به دست نمی آید. مدل برتر آدیداس، Pro Evo 1—که توسط تیگست آسفه از اتیوپی در ماراتن رکوردشکن برلین در سال 2023 پوشیده شد—500 دلار قیمت دارد و به عنوان یک کفش تک مسابقه ای به بازار عرضه می شود. با افزایش مایل ها، بیشتر کفش های فوق العاده به سرعت چسبندگی خود را از دست می دهند و فوم موجود در زیره خراب می شود و فنریت خاص خود را کاهش می دهد.
بنابراین، با نزدیک شدن به یک مسابقه بزرگ، و پول برای خرج کردن برای کفش های جدید، دوندگان ممکن است در مورد بهترین استراتژی کفش ورزشی تعجب کنند. به نظر آقای اندرسن، کفش‌های فوق‌العاده باید کمی استفاده شوند: او حدود 20 تا 50 کیلومتر استفاده قبل از مسابقه را برای کاهش خطر تاول و بهبود عملکرد در روز مسابقه پیشنهاد می‌کند (برخی از فوم‌ها پس از کمی استفاده، فنری‌تر می‌شوند).