چند روز طول خواهد کشید تا ابعاد کامل تلفات زمین‌لرزه قدرتمندی که در تاریخ ۲۸ مارس میانمار را لرزاند، مشخص شود. کانون زلزله درست در خارج از ماندالای، دومین شهر بزرگ میانمار با جمعیتی حدود ۱.۵ میلیون نفر، قرار داشت. بزرگی زمین‌لرزه ۷.۷ ریشتر بود که قوی‌ترین زلزله ثبت شده در جهان از زمان زمین‌لرزه‌ای است که در سال ۲۰۲۳ ترکیه و سوریه را لرزاند و منجر به کشته شدن ۵۵٬۰۰۰ نفر شد. این بزرگترین زمین‌لرزه‌ای است که در سه ربع قرن اخیر به خاک اصلی میانمار اصابت کرده است. لرزش توسط مردم در سراسر منطقه، از جمله در بنگلادش، چین، هند و تایلند احساس شد. یک روز پس از وقوع زلزله، مقامات میانمار اعلام کردند که حداقل ۱۶۰۰ نفر جان باخته و بیش از ۳۴۰۰ نفر زخمی شده‌اند؛ اعدادی که قطعاً افزایش خواهند یافت.
میانمار وضعیت اضطراری اعلام کرد. ساختمان‌ها در ماندالای فروریخته‌اند؛ گزارش شده که آتش‌سوزی‌هایی رخ داده است؛ بیمارستان‌ها مملو از جمعیت هستند. پل آوا، یک گذرگاه تاریخی جاده‌ای-ریلی که توسط بریتانیایی‌ها در سال ۱۹۳۴ ساخته شده بود، فرو ریخت. بخش‌هایی از کاخ سلطنتی قدیمی شهر نیز سقوط کرد. خساراتی در یانگون، بزرگترین شهر میانمار (که ۶۰۰ کیلومتر از کانون زلزله فاصله دارد) و در نایپیداو، پایتخت کشور، گزارش شده است. به گفته مری کالاهان از دانشگاه واشنگتن، برج مراقبت فرودگاه این شهر فروریخته است. مین آنگ هلاینگ، رئیس حکومت نظامی حاکم بر میانمار، از مجروحان در بیمارستانی در نایپیداو عیادت کرد.
تایلند نیز، هرچند به میزان کمتر، آسیب دیده است. گزارش شده که حداقل ده نفر در بانکوک بر اثر فروریختن یک آسمان‌خراش در حال ساخت، کشته شده‌اند. امدادگران در تلاشند تا حداقل ۸۱ نفر را که هنوز زیر آوار گرفتار هستند، آزاد کنند. آب از استخرهای روی پشت‌بام ساختمان‌های بلند به پایین سرازیر شد و تماشاگران فریاد می‌زدند. پائتونگتارن شیناواترا، نخست‌وزیر تایلند، بانکوک را «منطقه اضطراری» اعلام کرد زیرا خیابان‌ها مملو از مردمی بود که از ترس پس‌لرزه‌ها نمی‌خواستند به خانه یا محل کار خود بازگردند. سیستم متروی شهر برای آن روز بسته شد، در حالی که نقشه‌برداران آن را برای آسیب‌دیدگی بررسی می‌کردند.
این لرزش در امتداد گسل ساگائینگ (Sagaing fault) رخ داد که یکی از طولانی‌ترین و فعال‌ترین گسل‌های نوع خود است؛ میلیون‌ها نفر در امتداد آن زندگی می‌کنند. زمین‌لرزه‌ها در گسل‌های «امتداد لغز» (lateral fault) مانند این (گسل سن آندریاس در کالیفرنیا نمونه دیگری است) نمی‌توانند به شدت زمین‌لرزه‌هایی برسند که در مکان‌هایی که یک صفحه تکتونیکی روی صفحه دیگری می‌رود، دیده می‌شود، مانند زمین‌لرزه سواحل اندونزی که سونامی روز کریسمس سال ۲۰۰۴ را به راه انداخت (بزرگی ۹.۲) یا زمین‌لرزه توهوکو که ژاپن را در سال ۲۰۱۱ لرزاند (بزرگی ۹.۰-۹.۱). اما این زمین‌لرزه‌ها همچنان می‌توانند فوق‌العاده مخرب باشند، به خصوص به این دلیل که تمایل دارند در عمق کمتری رخ دهند؛ عمق کانونی این زلزله تنها ۱۰ کیلومتر تخمین زده شده است. در چنین مواردی، به گفته یان واتکینسون، زمین‌شناس در رویال هالووی لندن که این گسل را مطالعه کرده است، «انرژی تا زمانی که به سطح می‌رسد، واقعاً زیاد پراکنده نشده است.»
از نظر خسارات احتمالی، دکتر واتکینسون می‌گوید که زلزله سال ۲۰۲۳ ترکیه - «زلزله‌ای بسیار مشابه از نظر سبک و اندازه» - ممکن است به عنوان راهنما عمل کند. زلزله ترکیه شاهد فروریختن تعداد زیادی از ساختمان‌های بتن مسلح با ساخت ضعیف بود و ماندالای نیز کمبودی از این نوع ساختمان‌ها ندارد. خطر دیگری که این شهر را تهدید می‌کند این است که بر روی دشت رسوبی رودخانه ایراوادی ساخته شده است. این شوک احتمالاً باعث روان‌گرایی برخی از آن رسوبات شده است، تحولی که می‌تواند باعث فرونشست سازه‌های سطحی شود یا باعث فوران رسوبات از زیر سطح و ایجاد «گل‌فشان» گردد.
زلزله در میانمار بر رنجی که پیش از این توسط جنگ داخلی کشور ایجاد شده بود، خواهد افزود؛ جنگی که در سال ۲۰۲۱ با کودتای نیروهای مسلح میانمار آغاز شد. این درگیری‌ها طی چهار سال بیش از ۳.۵ میلیون نفر را آواره کرده است. حتی پیش از زلزله، سازمان ملل تخمین زده بود که ۲۰ میلیون نفر، یا ۳۵ درصد جمعیت، در سال جاری به کمک‌های بشردوستانه نیاز خواهند داشت و هزینه آن ۱.۱ میلیارد دلار خواهد بود. کمتر از ۵ درصد این مبلغ تا زمان شروع لرزش زمین جمع‌آوری شده بود.
این فاجعه تنها چند هفته پس از آن رخ می‌دهد که آمریکا کمک‌های خود به میانمار را به عنوان بخشی از عقب‌نشینی گسترده‌تر دولت ترامپ از کمک‌های خارجی، کاهش داد. در سال ۲۰۲۴، آمریکا حدود یک سوم کل کمک‌های بشردوستانه چندجانبه به میانمار را پرداخت کرد، از جمله از طریق حمایت از افراد آسیب‌دیده از طوفان یاگی که در نوامبر گذشته کشور را درنوردید. آژانس توسعه بین‌المللی ایالات متحده (USAID)، سال گذشته ۲۴۰ میلیون دلار در میانمار هزینه کرد که تقریباً نیمی از آن صرف اهداف بشردوستانه شد. اما از ژانویه، تعداد برنامه‌های USAID در میانمار از ۱۸ به تنها ۳ برنامه کاهش یافته است. چندین سازمان غیردولتی و حداقل هفت بیمارستان تحت حمایت آمریکا که در امتداد مرز میانمار با تایلند فعالیت می‌کردند، تعطیل شده‌اند.
حکومت نظامی میانمار که به دلیل وحشیگری‌اش توسط بسیاری از کشورها طرد شده است، درخواست کمکی نادر کرد. به گفته خانم کالاهان، ارتش ممکن است از متحدانی چون چین، هند و روسیه کمک دریافت کند، اما احتمالاً کنترل‌های شدیدی بر کمک‌ها، ویزاها و مجوزهای سفر اعمال خواهد کرد تا از رسیدن آن به بخش‌هایی از کشور که در دست شورشیان است، جلوگیری کند. از آغاز درگیری، حکومت نظامی کنترل بیش از نیمی از کشور را از دست داده است؛ این مناطق - از جمله بسیاری از مناطق آسیب‌دیده از زلزله - اکنون توسط صدها گروه مقاومت پراکنده کنترل می‌شوند. هنگامی که میانمار در سال ۲۰۰۸ توسط طوفان ناگیس آسیب دید، ژنرال‌های پارانوئید حاکم در آن زمان در پذیرش کمک‌های خارجی کند عمل کردند. این امر احتمالاً آمار کشته‌شدگان را که به بیش از ۱۳۰٬۰۰۰ نفر رسید، افزایش داد.
مردم میانمار و تایلند که از لرزش‌های اولیه جان سالم به در برده‌اند، همچنان نگران امنیت خود هستند. سو نایین از سازمان بین‌المللی چشم‌انداز جهانی (World Vision International) در یانگون گفت: «نگرانی‌هایی وجود دارد که سد مجاور ممکن است بشکند و ما نگران احتمال وقوع زلزله دیگری هستیم.» در ماندالای، تعداد زیادی از ساختمان‌های فرسوده هنوز ممکن است فرو بریزند. رنج و عذاب میانمار عمیق‌تر و عمیق‌تر می‌شود.