قایق‌های نیروی نخبه سپاه پاسداران ایران در حال حمله به یک کشتی دریایی در جریان یک رزمایش نظامی سه روزه در خلیج فارس در 22 آوریل 2010. — MEHDI MARIZAD/AFP via Getty Images
قایق‌های نیروی نخبه سپاه پاسداران ایران در حال حمله به یک کشتی دریایی در جریان یک رزمایش نظامی سه روزه در خلیج فارس در 22 آوریل 2010. — MEHDI MARIZAD/AFP via Getty Images

با بازگشت ترامپ، سپاه پاسداران ایران رزمایش‌های نظامی تنگه هرمز را افزایش می‌دهد: آنچه باید بدانید

تندروهای بانفوذ ایران مدت‌ها استدلال کرده‌اند که بستن تنگه استراتژیک نفت می‌تواند به عنوان یک اهرم چانه‌زنی در هرگونه تقابل با اسرائیل و ایالات متحده عمل کند.

تهران — سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران روز جمعه یک سری رزمایش را در تنگه هرمز آغاز کرد و حملات دقیق را در حملات شبیه سازی شده به کشتی‌های مهاجم آزمایش کرد.

بر اساس گزارش‌ها و ویدیوهای پخش شده توسط تلویزیون دولتی، این رزمایش دریایی شامل نمایش هواپیماهای بدون سرنشین، موشک‌های سطح به سطح و اژدرها بود. روز اول این رزمایش بر قدرت آتش ترکیبی، نظارت اطلاعاتی، پدافند هوایی و تاکتیک‌های سوار شدن به کشتی تمرکز داشت.

تنگه هرمز یک مسیر حیاتی و باریک دریایی است که مسئولیت جابجایی نزدیک به 20 درصد از ترافیک نفت جهانی را بر عهده دارد.

به نقل از خبرگزاری فارس وابسته به سپاه پاسداران، دریادار علیرضا تنگسیری، فرمانده نیروی دریایی، اظهار داشت که پیام این رزمایش، پیام «دوستی منطقه‌ای» است و در عین حال نمایشگر قدرت نظامی ایران نیز هست.

وی اعلام کرد: «ما قاطعانه در برابر هر تهدیدی خواهیم ایستاد.» وی در هشداری آشکار به ایالات متحده خاطرنشان کرد که «کشورهای فرا منطقه‌ای» امنیت خلیج فارس را مختل می‌کنند. «کشورهای متخاصم باید بدانند ... که ما با قدرت با قلدری آنها مقابله کرده و نقشه‌های شیطانی آنها را خنثی خواهیم کرد.»

ایران مدت‌هاست از حضور ایالات متحده در آب‌های خلیج فارس ابراز نارضایتی کرده و درگیری‌های دریایی متعددی، هرچند در سطوح محدود، با کشتی‌های آمریکایی و سایر کشتی‌های غربی در منطقه داشته است.

گزارشی از صدا و سیما در پوشش این رزمایش، پرتاب آنچه را که گفته شد اژدرهایی است که از یک زیردریایی به اهداف شبیه‌سازی شده اصابت کردند، نشان داد. در این گزارش آمده است که جزئیات فنی برد اژدرها و قابلیت‌های زیردریایی پیشرفته همچنان محرمانه است. به گفته تنگسیری، این سلاح‌ها برای «حفاظت از آبراه‌های بین‌المللی» طراحی شده‌اند.

این رزمایش شامل خنثی‌سازی کشتی‌های دشمن شبیه‌سازی شده که به سواحل ایران نزدیک می‌شوند و آزمایش قایق‌هایی با حداکثر سرعت 75 و 90 گره دریایی بود که برای شلیک موشک و استقرار مین مجهز شده بودند.

نیروهای سپاه پاسداران همچنین با فرود آمدن از طناب بر روی عرشه کشتی‌ها، در عملیاتی شبیه به حملات قبلی به کشتی‌های دارای پرچم خارجی که تهران آنها را به «تجاوز» به آب‌های ایران متهم کرده است، تمرین کردند.

این رزمایش‌ها در بحبوحه تنش‌های منطقه‌ای که از زمان حملات 7 اکتبر حماس به اسرائیل و جنگ اخیر در نوار غزه و همچنین توسط نیروهای نیابتی مورد حمایت ایران در سراسر خاورمیانه تشدید شده است، برگزار می‌شود. در جریان جنگ غزه، جمهوری اسلامی و اسرائیل به طور جداگانه در چندین مورد درگیری محدود شرکت داشتند که نگرانی‌ها در مورد جنگ احتمالی تمام عیار بین دو دشمن را افزایش داد.

از زمان بازگشت دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، به کاخ سفید، که حمایت سرسختانه او از اسرائیل باعث نگرانی مقامات ایرانی شده است، احتمال وقوع چنین درگیری‌هایی مطرح شده است.

با این حال، روز پنجشنبه، ترامپ در مورد تأیید حمله احتمالی اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای ایران، مبهم به نظر رسید. ترامپ با ابراز امیدواری به اینکه تنش‌ها بدون نیاز به حمله نظامی حل شود، گفت: "باید ببینیم. من در چند روز آینده با افراد مختلفی ملاقات خواهم کرد." "ایران امیدوار است که معامله کند."

در جای دیگر، در مصاحبه‌ای با فاکس نیوز از دفتر بیضی که روز پنجشنبه منتشر شد، ترامپ موضع قبلی خود را مبنی بر اینکه ایران "نمی‌تواند سلاح هسته‌ای داشته باشد" تکرار کرد. وی بر اهمیت "ده برابر" راستی آزمایی فعالیت‌های هسته‌ای ایران تاکید کرد.

تهران آمادگی خود را برای همکاری با نهاد دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل اعلام کرده است. با این حال، این آژانس بارها از امتناع ایران از اجازه دسترسی کامل به برخی تأسیسات هسته‌ای شکایت کرده و در مورد افزایش غنی‌سازی آن به سوی برنامه تسلیحات هسته‌ای هشدار داده است.

جمهوری اسلامی هنوز به درخواست ترامپ مبنی بر رژیم سختگیرانه‌تر و چند برابر راستی‌آزمایی هسته‌ای پاسخ نداده است. اما بحث در مورد مذاکره بر سر یک توافق جدید با واشنگتن به سرعت در تهران شتاب می‌گیرد و جناح‌های میانه‌رو برای تعامل با ترامپ "معامله گر" تلاش می‌کنند تا فشار اقتصادی تجدید شده بر اقتصاد از قبل بیمار ایران را خنثی کنند.

در مقابل، تندروها احساس "بی اعتمادی" را در خود جای داده‌اند. آنها معتقدند گفتگو با ترامپ نشانه ضعف و "خیانت" به سرلشکر قاسم سلیمانی است که در سال 2020 در حمله به دستور ترامپ کشته شد.

اختلاف نظرها بر سر بستن تنگه هرمز

اهمیت حیاتی تنگه هرمز، محل برگزاری رزمایش‌های سپاه پاسداران، مدت‌هاست که در روایتی که توسط اردوگاه‌های تندرو ایران ترویج می‌شود، نقش محوری داشته است. آنها اصرار دارند که بستن این آبراه نفتی بر اقتصاد جهانی تأثیر منفی می‌گذارد و بنابراین باید به عنوان یک اهرم چانه‌زنی در برابر تهدیدهای اسرائیل و غرب مورد استفاده قرار گیرد.

روزنامه فوق محافظه کار کیهان - وابسته به دفتر آیت الله علی خامنه‌ای، رهبر معظم - این هفته تهدید را تجدید کرد. کیهان مدعی شد: «این تنگه یکی از قدرتمندترین اهرم‌ها در دستان جمهوری اسلامی برای مقابله با تحریم‌های آمریکا و اروپا است و می‌تواند در اتحاد با روسیه و چین مورد استفاده قرار گیرد. ... ما در نهایت باید آن را ببندیم.»

اما طیف سیاسی در مورد هرگونه برنامه ای از این دست همچنان دچار اختلاف نظر است. اصلاح طلبان ایران استدلال های متقابلی ارائه کرده اند و بر هزینه های احتمالی این اقدام تاکید کرده اند.

فریدون مجلسی، دیپلمات سابق، روز جمعه در مصاحبه با خبرگزاری فرارو گفت: «بستن تنگه خشم چین و کشورهای عربی را برمی‌انگیزد.» مجلسی تأکید کرد که چنین بستنی برای کشورهای عربی مهمتر از اروپایی‌ها خواهد بود.

وی افزود: «با این [بستن]، ما با همه کشورهای منطقه شاخ به شاخ خواهیم شد.» «چرا باید در زمانی که تحریم‌ها باید فورا لغو شوند، درگیر جنگ و خصومت با کل جهان شویم؟»