ترکیه هنوز در سوریه چیزی نبرده است
از زمان سقوط بشار اسد در اواسط دسامبر، تعدادی از تحلیلگران سیاست خارجی و روزنامه نگاران، ترکیه را "برنده" سوریه اعلام کرده اند. این روایتی است که مقامات ترکیه و حامیان آنها به شیوه های ناشیانه و نگران کننده ای آن را پیش برده اند. اما آیا این درست است؟ نه. یا حداقل، ترکیه هنوز چیزی نبرده است.
درست است که ترکیه در موقعیت ممتازی در سوریه قرار دارد. حامیان آنکارا، هیئت تحریرالشام (HTS) و مجموعه ای از شبه نظامیان به نام ارتش ملی سوریه، مسئول پایان دادن به رژیم اسد بودند. نزدیکی ترکیه به سوریه و تخصص شناخته شده ترکیه در توسعه زیرساخت ها نیز به شرکت هایی که ارتباط خوبی در آنکارا دارند، کمک می کند تا قراردادهای بازسازی را برنده شوند.
با این حال، رئیس جمهور رجب طیب اردوغان با موانع بزرگی برای تثبیت خود به عنوان کارگزار قدرت خارجی در دمشق روبرو است.
بخش عمده ای از ادعای پیروزی ترکیه در سوریه، بر این واقعیت استوار است که HTS و شبه نظامیان ارتش ملی سوریه، رهبری سقوط حلب را بر عهده داشتند که منجر به فرار اسد از کشوری شد که خانواده اش برای نیم قرن بر آن تسلط داشتند. اما همیشه همه چیز آنطور که به نظر می رسد نیست. حمله مورد تایید ترکیه به حلب که در اواخر نوامبر آغاز شد، قرار بود محدود باشد. هدف آنکارا به جای سقوط اسد، تحت فشار قرار دادن رئیس جمهور وقت سوریه برای مذاکره در مورد عادی سازی روابط ترکیه و سوریه بود - هدفی که دولت ترکیه در دو سال گذشته دنبال کرده بود. تنها زمانی که ارتش سوریه فروپاشید، ترک ها سیاست خود را تغییر دادند و ادعا کردند که نابودی بشار همیشه نقشه آنها بوده است.
مدت کوتاهی پس از آزادی دمشق توسط HTS، هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه، در پایتخت سوریه ظاهر شد، جایی که به معنای واقعی کلمه، HTS را در آغوش گرفت. (به عنوان یک نکته فرعی، کنایه ادعای عمومی ترکیه مبنی بر حمایت از HTS برای هر کسی که پیگرد خشونت آمیز روزنامه نگاران شجاع ترک را به یاد می آورد که هماهنگی آنکارا با این شاخه القاعده را کشف کردند، بسیار زیاد بود - مبادله ای که توسط هاکان فیدان، رئیس وقت اطلاعات، هدایت می شد.)
همکاری ترکیه و HTS آشکارا پربار بود، اما این ایده که آنکارا در سوریه پیروز است، فرض می کند که دولت ترکیه تمام قدرت را در این رابطه دارد. به احتمال زیاد زمانی اینطور بود، اما پس از پایان رژیم اسد، HTS کمتر به اردوغان و شرکت نیاز دارد.
اگرچه فیدان زودتر از همه به دمشق رسید، اما هیئت هایی نیز به درب منزل احمد الشرع، رهبر HTS، از جمله دیپلمات هایی از ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه و آلمان (که به طور جمعی نماینده اتحادیه اروپا هستند) رفتند. رئیس اطلاعات عراق نیز به سوریه سفر کرد. نمایندگان رهبری سوریه نیز با همسایگان خود تماس گرفته اند. وزیر امور خارجه انتقالی، اسعد حسن الشیبانی، از ریاض، عربستان سعودی؛ ابوظبی، امارات متحده عربی؛ دوحه، قطر؛ و امان، اردن دیدار کرده است. به وضوح، الشرع گزینه های بیشتری برای شرکای خارجی نسبت به دو ماه پیش خود و HTS دارد.
البته ترکیه از دور خارج نشده است، اما تلاش کشورهای بزرگ عربی برای برقراری تماس و رابطه کاری با رهبران جدید سوریه، ضعف ترکیه در منطقه را برجسته می کند: رهبران آنکارا ادعا می کنند که با کشورهای عربی قرابت فرهنگی دارند که بینش منحصر به فردی در مورد جوامع خاورمیانه به آنها می دهد. این ادعایی عمدتاً پوچ است که بر اساس برداشت (نادرست) آنها از تاریخ عثمانی است. مطمئناً، در طول سال‌ها، نظرسنجی‌ها به طور مداوم نشان داده‌اند که اردوغان عمدتاً به دلیل حمایت از فلسطینی‌ها محبوب است، تعداد نسبتاً زیادی گردشگر عرب در استانبول وجود دارد و مردم خاورمیانه علاقه زیادی به سریال‌های تلویزیونی ترکی نشان داده‌اند، اما این به سختی قرابت فرهنگی محسوب می‌شود.
احتمالاً بیشتر این است که اردوغان و حزب حاکم عدالت و توسعه به عنوان اسلام گرا، تمایلی به جهان عرب، به ویژه اسلام گرایان خود در میان اخوان المسلمین مصر، حماس و دیگران دارند. صرف نظر از اینکه ترک ها چه قرابتی بین خود و سوری ها تصور می کنند، احتمالاً در مقایسه با قرابت سوری ها با هموطنان عرب خود کم رنگ است. این امر به عربستان سعودی، امارات متحده عربی، عراق، اردن و دیگران در دمشق برتری می دهد.
سپس مسئله پر دردسر ناسیونالیسم کرد و نیروهای جنگنده کرد سوری به نام یگان های مدافع خلق (YPG) وجود دارد که هسته اصلی شریک واشنگتن در برابر داعش در سوریه، نیروهای دموکراتیک سوریه را تشکیل داده است. دولت ترکیه معتقد است که با پایان رژیم اسد، قدرت گرفتن HTS در دمشق و تمایل قبلی دونالد ترامپ، رئیس جمهور منتخب آمریکا برای خروج نیروهای آمریکایی، فرصتی برای استفاده از ارتش ملی سوریه برای نابودی YPG وجود دارد، که آن را از حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) - یک گروه تروریستی تعیین شده - متمایز نمی‌کند. از دیدگاه آنکارا، این امر در نهایت آن را از تهدید امنیتی از جنوب رها می کند.
از دیدگاه ترکیه، به نظر می رسد لحظه ای مناسب برای وارد کردن ضربه ای ویرانگر به ناسیونالیسم کردها باشد. و به نظر می رسد پیروزی آشکار آنکارا در سوریه به ترکیه توانایی دستیابی به این هدف را می دهد.
چند مسئله این سناریوی ساده را پیچیده می کند: اول، کردها به میل خود نابودی خود را نمی پذیرند. آنها توانایی مقابله را دارند، که ترکیه را با چشم انداز ناخوشایند جنگیدن در یک جنگ چریکی در دو جبهه - سوریه و عراق، جایی که پ ک ک در آن مستقر است - مواجه می کند.
مهم است به یاد داشته باشیم که حتی نیروهای مسلح قدرتمند ترکیه نیز بیش از 40 سال است که نتوانسته اند کار پ ک ک را تمام کنند. هیچ دلیلی وجود ندارد که باور کنیم ترک ها و متحدان سوری آنها می توانند موفق تر باشند. دوم، HTS لزوماً در تلاش های ترکیه برای از بین بردن کردها شریک نیست. در یک نشانه ملموس مبنی بر اینکه قدرت ترکیه در دمشق پس از اسد آن چیزی نیست که آنکارا می خواهد همه باور کنند، اردوغان اعلام کرد که انتظار دارد دولت جدید در تلاش خود برای نابودی YPG به او کمک کند. این یک اعتراف ضمنی به محدودیت های قدرت ترکیه در پایتخت سوریه بود.
تجدید پیروزی زودهنگام حول این ایده که "ترکیه در سوریه پیروز شد" مجموعه ای از فرضیات و انتظارات را ایجاد می کند که لزوماً در واقعیت ریشه ندارند و سیاست گذاران را برای غافلگیری های بالقوه ناخوشایند آماده می کند.
اگر سیاستگذاران این روایت را به طور اسمی بپذیرند، مانورهای ظریفی را که در میان قدرت های منطقه ای برای موقعیت یابی در دمشق در حال انجام است، از دست خواهند داد. این فقط صحنه بعدی در درام طولانی مدت بر سر اینکه چه کسی سوریه را کنترل می کند، است. بدون شک، ترکیه یک قهرمان اصلی با دارایی های زیادی است، اما آنکارا نیز تعدادی بدهی دارد. و مهم است که به یاد داشته باشید که در هر مرحله از زمان آغاز قیام سوریه در مارس 2011، ترک ها اشتباه محاسباتی کردند و به طور متناوب باور داشتند که می توانند اسد را متقاعد به اصلاحات کنند، ایالات متحده را وادار به سرنگونی رهبر سوریه کنند، و سپس از افراط گرایان برای همان هدف استفاده کنند. قبل از تسلیم شدن و تلاش برای آشتی با اسد.
البته، اشتباهات گذشته آنکارا در سوریه به این معنی نیست که اردوغان اکنون شکست خواهد خورد، اما برای اعلام پیروزی ترکیه خیلی زود است.