وقتی نوارهای پنل خورشیدی به روستای دورافتاده‌اش در شمال شرقی زامبیا رسید، داماسکه مواله فرصتی را دید. او زمین خرید، خانه‌ای ساخت و کسب‌وکارهایی از جمله یک خواربارفروشی و سالنی برای تماشای مسابقات فوتبال در ازای دریافت پول راه‌اندازی کرد.
مواله ۴۱ ساله، در حالی که در اتاق نشیمن خود کنار فروشگاه کوچکش نشسته بود، گفت: «از آنجا بود که زندگی من تغییر کرد.» او افزود که حتی نمرات مدرسه فرزندانش نیز بهبود یافته است زیرا آنها می‌توانستند شب‌ها درس بخوانند.
مواله یکی از اولین بهره‌مندان از فناوری‌ای است که وعده برق‌رسانی به قاره‌ای را می‌دهد که بیش از ۸۰ درصد از ۶۸۰ میلیون نفر جمعیت جهان که بدون برق زندگی می‌کنند را در خود جای داده است.
این فناوری که «ریز شبکه‌ها» (mini-grids) نامیده می‌شود، برای جوامع کوچکی که به شبکه‌های سراسری برق متصل نیستند، برق تولید می‌کند – و به نظر می‌رسد از نظر اقتصادی بالاخره زمان آن فرا رسیده است. کاهش شدید قیمت پنل‌های خورشیدی، مقررات مساعدتر کسب‌وکار توسط دولت‌های آفریقایی و تأمین مالی بین‌المللی، اکنون باعث گسترش سریع آن از نیجریه تا ماداگاسکار شده است.
در ژانویه، بانک جهانی برنامه‌ای را برای رساندن برق به ۳۰۰ میلیون آفریقایی تا سال ۲۰۳۰ آغاز کرد، پروژه‌ای که می‌تواند ۸۵ میلیارد دلار یا بیشتر سرمایه‌گذاری جذب کند.
یاریو کوهن، هم‌بنیان‌گذار و مدیرعامل Ignite Power گفت: «ما در نقطه عطف قرار داریم.» این شرکت مستقر در ابوظبی در حال خرید کسب‌وکار ریز شبکه‌های آفریقایی شرکت فرانسوی Engie SA است که برق مواله را تأمین می‌کند. او افزود: «ما هرگز ۳۰ میلیارد دلار برای دسترسی به انرژی در آفریقا تخصیص نداده بودیم. حتی یک میلیارد دلار هم نداشتیم.»
دشوار است بدانیم دقیقاً چه تعداد واحد در حال حاضر وجود دارد. مانوج سینها، مدیرعامل Husk Power Systems، بزرگترین اپراتور ریز شبکه‌های خورشیدی در جهان، معتقد است که آفریقا در نهایت می‌تواند شاهد ۲۰۰ هزار واحد از آنها باشد. کوهن با توجه به اینکه در حال حاضر تنها صدها واحد وجود دارد، محتاط‌تر است.
کلید موفقیت ابتکار بانک جهانی، موسوم به «مأموریت ۳۰۰» (Mission 300)، همراهی دولت‌ها در مورد تعرفه‌ها و تقویت سرمایه‌گذاری خصوصی است، و داستان‌های هشداردهنده‌ای وجود دارد که در گذشته سرمایه‌گذاران را منصرف کرده است.
همچنین فضای سیاسی کنونی نیز مطرح است. دولت دونالد ترامپ در ایالات متحده، که بزرگترین سهامدار بانک جهانی است، در حال کاهش کمک‌های توسعه‌ای است و نسبت به انرژی‌های تجدیدپذیر ابراز بی‌اعتنایی کرده است.
اما به گفته آجی بانگا، رئیس بانک جهانی، تأثیر بالقوه آن واضح است، همانطور که انگیزه کشورهای ثروتمندتر برای اطمینان از وجود منابع مالی روشن است.
دسترسی به برق در منطقه جنوب صحرای آفریقا از ۱٪ جمعیت سودان جنوبی تا ۹۴٪ در آفریقای جنوبی متغیر است. بهبود این میانگین کلید توسعه در فقیرترین قاره جهان است که به نوبه خود، به گفته بانگا، به نفع ملی دنیای غرب است.
بانگا در مصاحبه‌ای در دارالسلام، تانزانیا گفت: «کاری که این برنامه می‌کند، توسعه مشاغل و صنایع و افراد تولیدکننده و مصرف‌کننده در این کشورهاست.» وی افزود: «اگر مهاجرت غیرقانونی را کاهش دهد، اگر مردم را در کشورهایشان راضی نگه دارد، اگر بازارهایی برای محصولات، مالکیت معنوی و فناوری شما ایجاد کند، هیچ اشکالی در آن نیست.»
حدود ۳۰ رئیس دولت و حکومت در کنفرانس ژانویه شرکت کردند و دوازده کشور برنامه‌های دقیقی را برای چگونگی دستیابی به دسترسی همگانی به برق ارائه کردند. جمهوری دموکراتیک کنگو با ۳۵ میلیارد دلار و نیجریه با ۲۷ میلیارد دلار، بزرگترین پیشنهادها را برای سرمایه‌گذاری ارائه کردند.
در زامبیا، روستای مواله به نام چیتاندیکا در منطقه چیپانگالی در سال ۲۰۱۹ صاحب ریز شبکه خود شد. این کشور از آن زمان برنامه‌ای را برای رساندن برق به ۱۰۰۰ جامعه روستایی طی چند سال آینده آغاز کرده است، که از ۴۵ جامعه فعلی افزایش یافته است. این برنامه توسط بنیاد راکفلر، اتحادیه اروپا، سازمان ملل متحد و صندوق فراتر از شبکه برای آفریقا (Beyond the Grid Fund for Africa) که اهداکنندگان آن شامل استرالیا، آلمان و سوئد هستند، پشتیبانی می‌شود. هدف اولیه آن نصب حداقل ۲۰۰ واحد دیگر تا پایان سال آینده است.
زامبیا قصد دارد برق را به ۱۰۰۰ جامعه روستایی برساند. روستای چیتاندیکا اکنون دارای یک ریز شبکه خورشیدی است.
منطقه چیپانگالی به لطف ورود پنل‌های خورشیدی به کانون فعالیت تبدیل شده است، از یک آرایشگاه روشن گرفته تا مدارسی که قادر به ارائه پشتیبانی فناوری اطلاعات بیشتری برای کودکان بدون نیاز به استفاده از ژنراتورهای گران‌قیمت بنزینی هستند.
ترایسون باندا، یک مدیر مدرسه، گفت که کل محیط تغییر کرده است، با روشنایی بهتر و وسایل بیشتر. مدرسه او از داشتن شش معلم به ۲۸ معلم رسیده است زیرا مکان جذاب‌تری برای کار شده است.
سیمون ماکوانی، یک مکانیک محلی، اکنون می‌تواند به جای ارجاع مشتریان به جای دیگری در استان، خدمات جوشکاری ارائه دهد. این بدان معناست که اگر کسی فقط بخواهد یک گاری گاوی را جوش دهد، اکنون می‌تواند این کار را در روستا انجام دهد. او گفت: «قبل از شبکه، من فقط مکانیکی می‌کردم. جوشکاری را شروع کردم و از نظر کسب درآمد به من کمک زیادی کرده است.»
برای دسترسی به بودجه، کشورها باید به برگزاری مناقصات رقابتی، اعمال تعرفه‌های به اندازه کافی بالا برای پایدار نگه داشتن شرکت‌های دولتی برق و تعهد به استفاده از کم‌هزینه‌ترین برق - تقریباً همیشه انرژی تجدیدپذیر - متعهد شوند.
نیجریه به عنوان نمونه‌ای از نوع سرمایه‌گذاری که مقررات مطلوب می‌تواند به ارمغان بیاورد، مطرح شده است. حداقل ۷ میلیون نفر در چند سال گذشته با کمک مالی بانک جهانی به برق مطمئن‌تری دسترسی پیدا کرده‌اند، و اپراتورهای تجاری ریز شبکه اغلب برق را هم به جوامع محلی و هم به شبکه ملی نامنظم می‌فروشند.
راشل کایت، نماینده ویژه بریتانیا در امور آب‌وهوا، گفت: «اگر کشوری مالک آن نباشد و برنامه کشور نباشد، از بیرون کار زیادی نمی‌توان انجام داد زیرا سیاست محلی است.» او افزود: «این اولین قطعه بنیادی است. این وزیر دارایی است که بلند می‌شود و می‌گوید این برنامه من برای پر کردن شکاف دسترسی به انرژی در کشورم است.»
با این حال، به گفته سارا مالم، مدیر اجرایی Gogla، یک انجمن جهانی برای صنعت انرژی خورشیدی خارج از شبکه که می‌گوید ۲۰۰ عضو دارد و به ۵۶۰ میلیون نفر برق، خدمات و تجهیزات ارائه می‌دهد، شرکت‌ها ممکن است به مشوق‌های بیشتری نیاز داشته باشند.
او گفت، این مشوق‌ها می‌تواند شامل معافیت از عوارض واردات برای محصولات خورشیدی، تضمین‌های اعتباری و یارانه‌ها یا کمک‌های بلاعوض برای کمک به تقریباً ۵۰٪ از ذینفعان بالقوه باشد که برای پرداخت هزینه برق با مشکل مواجه خواهند شد.
در واقع، به گفته دنیل اشنیتزر، برای اینکه بانک جهانی به هدف خود یعنی اتصال ۳۰۰ میلیون نفر برسد، کسی باید به مصرف‌کنندگان جدید کمک کند تا قبوض خود را بپردازند. او SparkMeter را اداره می‌کند که خدمات اندازه‌گیری هوشمند و مدیریت شبکه را در کشورهای آفریقایی از جمله سومالی اجرا می‌کند.
او گفت: «شناخت گسترده‌ای از نیاز به نوعی تأمین مالی یارانه‌ای وجود دارد. امید زیادی وجود دارد که مأموریت ۳۰۰ این نوع مکانیسم‌ها را باز کند.»
