ناظران بیرونی جسارت کرده و این پرسش را مطرح کرده بودند که آیا زلزله عظیمی که در ۲۸ مارس میانمار را لرزاند، ممکن است وقفه‌ای در جنگ داخلی وحشتناک این کشور ایجاد کند؟ پاسخ خیلی زود مشخص شد. در ۲۹ مارس، ائتلاف شورشی معروف به دولت وحدت ملی (National Unity Government)، آتش‌بس موقتی را اعلام کرد تا امدادگران بتوانند کار خود را انجام دهند. اما خونتای نظامی که از زمان کودتای ۲۰۲۱ قدرت را در دست دارد، هیچ تعهد مشابهی نداد. در عوض، از زمان وقوع فاجعه، حملات هوایی خود را تشدید کرده است. بمب‌های آن در نزدیکی مردمی که در میان آوار به دنبال بازماندگان می‌گردند، فرود آمده است.
ژنرال‌های حاکم میانمار در سوءاستفاده از بلایای طبیعی برای کسب مزیت نظامی سابقه دارند. هنگامی که این کشور در سال ۲۰۲۴ توسط طوفان یاگی و در سال ۲۰۲۳ توسط گردباد موکا، که سیل‌ها و بادهای مرگباری به همراه داشت، آسیب دید، ژنرال‌ها ارسال کمک‌های خارجی را مسدود کردند و موانع بوروکراتیک ایجاد کردند تا از رسیدن کارکنان بشردوستانه به مناطق تحت کنترل مقاومت جلوگیری کنند. نگرانی‌ها در حال افزایش است که همین بی‌رحمی، بسیاری از قربانیان فاجعه اخیر را بدون هیچ کمکی رها کند.
شامگاه یکشنبه، آمار رسمی تلفات در میانمار ۱۷۰۰ نفر بود، اگرچه این رقم قطعاً افزایش خواهد یافت. این زمین‌لرزه با بزرگی ۷.۷ ریشتر، قوی‌ترین زمین‌لرزه ثبت‌شده در جهان از سال ۲۰۲۳ بود، زمانی که زلزله‌ای در ترکیه و سوریه جان ۵۵,۰۰۰ نفر را گرفت. مرکز زمین‌لرزه در منطقه ساگاینگ (Sagaing) بود که از زمان کودتا، سنگر مقاومت در برابر خونتا بوده است.
کشورهای خارجی در حال آماده‌سازی کمک برای جوامع آسیب‌دیده هستند. چین، متحد نزدیک خونتا، تیمی از نیروهای جستجو و نجات را اعزام کرده و نزدیک به ۱۴ میلیون دلار کمک متعهد شده است. هند که مرز طولانی با میانمار دارد، بیش از ۱۰۰ نیروی بهداشتی و ۱۵ تن تدارکات ارسال کرده است. بریتانیا، اتحادیه اروپا، مالزی، روسیه، سنگاپور و کره جنوبی نیز همگی به نوعی وعده کمک داده‌اند. آمریکا که برنامه‌های کمک خارجی خود را در دوران ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ کاهش داده است، ۲ میلیون دلار متعهد شد و تیمی از آژانس توسعه بین‌المللی ایالات متحده (USAID) را اعزام کرد. این کارکنان بشردوستانه باید با زیرساخت‌های آسیب‌دیده، قطع ارتباطات و خصومت رژیم با فعالیت‌های امدادی در مناطق تحت کنترل شورشیان دست و پنجه نرم کنند.
وضعیت فرودگاه‌ها، جاده‌ها و پل‌های میانمار اولین چالش است. فرودگاه یانگون، بزرگترین شهر کشور، در حال حاضر تنها فرودگاهی است که قادر به پذیرش پروازهای امدادی است (برج‌های مراقبت پرواز در ماندالای و نایپیداو، پایتخت، فرو ریخته‌اند). جاده‌های منتهی به مناطق آسیب‌دیده تا حدی مسدود هستند. تنها دو پلی که از رودخانه ایراوادی بین شهرهای ماندالای و ساگاینگ - دو منطقه مسکونی بزرگ در مرکز منطقه فاجعه‌زده - عبور می‌کنند، به شدت آسیب دیده‌اند. نیانتا لین از اندیشکده «آناگات اینیشیتیوز» (Anagat Initiatives) می‌گوید: «گزارش‌ها از بوی اجساد حاکی از نرخ تلفات بسیار بالاتر [در ساگاینگ] نسبت به آمار فعلی است. محله‌های کاملی با خاک یکسان شده‌اند و تقریباً هیچ عملیات نجاتی در حال انجام نیست.» بعدازظهر ۳۰ مارس، قایق‌ها و بارج‌ها در حال انتقال مردم و تدارکات از عرض رودخانه بودند. اما این یک شریان حیاتی بسیار شکننده است.
خدمات بهداشتی در میانمار هرگز خوب نبوده است و سال‌ها آشفتگی آن را به شدت آسیب‌پذیر کرده است. به گفته کریس اسکوپک از «پروژه امید» (Project HOPE)، یک سازمان غیردولتی (NGO) که در حال اعزام تیم‌های پزشکی است، بیمارستان‌های یانگون روزانه تنها چهار ساعت برق دارند. سازمان ملل (UN) گزارش می‌دهد که کیت‌های تروما، کیسه‌های خون، داروهای بیهوشی و داروهای ضروری کمیاب هستند.
جنگ داخلی اوضاع را وخیم‌تر کرده است؛ جنگی که در آن خونتا به طور پیوسته در حال از دست دادن مواضع به نیروهای مقاومت است که اکنون بیش از نیمی از کشور را کنترل می‌کنند. رژیم، بیمارستان‌ها و کلینیک‌های خصوصی را مجبور به اخراج کارکنان بهداشتی کرده است که گمان می‌رود از مقاومت حمایت می‌کنند. اخیراً حداقل سه بیمارستان خصوصی در ماندالای تعطیل شدند زیرا تصور می‌شد کارکنانی را استخدام کرده‌اند که از نافرمانی مدنی حمایت می‌کنند. بسیاری از پزشکان و پرستاران در اعتراض به رژیم، از کار در سیستم دولتی خودداری می‌کنند. توماس کین از گروه بین‌المللی بحران (Crisis Group)، یک اندیشکده، می‌گوید: «تقریباً نیمی از کل کارکنان بهداشتی سیستم دولتی را ترک کرده‌اند.»
در همین حال، اختلال در ارتباطات در بسیاری از نقاط کشور، هماهنگی تلاش‌های امدادی یا حتی مشخص کردن میزان دقیق مرگبار بودن زلزله را دشوار کرده است. باز هم، اقدامات رژیم آسیب‌های طبیعی را تشدید می‌کند. خونتا مدت‌هاست که دسترسی به اینترنت را در بخش‌هایی از منطقه ساگاینگ که تحت کنترلش نیست، و همچنین در سایر مناطق کشور که در دست شورشیان است، مختل کرده است. آقای لین می‌گوید: «ما از فروریختن ساختمان‌ها تا جنوب تانگو، حدود یک ساعت در جنوب نایپیداو، خبرهایی شنیده‌ایم. شهرهای زیادی وجود دارند که هنوز هیچ راهی برای تماس با آنها نداریم.»
عدم قطعیت سوم و بزرگترین عدم قطعیت این است: خونتا به کارکنان بشردوستانه اجازه ورود به کجا را خواهد داد؟ سوابق نشان می‌دهد که ژنرال‌ها تقریباً به طور قطع دسترسی به بخش‌های زیادی از منطقه ساگاینگ را رد خواهند کرد. کارکنان امدادی احتمالاً فقط به مناطقی که تحت کنترل خونتا هستند، مانند شهرهای ماندالای و ساگاینگ، اجازه ورود خواهند داشت.
زلزله ضربه سختی به نیروهای مقاومت میانمار وارد کرده است. مناطقی که مدت‌ها از آنها حمایت می‌کردند، اکنون برای تأمین نیازهای اولیه خود در تقلا هستند. این فاجعه همچنین خونتای خرافاتی را که بلایای طبیعی را بدیمن می‌داند، متزلزل کرده است. با این حال، این رژیم کنترل شدیدی بر منابع اقتصادی کشور دارد. با عمیق‌تر شدن بحران انسانی، جهان با یک آزمون حیاتی روبرو است: یافتن راه‌هایی برای رساندن کمک به همه قربانیان، با یا بدون کمک خونتا.