رسمی است: میانگین دمای زمین برای اولین بار در سال 2024 به بیش از 1.5 درجه سانتیگراد بالاتر از سطح قبل از صنعتی شدن رسید. دانشمندان آب و هوا امروز این نقض را اعلام کردند و نشان دادند که جهان، حداقل به طور موقت، در جلوگیری از عبور از آستانه تعیین شده توسط دولت ها برای جلوگیری از بدترین اثرات گرمایش جهانی ناکام بوده است. در حال حاضر، این فقط یک معیار و یک سال است، اما محققان می گویند که با این وجود به عنوان یک یادآوری واضح عمل می کند که جهان به سمت قلمرو خطرناکی پیش می رود - شاید سریعتر از آنچه قبلاً تصور می شد.
گیل وایتمن، دانشمند علوم اجتماعی در دانشگاه اکستر، بریتانیا، که خطرات آب و هوایی را مطالعه می کند، می گوید: «این هم یک واقعیت فیزیکی و هم یک شوک نمادین است. ما به پایان آنچه فکر می کردیم یک منطقه امن برای بشریت است، می رسیم.»
این اعلامیه به طور مشترک توسط چندین سازمان بین المللی که به طور مستقل دمای جهانی را ردیابی می کنند، انجام شد. اگرچه هر گروه رقم کمی متفاوت محاسبه کرد، اما به طور متوسط، داده ها نشان دهنده اجماع بر این است که سال گذشته، دمای زمین به 1.55 درجه سانتیگراد بالاتر از میانگین سال های 1850-1900 رسیده است - که به عنوان یک دوره "قبل از صنعتی شدن" در نظر گرفته می شود. قبل از اینکه انسان ها مقادیر زیادی گازهای گلخانه ای را وارد جو کنند. به طور غیرمنتظره، رقم سال 2024 نیز افزایش قابل توجهی از نظر آماری نسبت به سال 2023 نشان می دهد، زمانی که رکوردهای گرما به ثبت رسید. دانشمندان آب و هوا در حال بررسی این موضوع هستند که آیا افزایش دمای دو ساله یک اتفاق لحظه ای است یا اینکه نشان دهنده تغییری در سیستم آب و هوایی زمین است که به این معنی است که گرمایش جهانی در حال سرعت گرفتن است.
تقریباً 200 کشور در سال 2015 توافقنامه آب و هوایی پاریس را امضا کردند و توافق کردند که گرمایش جهانی را به 1.5 درجه سانتیگراد بالاتر از سطح قبل از صنعتی شدن محدود کنند. اما انتشار کربن از سوخت های فسیلی و سایر منابع به افزایش خود ادامه داده و با وجود رشد سریع منابع انرژی پاک مانند باد و انرژی خورشیدی، سال گذشته به رکورد بالایی رسید.
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل در بیانیه ای آماده گفت: «سال های فردی که از حد 1.5 درجه عبور می کنند به این معنا نیست که هدف بلندمدت از بین رفته است. این بدان معناست که ما باید سخت تر بجنگیم تا در مسیر درست قرار بگیریم. ... رهبران باید اقدام کنند - اکنون.»
هوای داغ
برای فیلتر کردن نویز - تغییرات طبیعی آب و هوایی - از داده های دما، دانشمندان اغلب میانگین ده ساله را گزارش می دهند. این به آنها اجازه می دهد تا روند بلندمدت دمای زمین را بررسی کنند، مدل ها را بهبود بخشند و پیش بینی های بهتری را پیش ببرند. با این معیار، محققان تخمین می زنند که جهان تا 1.3 درجه سانتیگراد بالاتر از سطح قبل از صنعتی شدن گرم شده است، و ممکن است چندین سال دیگر طول بکشد تا 1.5 درجه سانتیگراد به طور کامل نقض شود. این زمان اضافی مهم است.
کاترین هایهو، دانشمند ارشد گروه حفاظت از طبیعت، یک گروه حفاظتی مستقر در آرلینگتون، ویرجینیا، می گوید: «ما همچنان از نظر دمای هوا در دنیای 1.3 درجه سانتیگرادی زندگی می کنیم.» او می افزاید، بیشتر گرمای ناشی از گازهای گلخانه ای توسط اقیانوس ها، خشکی ها و یخ های زمین جذب می شود. تا زمانی که میانگین ده ساله برای هوا به 1.5 درجه سانتیگراد برسد، سیاره گرمای بیشتری را جمع آوری کرده است و باعث تشدید طوفان ها و آتش سوزی های شدید، آسیب به اکوسیستم و افزایش سطح دریا می شود.
دانشمندان تاکید می کنند که هیچ چیز جادویی در مورد آستانه 1.5 درجه سانتیگراد وجود ندارد. این یک هدف سیاسی است که در توافق پاریس به منظور اذعان به نگرانی هایی که هدف قبلی محدود کردن گرمایش به 2 درجه سانتیگراد ممکن است به اندازه کافی قوی نباشد تا از آسیب پذیرترین کشورها، از جمله کشورهای جزیره ای در معرض خطر غرق شدن توسط دریاهای در حال افزایش محافظت کند، گنجانده شده است. این بدان معنا نیست که جهان زیر 1.5 درجه سانتیگراد در امان است، و نه اینکه اگر نقض شود همه چیز ناگهان از هم می پاشد. هایهو می گوید، این یک طیف است، "و هر مقدار گرم شدن مهم است".
نقض 1.5 درجه سانتیگراد زودتر از حد انتظار نیز لزوماً به معنای شکست نیست: بسیاری از سناریوهای انتشار گازهای گلخانه ای که توسط هیئت بین دولتی تغییرات آب و هوایی سازمان ملل متحد تجزیه و تحلیل شده است فرض می کنند که دمای جهانی به طور موقت از این حد فراتر می رود، اما بشریت در نهایت کربن را از جو خارج کرده و دما را تا پایان قرن به پایین باز می گرداند. این امر هنوز می تواند از بسیاری از اثرات فاجعه بار آب و هوایی جلوگیری کند.
پرچم قرمز
با این وجود، این واقعیت که دمای جهانی اکنون برای یک سال از 1.5 درجه سانتیگراد فراتر رفته است، باید به عنوان زنگ بیداری برای رهبران سیاسی عمل کند، کارلوس نوبر، دانشمند آب و هوا در دانشگاه سائوپائولو در برزیل می گوید. او می افزاید: اگر افزایش دما در سال های 2023 و 2024 یک اتفاق لحظه ای نبود، بلکه نشانه ای از شتاب گرفتن گرمایش جهانی بود، "ممکن است لازم باشد انتشار گازهای گلخانه ای را حتی سریعتر کاهش دهیم".
این قطعاً پیامی است که بسیاری از دانشمندان و طرفداران محیط زیست در نشست بزرگ بعدی آب و هوای سازمان ملل در برزیل در اواخر سال جاری خواهند برد. وایتمن می گوید، یکی از نگرانی ها این است که خبر نقض حد 1.5 درجه سانتیگراد به جای اقدام، باعث رضایت خاطر می شود. افرادی که تمایل بیشتری به شک و تردید در مورد خطرات گرمایش جهانی دارند، ممکن است فکر کنند: «دیدید؟ ما از آن خط گذشتیم و هیچ اتفاقی نیفتاد.»
اما اثرات رویدادهای شدید آب و هوایی و خطرات طولانی مدت ذوب شدن یخ ها و تغییر اکوسیستم ها به طور فزاینده ای افزایش می یابد، مگر اینکه و تا زمانی که بشریت از پمپاژ گازهای گلخانه ای به جو دست بردارد.
وایتمن می گوید: «اثرات اکنون در حال آشکار شدن هستند. و بدتر خواهند شد.»