برای رسیدن به اردوگاه پناهندگان کائن در کوه‌های نوبا در سودان، ابتدا به جوبا، پایتخت سودان جنوبی همسایه سفر کنید. سپس یک هواپیمای سازمان ملل را برای پرواز 900 کیلومتری به شمال سوار شوید. از آنجا یک روز رانندگی تا کودا، پایتخت دوفاکتوی یک دولت کوچک کوهستانی خودگردان در ایالت کردفان جنوبی در جنوب سودان است. پس از ثبت نام در گروه شورشی که آن را اداره می کند، چهار ساعت تا کائن رانندگی کنید و از روستاهای آجری گلی در امتداد صخره های سنگی عبور کنید، بدون اینکه بازار یا پمپ بنزینی در دید باشد.
این کوه‌ها که از سال 2011 به طور عمده از دنیای خارج جدا شده‌اند، زمانی که گروهی از شورشیان نوبا آخرین مرحله مبارزه خود را علیه دولت اسلام‌گرای تحت سلطه عرب سودان آغاز کردند، به نوعی پناهگاه از جنگ داخلی خونین کشور تبدیل شده‌اند که در سال 2023 آغاز شد. از آنجایی که جنگ به طور فزاینده ای تهدید می کند که سودان را به مینی ایالت های رقیب تقسیم کند، نه تنها بینشی در مورد فاجعه انسانی در حال وقوع در این کشور ارائه می دهد، بلکه نگاهی اجمالی به آینده احتمالی آن نیز دارد.
منطقه ای تقریباً به اندازه اسلواکی، کوه های نوبا برای بیشتر از دو دهه توسط نیروهای مسلح سودان (SAF)، ارتش ملی، محاصره شده است (به نقشه مراجعه کنید). این منطقه که توسط گروه شورشی معروف به جنبش آزادیبخش خلق سودان - شمال (SPLM-N) اداره می شود، هیچ شبکه تلفن همراه، جاده آسفالت و زیرساخت برق ندارد. اما از آنجایی که عملاً جدا از بقیه سودان اداره می شود، یکی از معدود بخش های کشور است که تا حد زیادی از جنگ دور مانده است. تقریباً 1 میلیون نفر از 11 میلیون نفری که بر اثر جنگ آواره شده اند به آنجا گریخته اند و در اردوگاه هایی مانند کائن سرگردان شده اند.
برخلاف تعداد بی‌شماری از گروه‌های شورشی و شبه‌نظامیان قبیله‌ای که وارد معرکه شده‌اند، شورشیان نوبا در درگیری‌هایی که SAF را در مقابل نیروهای پشتیبانی سریع (RSF) قرار می‌دهد، طرفی را انتخاب نکرده‌اند. گروه شبه نظامی به رهبری محمد حمدان داگالو (معروف به حمیدتی) از منطقه غربی دارفور، که پاکسازی قومی آن در 7 ژانویه توسط آمریکا به عنوان نسل کشی طبقه بندی شد. ناصرالدین، معلمی در کودا می گوید: «هیچ فرقی بین آنها نیست.» «ما هم RSF و هم SAF را به عنوان دشمن طبقه بندی می کنیم.»
اگرچه این منطقه از هر دو گروه تحت فشار است، اما درگیری ها به درگیری های دوره ای محدود می شود. اما هجوم پناهندگان، همراه با برداشت های بد، هجوم ملخ ها و محاصره تدارکات بشردوستانه توسط SAF، فاجعه به بار آورده است. در اردوگاه کائن، زمانی که خبرنگار شما در دسامبر بازدید کرد، نزدیک به 4000 پناهنده از سایر نقاط سودان در کلبه های چوبی بدون حتی ورق های پلاستیکی برای سقف زندگی می کردند. نه غذا بود و نه دارو. پناهندگان گفتند که برای زنده ماندن برگ و ریشه می خورند.
سازمان ملل و سایر گروه‌ها بی‌سروصدا کوه‌های نوبا را از سودان جنوبی تامین می‌کنند و مراقب هستند که SAF را عصبانی نکنند. اما تعداد کمی از امدادگران تنها بخش کوچکی از نیازها را می آورند. داوود اشایا الفول، معاون فرماندار، شکایت می کند: "من نمی فهمم چرا تعداد بیشتری نمی آیند." در اواخر سال 2024، سازمان ملل در غرب کوه‌های نوبا قحطی اعلام کرد، اولین مکان خارج از دارفور شمالی که به طور رسمی این برچسب را دریافت کرد.
وضعیت در منطقه ممکن است نشانه ای از آینده برای بقیه سودان باشد. از اواسط سال 2024، مناطقی از صحراهای دارفور در غرب تا مزارع سنار در جنوب شرقی توسط RSF اشغال شده است. همانطور که در سال 2011، زمانی که SPLM-N مبارزه خود را علیه ارتش در نوبا از سر گرفت، پاسخ SAF ترکیبی از حملات هوایی با محاصره طاقت فرسا بوده است. کمک به مناطق تحت کنترل RSF به شدت محدود شده است و پرداخت به کارمندان دولت متوقف شده است. بانکداری تلفن همراه، اینترنت و سایر خدمات قطع شده است.
در نتیجه، تجزیه سومین کشور بزرگ آفریقا در حال تثبیت شدن است. جوناس هورنر از شورای روابط خارجی اروپا می گوید که اکنون "حداقل چهار منطقه اداری دوفاکتو" در سودان وجود دارد. آنها شامل کوه‌های نوبا و همچنین یک منطقه تحت کنترل شورشیان در مرکز دارفور هستند.
RSF چند ماه گذشته را به راه اندازی بوروکراسی خود، همراه با فرمانداران غیرنظامی و سیستمی برای ثبت و مالیات گیری از سازمان های مردم نهاد بین المللی، سپری کرده است. RSF در پاسخ به تلاش‌های SAF برای خفه کردن عرضه پول به مناطقی که اشغال می‌کند، قصد دارد ارز خود را نیز چاپ کند. ممکن است به زودی دولتی را اعلام کند تا با دولت به رسمیت شناخته شده بین المللی به رهبری عبدالفتاح البرهان، ژنرالی که SAF را رهبری می کند، رقابت کند. آقای هورنر می گوید: "فروپاشی سودان در حال نزدیک شدن است."
ممکن است بازسازی قطعات غیرممکن باشد. دهه‌ها جنگ با شمال منجر به جدایی سودان جنوبی در سال 2011 شد. در نوبا، بسیاری تلاش می کنند تا زندگی در کنار هموطنان سودانی خود را دوباره تصور کنند. معلم کودا می گوید: «در پایان روز، یک عرب، یک عرب است.» رهبران شورشی نوبا اصرار دارند که برای یک سودان متحد می جنگند که در آن همه شهروندان - مسلمان یا مسیحی، عرب یا آفریقایی - برابر باشند. اما هر چه جنگ بیشتر طول بکشد، این کار سخت تر خواهد بود. ■
برای دریافت خبرنامه هفتگی تحلیل آفریقا ثبت نام کنید، که شما را از اخبار جوانترین - و کمترین درک شده - قاره جهان مطلع می کند.