آیا با توقف کمک‌های اوکراین توسط ترامپ، اروپا برای سامانه‌های تسلیحاتی به ترکیه روی می‌آورد؟

در حالی که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، کمک‌های نظامی به اوکراین را به حالت تعلیق درآورده و به نظر می‌رسد تعهدات معاهده‌ای ایالات متحده به ناتو در خطر است، کشورهای اروپایی برای بازسازی ارتش و صنایع دفاعی خود برای جلوگیری از تجاوزات آتی روسیه تلاش می‌کنند.

در این زمینه، ترکیه که زمانی به اشتباه «اسب تروای روسیه در ناتو» نامیده می‌شد، اکنون به لطف جایگاهش به عنوان دومین ارتش بزرگ ناتو و توانمندی‌های صنعتی-دفاعی‌اش، به عنوان یک شریک منطقی برای اروپا به نظر می‌رسد.

پس از رویارویی خصمانه بین ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین، ترامپ و معاون رئیس جمهور جی دی ونس در دفتر بیضی در 28 فوریه، رئیس جمهور ایالات متحده روز دوشنبه به طور موقت تمام کمک های نظامی و اقتصادی به اوکراین را به حالت تعلیق درآورد.

در حالی که رهبران اتحادیه اروپا نتوانستند یک استراتژی تسلیح مجدد روشن را در اولین اجلاس دفاعی خود در بروکسل در 8 فوریه ایجاد کنند، اورسولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا، روز پنجشنبه طرحی را برای افزایش هزینه‌های دفاعی اروپا به میزان 800 میلیارد یورو (تقریباً 869 میلیارد دلار) طی چهار سال آینده، در مواجهه با تغییر سیاست عمده توسط دولت ترامپ، ارائه کرد.

حتی در کشور آلمان، زادگاه فون در لاین - جایی که کسری بودجه مدتهاست یک تابوی سیاسی و فرهنگی تلقی می‌شود - ائتلاف بالقوه دموکرات‌های مسیحی و سوسیال دموکرات‌ها اکنون در حال بررسی اصلاحیه قانون اساسی هستند که دولت‌های آینده را قادر می‌سازد تا هزینه‌های دفاعی را افزایش دهند، که نشان‌دهنده تغییر قابل توجهی در سیاست مالی این کشور است.

سایر اعضای اروپایی ناتو، از جمله بلژیک، ایتالیا و اسپانیا، تعهد خود را برای دستیابی به حداقل هدف هزینه‌های دفاعی ائتلاف یعنی 2 درصد از تولید ناخالص داخلی نشان می‌دهند و خود را با معیارهای دفاعی ناتو هماهنگ می‌کنند. در همین حال، بریتانیا در اواخر فوریه متعهد شد که هزینه‌های دفاعی خود را تا آوریل 2027 به 2.5 درصد افزایش دهد.

گفتگو با کارشناسان در مورد اینکه اروپا چه سامانه‌های تسلیحاتی را می‌تواند از ترکیه تهیه کند، به غیر از پهپادهای اثبات‌شده در نبرد، بینش‌های جالبی در مورد جزئیات دقیق‌تر تجارت دفاعی فعلی و آینده بین کشورهای اروپایی (از جمله اوکراین) و آنکارا نشان می‌دهد. هواپیماهای سرنشین‌دار، کشتی‌های جنگی، پلتفرم‌های جنگ الکترونیک و الکترواپتیک در صدر قرار دارند.

حسین فاضلا، سرتیپ بازنشسته و خلبان جنگنده نیروی هوایی ترکیه که اکنون ریاست اندیشکده STRASAM مستقر در آنکارا را بر عهده دارد، فکر می‌کند محصولات صنایع هوافضای ترکیه (TUSAS) شانس خوبی در اروپا دارند.

او به المانیتور گفت: «هواپیمای آموزشی جت هورجت به دلیل "درس‌های آموخته شده" در طول توسعه هواپیمای آموزشی پایه هورکوش، به یک هواپیمای امیدوارکننده تبدیل شده است.»

فاضلا، که همچنین خلبان آزمایشی سابق TUSAS و معاون پرواز است، افزود که از آنجایی که ترکیه قادر است سامانه‌های تسلیحاتی خود را با همان استانداردهای غرب، اما با قیمت‌های پایین‌تر بسازد، هورجت با هواپیماهای مشابهی مانند هواپیمای آموزشی بوئینگ T-7 "رد هاوک" (Red Hawk) به خوبی مقایسه می‌شود.

فاضلا افزود: «اگر روابط با کشورهای اروپایی بهبود یابد، هورجت پلتفرمی است که بیشترین پتانسیل صادراتی را دارد.»

عبدالله بکچی، مهندس و پژوهشگر صنعت دفاعی، با اشاره به هورجت، خاطرنشان کرد که این هواپیما همچنین قادر به انجام ماموریت‌های حمله زمینی است.

بکچی به المانیتور گفت: «در حالی که کشورهای اروپایی می‌توانند نیازهای هواپیمای آموزشی خود را با هورجت برآورده کنند، اوکراین می‌تواند از نوع مسلح آن برای عملیات تهاجمی استفاده کند. به لطف طیف گسترده مهمات و تجهیزات ترکیه، هورجت را می‌توان برای ماموریت‌های هوا به زمین و هوا به هوا پیکربندی کرد.»

در حال حاضر، هورجت در حال رقابت برای جایگزینی نورثروپ F-5 های ساخت ایالات متحده در نیروی هوایی و فضایی اسپانیا است.

فاضلا هواپیمای آموزشی پایه هورکوش TUSAS را نیز به این لیست اضافه کرد. وی خاطرنشان کرد که در حالی که جایگزین‌های جهانی برای هواپیماهای آموزشی پایه وجود دارد، مانند امبرائر EMB 314 سوپر توکانو (Embraer EMB 314 Super Tucano) برزیل، در اروپا فقط سوئیس چنین هواپیمایی را تولید می‌کند - پیلاتوس PC-9 (Pilatus PC-9).

TUSAS همچنین می‌تواند هورکوش را به عنوان بخشی از یک بسته "محصول و خدمات" گسترده‌تر شامل هورجت‌ها، شبیه‌سازهای توسعه‌یافته توسط شرکت نرم‌افزار نظامی ملی ترکیه، هاولسان (HAVELSAN)، و برنامه‌های گسترده آموزش و پرورش خلبانان بفروشد.

فاضلا گفت: «حتی بدون فروش فوری هواپیما، می‌توانیم مزایای زیادی به دست آوریم و زمینه را برای فروش‌های آینده فراهم کنیم، اگر بر آموزش خلبانان تمرکز کنیم.»

در مورد جنگنده رادارگریز نسل پنجم نوپای ترکیه، MMU کاآن (Kaan)، فاضلا فکر می‌کند که هنوز برای قضاوت زود است، زیرا این هواپیما هنوز در حال توسعه است و مشخص نیست که کدام قدرت‌های دوست، به جز آذربایجان و پاکستان، آن را خریداری خواهند کرد.

تقویت نیروی دریایی جاه‌طلبانه ترکیه همچنین می‌تواند این کشور را قادر سازد تا انواع مختلفی از کشتی‌های جنگی و سامانه‌های همراه را به کشورهای اروپایی بفروشد.

یک مقام دفاعی ترکیه به شرط ناشناس ماندن به دلیل اینکه اجازه صحبت با مطبوعات را نداشت، به المانیتور گفت: «قیمت فروش یک هورجت حدود 10 میلیون دلار خواهد بود، در حالی که پهپادها از چند صد هزار تا چند میلیون دلار قیمت دارند.» وی افزود: «با این حال، کارخانه‌های کشتی‌سازی ما می‌توانند ناوچه‌ها و رزم‌ناوهایی به ارزش صدها میلیون دلار را در عرض چند سال تولید کنند.»

این مقام خاطرنشان کرد که کارخانه‌های کشتی‌سازی دولتی و خصوصی ترکیه در حال حاضر حداقل 31 کشتی جنگی (از جمله یک ناو هواپیمابر جدید) برای نیروی دریایی ترکیه و متحدانش می‌سازند، رقمی که در هیچ کشور اروپایی دیگری بی‌نظیر است.

ترکیه تاکنون پیشرفت خوبی در این زمینه داشته است و دو ناوچه رادارگریز کلاس آدا (Ada) خود را در سال‌های 2022 و 2024 به اوکراین فروخته است که در حال انجام آزمایش‌های دریایی هستند و زمانی که با روسیه آتش‌بس برقرار شود به ناوگان خواهند پیوست. انتظار می‌رود دو کشتی دیگر در آینده ساخته شوند. ناوچه‌های آدا اولین مورد از "پروژه کشتی ملی" (MILGEM) هستند که اکنون رزم‌ناوهای بزرگتر کلاس I و ناوشکن‌های پدافند هوایی TF-2000 را می‌سازد.

ترکیه تاکنون کشتی‌های MILGEM را به پاکستان و مالزی فروخته است و قایق‌های گشتی مبتنی بر طرح‌های MILGEM برای نیجریه و قطر در حال ساخت هستند. علاوه بر این، شرکت دولتی STM در حال ساخت دو کشتی تجدید قوا برای پرتغال بر اساس کشتی مشابهی است که برای پاکستان ساخته بود.

کوزان سلجوق ارکان، مهندس نیروی دریایی، تحلیلگر دفاعی و نویسنده وب‌سایت دیفنس ترک، به المانیتور گفت که کشتی‌های MILGEM می‌توانند راه خود را به نیروی دریایی کشورهای اروپایی مانند ایرلند و پرتغال باز کنند و افزود: «ما همچنین می‌توانیم ناوچه‌ها و رزم‌ناوهای سبک را به نیروی دریایی بلغارستان و رومانی بفروشیم، اگر آنها بتوانند بودجه را تامین کنند.»

فدریکو بورْساری، عضو مقیم برنامه دفاع و امنیت فراآتلانتیک در مرکز تحلیل سیاست اروپا، یک موسسه سیاست‌گذاری غیرانتفاعی در واشنگتن، فکر می‌کند که هم کشتی‌های MILGEM و هم زیردریایی‌های کلاس Reis ترکیه، که دارای مجوز از طرح تایپ 214 (Type 214) آلمان هستند، می‌توانند به پر کردن شکاف‌های اروپا در جنگ دریایی کمک کنند.

بورساری به المانیتور گفت: «تجربه ترکیه در ساخت زیردریایی می‌تواند راه را برای نفوذ فناوری زیردریایی مقرون‌به‌صرفه‌تر در بازار دفاعی اروپا هموار کند، به‌ویژه که حوزه زیردریایی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.»

در آغاز تهاجم تمام‌عیار روسیه به اوکراین در سال 2022، نیروهای اوکراینی اهداف با ارزش روسی را به دلیل استفاده ارتش روسیه از تجهیزات ارتباطی رمزگذاری‌نشده، شناسایی و مورد حمله قرار دادند، که باعث شد شرکت‌های ترکیه‌ای بر روی سامانه‌های جنگ الکترونیک (EW) برای مناطق جنگی فعال تمرکز کنند. کارشناسان فکر می‌کنند که سامانه‌های EW و سامانه‌های الکترواپتیکی که روی پهپادها و سامانه‌های اطلاعاتی، نظارتی و شناسایی زمینی نصب می‌شوند، به ترکیه مزیت مشخصی در بازارهای دفاعی اروپا می‌دهند.

اسات ارسلان، سرتیپ بازنشسته ارتش ترکیه، مورخ و تحلیلگر ژئوپلیتیک، فکر می‌کند که قابلیت‌های EW ترکیه، به‌ویژه در رابطه با دفاع ضد پهپاد، می‌تواند به کشورهای اروپایی کمک کند. او چندین مورد از این سامانه‌ها را در گفتگو با المانیتور فهرست کرد، از جمله سامانه‌های دفاع ضد پهپاد "ایهتار" (IHTAR) ساخت ASELSAN که در نزدیکی تاسیسات حیاتی نصب می‌شوند یا برای محافظت از کاروان‌ها روی وسایل نقلیه حمل می‌شوند. "ایهاساوار" (IHASAVAR) (به معنای واقعی کلمه "دافع پهپاد")، که توسط ASELSAN نیز تولید می‌شود، به عنوان کوله‌پشتی حمل می‌شود و با ایجاد اختلال و کور کردن پهپادهای ورودی، از نیروهای خط مقدم محافظت می‌کند.

ارسلان همچنین به سامانه‌های الکترواپتیکی و رادارهای خط "کاپان" (KAPAN) ساخت شرکت خصوصی METEKSAN Holding اشاره کرد که در برابر پهپادهای ورودی محافظت می‌کنند.

در نهایت، او سامانه جهت‌یابی و رهگیری فرکانس بالای "کاراکولاک" (KARAKULAK) ("کاراکال"، به معنای واقعی کلمه "گوش سیاه") ساخت ASELSAN را به این لیست اضافه کرد که می‌تواند هم گره‌های ارتباطی دشمن را مختل کند و هم مکان آنها را پیدا کند.

بورْساری دو نوع پلتفرم دیگر را به این لیست اضافه کرد: سامانه‌های زرهی زمینی PARS و ARMA 6x6 و 8x8 ساخت شرکت‌های دفاعی و خودروسازی بزرگ ترکیه FNSS و Otokar، که در نبردها اثبات شده‌اند و فروش خوبی دارند. هر دو شرکت مشغول فروش محصولات خود به کشورهای اروپایی مانند استونی و رومانی بوده‌اند.

بورْساری همچنین برنامه نوپای دفاع هوایی و موشکی ترکیه، گنبد فولادین (Steel Dome)، را به عنوان یک پل بالقوه دفاعی و امنیتی بین آنکارا و اروپا اضافه کرد.

او گفت: «با توجه به اینکه کشورهای اروپایی به دنبال مدرن‌سازی پدافند هوایی زمینی خود هستند، پلتفرم دوربرد SIPER ترکیه می‌تواند مورد توجه قرار گیرد، به‌ویژه اگر به عنوان جایگزینی مقرون‌به‌صرفه‌تر برای سامانه‌های گران‌قیمت اروپایی یا آمریکایی مانند Eurosam SAMP/T یا پاتریوت‌ها در نظر گرفته شود.»