موج زمین‌لرزه‌های شدید که مرکز میانمار را درنوردید، بزرگترین چالش‌ها را برای خونتای نظامی این کشور ایجاد کرده است؛ خونتایی که پیش از این نیز به دلیل سال‌ها شورش و انزوای اقتصادی تحت فشار قرار داشت.
نحوه مدیریت این فاجعه نوظهور توسط ژنرال‌ها می‌تواند به بقا یا سقوط قدرت آنها منجر شود. زمین‌لرزه‌ها مناطق مرکزی میانمار در نزدیکی شهر ماندالای را لرزاند؛ شهری که مرکز چند صد ساله آموزش بودایی و محل زندگی حدود ۱.۲ میلیون نفر است. این زلزله‌ها معابد، پل‌ها و جاده‌ها را در پایتخت، نایپیداو، ویران کرد و افراد بی‌شماری را زیر آوار مدفون ساخت.
مناطق آسیب‌دیده از مراکز مهم قدرت برای خونتا هستند که به گفته گروه‌های نظارتی مستقل، کمتر از نیمی از خاک میانمار را کنترل می‌کند. مبارزان طرفدار دموکراسی و شبه‌نظامیان قومی قدیمی از زمان کودتای ۲۰۲۱ که این کشور جنوب شرقی آسیا را وارد آخرین بحران از سری بحران‌های بشردوستانه و سیاسی کرد، شورشی فرسایشی را علیه ارتش به راه انداخته‌اند.
خونتا اعلام کرده است که دست‌کم ۱۶۴۴ نفر کشته و ۳۴۰۸ نفر زخمی شده‌اند. مدل‌سازی اولیه سازمان زمین‌شناسی آمریکا نشان می‌دهد که شمار کشته‌شدگان زلزله در مرکز میانمار ممکن است به ده‌ها هزار نفر برسد و خسارات اقتصادی ممکن است از ارزش تولید ناخالص داخلی این کشور فراتر رود.
برای برخی از ۵۵ میلیون نفر جمعیت میانمار، ویرانی و تلفات جانی ناشی از زلزله، خاطرات یک فاجعه طبیعی پیشین را که در سال ۲۰۰۸ رخ داد و فصلی استثنایی، هرچند کوتاه‌مدت، از تغییرات سیاسی را آغاز کرد، زنده کرد.
در آن سال، طوفان نرگس سواحل این کشور را درنوردید و جان دست‌کم ۱۰۰ هزار نفر را گرفت، در حالی که رژیم وقت شدت طوفان را کم‌اهمیت جلوه می‌داد. در آن زمان میانمار تحت حاکمیت یک خونتای نظامی منزوی و سرکوبگر دیگر بود که هفته‌ها مانع ورود کمک‌های بین‌المللی شد تا بتواند همه‌پرسی‌ای را که برای تحکیم قدرت خود طراحی کرده بود، به سرعت برگزار کند.
با این حال، شدت بحران در نهایت ژنرال‌ها را وادار به تعامل با سازمان ملل متحد کرد و به طور گسترده‌ای به عنوان یک نقطه عطف در نظر گرفته می‌شود که به زمینه‌سازی برای اولین انتخابات دموکراتیک میانمار در ربع قرن بعد، یعنی در سال ۲۰۱۵، کمک کرد.
مین زائو او (Min Zaw Oo)، مدیر اجرایی موسسه صلح و امنیت میانمار، یک اندیشکده سیاسی، گفت: «بسیاری در میانمار که غرق در خرافات هستند، ممکن است بلایای طبیعی را به عنوان مجازات کیهانی برای رهبری ناکام تفسیر کنند؛ جریانی پنهان که ممکن است جایگاه ارتش را بیش از پیش تضعیف کند.»
مین آنگ هلینگ (Min Aung Hlaing)، رهبر خونتا که چهار سال پیش دولت منتخب آنگ سان سوچی (Aung San Suu Kyi)، نماد پیشین دموکراسی‌خواهی میانمار را سرنگون کرد، درخواست نادری برای کمک‌های بین‌المللی کرده بود. امدادگران از چین، روسیه، هند و سازمان ملل متحد با عجله وارد کشور می‌شدند و از پتو گرفته تا سگ‌های زنده‌یاب، تخت‌های بیمارستان صحرایی و پهپاد با خود می‌آوردند.
زمین‌لرزه‌ها در بحبوحه یک بن‌بست نسبی در درگیری‌ها بین ارتش و مجموعه‌ای از نیروهای شورشی متحد که مخالف خونتا هستند، رخ داد. چهار سال پیش، پس از سرکوب اعتراضات ضد کودتا که بسیاری را به برداشتن سلاح واداشت، درگیری در سراسر کشور گسترش یافت. دشت‌های مرکزی و شهرها اکنون عمدتاً تحت کنترل ارتش و مناطق مرزی ناهموار تحت کنترل شورشیان است.
به گفته کارشناسان، این فاجعه پتانسیل تغییر مسیر درگیری را دارد. شورشیان می‌توانند با هدایت منابع به سمت عملیات امداد و آسیب دیدن زیرساخت‌های دولتی، از آسیب‌پذیری‌های خونتا بهره‌برداری کنند. اما شورشیان همچنین در معرض خطر از دست دادن بخشی از حمایت خود هستند، اگر دیده شود که دستاوردهای نظامی را بر نیازهای فوری بشردوستانه اولویت می‌دهند.
دولت وحدت ملی میانمار، یک دولت در سایه متشکل از سیاستمداران برکنار شده در کودتا، توقف دو هفته‌ای درگیری‌ها را برای تسهیل تلاش‌های امدادی اعلام کرده و گفته است که نیروهایش تنها اقدام دفاعی انجام خواهند داد.
بسیاری چیزها ممکن است به نحوه مدیریت ارسال کمک‌ها توسط خونتا بستگی داشته باشد. مدافعان حقوق بشر گفتند که رهبران نظامی فعلی نیز سابقه استفاده از کمک‌ها به نفع استراتژیک خود از طریق مسدود کردن کمک‌های حیاتی را دارند. ارتش از حملات هوایی برای هدف قرار دادن روستاها و زیرساخت‌های غیرنظامی استفاده کرده است.
جو فریمن (Joe Freeman)، پژوهشگر میانمار در عفو بین‌الملل گفت: «آنها دقیقاً شهرت خوبی در توزیع عادلانه کمک‌ها ندارند. این همان رژیمی است که بیمارستان‌ها را بمباران می‌کند و امدادگران را دستگیر می‌کند، چگونه می‌توان به آنها برای تحویل کمک‌ها اعتماد کرد؟»
برخی دیگر نگران بودند که کمک‌های بین‌المللی، در حالی که به شدت مورد نیاز است، می‌تواند به طور ضمنی به ژنرال‌ها مشروعیت ببخشد؛ ژنرال‌هایی که ادعای قدرتشان توسط سازمان ملل و اکثر دولت‌ها به رسمیت شناخته نشده است.
یانگی لی (Yanghee Lee)، یکی از بنیانگذاران شورای مشورتی ویژه برای میانمار، یک گروه مدافع حقوق بشر، و فرستاده سابق حقوق بشر سازمان ملل به این کشور گفت: «[مین آنگ هلینگ] به نوعی به جامعه بین‌المللی دهن‌کجی کرد و گفت "حالا باید با من کار کنید"، که این امر او را مشروعیت می‌بخشد.» او از بازیگران خارجی خواست تا با دولت وحدت ملی و رهبران شورشی که برخی از آنها دهه‌هاست شبکه‌های کمک‌رسانی مستقل را مدیریت می‌کنند، همکاری کنند.
در حال حاضر، خونتا تا حد زیادی کنترل می‌کند که چه کسی می‌تواند به ماندالای و سایر مناطق به شدت آسیب‌دیده دسترسی پیدا کند. ریچارد هورسی (Richard Horsey)، مشاور ارشد میانمار در گروه بین‌المللی بحران، گفت که مسئولیت بر عهده رژیم است تا دسترسی، ویزا و استقلالی را که یک تلاش پاسخگویی بین‌المللی مشروع نیاز دارد، فراهم کند.
او گفت: «اولویت اکنون باید بسیج منابع و ظرفیت مورد نیاز باشد و سپس با مشکلات در زمان بروز آنها مقابله کرد.»