ادلب، سوریه—همزمان با آغاز تلاش سوری‌ها برای بازسازی کشورشان پس از سقوط رژیم اسد و ۱۴ سال جنگ داخلی، یک شهر به عنوان الگو برای آن چیزی عمل می‌کند که حاکمان اسلام‌گرای جدید سوریه مایلند کشور به آن تبدیل شود.
ادلب، قلب تپنده مقاومت در برابر اسد که حاکمان جدید در آنجا آبدیده شدند، مملو از حیات اقتصادی است. ترافیک خیابان‌های شهر را مسدود کرده است. رستوران‌های صبحانه که فلافل و خوراک نخود سرو می‌کنند، تا آخرین صندلی پر شده‌اند. مردان در مقابل دفاتر دولتی صف می‌کشند تا به نیروهای امنیتی جدید بپیوندند. حتی یک باغ وحش نیز وجود دارد که افراد غیربومی به تماشای یک خانواده شیر و یک گربه در قفس می‌پردازند.
چراغ‌های راهنمایی کارآمد، کالاهای وارداتی و میدان‌های تمیز—همگی پدیده‌های نادری در سایر نقاط کشور ویران شده—مایه مباهات هستند.
سال‌ها، ادلب یک پس‌مانده فراموش شده بود که توسط رژیم اسد به عنوان لانه عفونی تروریسم اسلامی توصیف می‌شد و توسط شبه‌نظامیانی اداره می‌شد که توسط ایالات متحده و اروپا به عنوان تروریست تعیین شده بودند. در طول جنگ، این شهر، با جمعیتی حدود ۱۶۰۰۰۰ نفر، و استان اطراف آن به مرکز یک دولت موازی تبدیل شد که توسط شورشیان که اکنون در دمشق قدرت را در دست دارند، ساخته شده بود و به یک مرکز تجاری تبدیل شد. اکنون این شهر آهنربایی برای سوری‌هایی است که سال‌ها به دلیل انزوای اقتصادی تحت تحریم‌ها از دسترسی به کالاهای خارجی محروم بوده‌اند.
مهند العلی ۳۵ ساله که برای خرید عمده کفش‌های ورزشی برای مغازه‌اش در حلب در حدود یک ساعت دورتر به استان ادلب آمده بود، گفت: «این دومین بار است که به اینجا می‌آیم و هنوز از میزان توسعه ادلب شگفت‌زده‌ام. من خوشحالم که اکنون همه سوری‌ها یکی هستند و کشور دوباره به هم متصل شده است.»
گروه اسلام‌گرای هیئت تحریر الشام پیش از سرنگونی رژیم اسد در یک حمله برق‌آسا در اواخر سال گذشته، سال‌ها ادلب را به عنوان یک شبه‌دولت خودمختار با اداره و مقررات خاص خود اداره کرد. این گروه مخالفت سیاسی را با زور سرکوب کرد، اما با ارائه مزایای تجاری شبیه به یک منطقه اقتصادی آزاد، به رشد اقتصادی سرعت بخشید.
در شمال شهر ادلب، شهر سرمدا به یکی از شلوغ‌ترین مراکز تجارت عمده کالاهای خانگی و خودرو در سوریه تبدیل شده است. HTS یک دولت سایه متمرکز بر ارائه امنیت، برخی خدمات و رشد اقتصادی ایجاد کرد، مدلی که اکنون سرنخ‌هایی را در مورد چگونگی تلاش این گروه برای حکومت بر بقیه کشور ارائه می‌دهد.
با سقوط رژیم بشار اسد در ماه دسامبر، خطوط مقدم و ایست‌های بازرسی ناپدید شدند و به سوری‌ها اجازه دادند وارد مناطقی از کشور شوند که سال‌ها ندیده بودند. بسیاری اکنون به ادلب می‌آیند تا این منطقه کوچک از شمال غرب سوریه را که در برابر رژیم مقاومت کرد، مشاهده کنند. آنها همچنین برای خرید کالاهای ارزان—از ماشین لباسشویی گرفته تا خودرو—می‌آیند.
محمد باری ۲۴ ساله، پسر بزرگ خانواده‌ای که تجارت تایر دارند و در سال‌های اخیر درآمد آن به ۷ میلیون دلار رسیده است، گفت: «در ادلب پیشرفت چشمگیری وجود داشت که هیچ استان دیگری تحت رژیم اسد تجربه نکرد. ما مفتخریم که در طول جنگ کار کرده‌ایم و به جهان نشان دهیم که سوری‌ها را نمی‌توان سرکوب کرد.»
پدر باری پس از فرار خانواده به اینجا در سال ۲۰۱۲ تجارت تایر را افتتاح کرد. او با اشاره به بزرگراه شلوغ بیرون، جایی که مغازه‌ها همه چیز از سینک ظرفشویی و گیاهان پلاستیکی گرفته تا جواهرات طلا و انبه‌های پنج دلاری وارداتی از ترکیه می‌فروشند، گفت: «وقتی به اینجا نقل مکان کردیم، هیچ چیز وجود نداشت. مردان در میدان مرکزی پرچم‌هایی را به تصویر می‌کشند که سه رنگ سوریه یا اعلامیه اسلامی ایمان را نشان می‌دهند.
در حالی که اسد برای تقویت درآمد رژیم عوارض گمرکی را افزایش داد و ارزهای خارجی را برای تقویت لیره سوریه ممنوع کرد، HTS بازرگانان در ادلب را از مالیات معاف کرد، مشابه مناطق آزاد دبی. از زمان به دست گرفتن قدرت در دمشق، دولت جدید به رهبری HTS معاملات را به دلار مجاز کرده است و عوارض گمرکی را تا ۶۰ درصد کاهش داده است تا به حمایت از تولیدکنندگان محلی کمک کند.
باری گفت که اداره HTS تنها حدود ۲۰ دلار عوارض گمرکی به ازای هر کانتینر کالا که از طریق ترکیه همسایه از هند و چین وارد می‌شود، از تجارت تایر او دریافت می‌کند، یک مزیت رقابتی که اکنون مشاغل ادلب نسبت به شرکت‌های دیگر در سوریه دارند. او گفت که خودروها در اینجا به یک چهارم قیمت در مناطق سابق تحت کنترل رژیم فروخته می‌شوند.
ادلب، و به تبع آن HTS، از هم مرز بودن با ترکیه سود برد. ترکیه که میزبان سه میلیون پناهنده سوری است و از بی‌ثباتی در سوریه نگران است، تخفیف‌هایی را برای صادرات به بازرگانان ادلب ارائه داد و برق را برای تامین انرژی کارخانه‌های جدید فراهم کرد. لیره ترکیه هنوز ارز مورد علاقه در ادلب است.
در مقابل، ترکیه نفوذ قابل توجهی بر آینده سوریه به دست آورد. هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه، و رئیس اطلاعات آن، اولین مقامات بلندپایه خارجی بودند که پس از به قدرت رسیدن HTS از دمشق بازدید کردند. بازرگانان نیز به دنبال آن آمدند و علاقه خود را به بازسازی بخش انرژی سوریه ابراز کردند.
در عین حال، HTS با مشت آهنین حکومت می‌کرد. دیده‌بان حقوق بشر گفته است که این گروه به طور خودسرانه مخالفان سیاسی را بازداشت و شکنجه می‌کرد، و از تاکتیک‌های مورد استفاده رژیم اسد تقلید می‌کرد. معترضان در ادلب به طور مرتب به خیابان‌ها می‌آمدند و خواستار آزادی زندانیان و پایان دادن به سرکوب صداهای مخالف بودند. اعتراضات بر سر مشکلات اقتصادی فوران کرد و مردم خواستار پایان دادن به کنترل انحصاری HTS بر اقتصاد شدند.
جاده‌های منتهی به ادلب از میان شهرهای آواربرداری شده می‌گذرند که در آن حملات هوایی روسیه نماهای بلوک‌های مسکونی را کنده است. سنگرها و تجهیزات نظامی متروکه بقایای درگیری‌های اخیر هستند. اردوگاه‌های چادری عظیمی در امتداد بزرگراه کشیده شده‌اند که محل اسکان حدود دو میلیون نفری هستند که به گفته سازمان ملل متحد، در اینجا آواره داخلی هستند.
کارشناسان جنگ داخلی سوریه و ساکنان می‌گویند، اما نکته مهم برای مردمی که از این گروه حمایت می‌کردند این بود که ادلب عمدتاً امن بود و اخاذی و غارت که در مناطق تحت کنترل رژیم بسیار رایج بود، عمدتاً وجود نداشت. به تدریج، HTS—شاخه ای از القاعده که زمانی با دولت اسلامی (داعش) ارتباط داشت—تصویر عمومی خود را تعدیل کرد.
دارین خلیفه، مشاور ارشد گروه بین‌المللی بحران، یک سازمان حل منازعه مستقر در بروکسل که سال‌ها حکومت HTS در ادلب را دنبال کرده است، گفت: ثبات به HTS کمک کرد تا سریع‌تر از کردهای سوریه که برای مدت طولانی‌تری یک منطقه نیمه خودمختار در شمال شرقی سوریه را در اختیار داشته‌اند، یک اقتصاد پررونق بسازد، اما با حملات مداوم ترکیه مواجه شده‌اند. او افزود: در حالی که سوریه از نظر قومی و سیاسی متنوع‌تر از ادلب سنی‌نشین و محافظه‌کار است، تجربه HTS به آنها این باور را داده است که قادر به اداره کل کشور هستند.
او گفت: «من می‌دانم که آنها اکنون انتقادات زیادی دریافت می‌کنند، از جمله از سوی ما، مبنی بر اینکه نمی‌توانند به سادگی مدل ادلب را در کل کشور اجرا کنند. اما از دیدگاه آنها، این یک مدل موفق بود و می‌تواند در کوتاه مدت مفید باشد.»
سرتیپ حسن علی ابومحمد، مدیر اداره امور افسران در وزارت کشور در ادلب، گفت: در طول سال‌ها، HTS یک دولت در انتظار در ادلب ایجاد کرد و برای لحظه‌ای که بتواند با اسد مقابله کند، آماده شد. نخست‌وزیر منصوب جدید، رئیس اطلاعات و وزیر دادگستری همگی از نزدیکان احمد الشرا، رهبر HTS و رئیس‌جمهور فعلی در ادلب بودند.
در همان زمان، این گروه ارتش خود را برای آمادگی برای تصرف دمشق بازسازی کرد. لحظه فشار نهایی با تضعیف حزب الله، شبه نظامیان لبنانی تحت حمایت ایران که حامی مهم اسد بودند، فرا رسید. ابومحمد که در اتاق عملیات در طول تهاجم حضور داشت، گفت: به محض اینکه HTS تهاجم خود را در ماه نوامبر آغاز کرد، آنقدر سریع پیشروی کرد که حتی رهبرانش را نیز غافلگیر کرد.
او با اشاره به شهر بزرگ ۱۳۰ مایلی شمال دمشق که شورشیان پس از تصرف حلب در شمال دورتر به آنجا پیشروی کردند، گفت: «باورم نمی‌شد که به پایتخت رسیدیم. فکر می‌کردم حد نهایی حما خواهد بود.»
بازدیدکنندگان گفتند که بیش از خرید و گردشگری، برای جشن گرفتن پایان رژیم و جنگی که بیش از یک دهه جمعیت را تقسیم کرده بود، به ادلب آمده‌اند.
جهاد وهدی، داروساز ۴۴ ساله اهل حما گفت: «شادی ما به دلیل رفتن اسد مهمتر از خرید است. برای اولین بار، سوریه یک کشور واحد است.»
برای تماس با سونه انگل راسموسن به آدرس [email protected] ایمیل بزنید.