شرکت‌های تجاری کالا از سودهای کلان به دست آمده در دوران بحران انرژی برای تصاحب دارایی‌ها و سرمایه‌گذاری در کسب‌وکارهای جدید، از جایگاه‌های سوخت گرفته تا نیروگاه‌ها، استفاده می‌کنند؛ تغییری که کنترل آنها را بر زنجیره‌های پیچیده تأمین جهانی افزایش می‌دهد.
بر اساس تحلیل فایننشال تایمز، شرکت‌های تجاری خصوصی پیشرو مانند ترافیگورا (Trafigura)، ویتول (Vitol)، گانوور (Gunvor) و مرکوریا (Mercuria) از زمان تهاجم روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲، مجموعاً بیش از ۵۷ میلیارد دلار سود خالص کسب کرده‌اند (ویتول هنوز نتایج سال ۲۰۲۴ خود را گزارش نکرده است) – و اکنون در حال برنامه‌ریزی برای خرج کردن آن هستند.
طبق بررسی فایننشال تایمز از معاملات اخیر، این شرکت‌ها در حال گسترش به حوزه‌های جدیدی مانند تجارت فلزات، سرمایه‌گذاری‌های بزرگ در بخش‌های نوظهوری مانند سوخت‌های زیستی، و خرید دارایی‌های ثابت بیشتری از جمله کشتی‌ها و پالایشگاه‌ها هستند.
مارکو دونان، مدیرعامل مرکوریا، می‌گوید سال‌های رونق «زمان‌های استثنایی» بودند که به شرکت اجازه داد ذخایر خود را افزایش داده و سبد سرمایه‌گذاری خود را متنوع کند.
او هفته گذشته در اجلاس جهانی کالاهای فایننشال تایمز گفت: «ما اکنون در حال بررسی پنج تا ده پروژه هستیم که ارزش هر کدام نیم میلیارد دلار یا بیشتر خواهد بود. این کاری است که قطعاً بدون این سود اضافی که به دست آوردیم، قادر به انجام آن نبودیم.» وی افزود که زیرساخت‌های معدنی و لجستیکی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند.
در حالی که ریشه این شرکت‌های تجاری در نفت است، برخی از سرمایه‌گذاری‌های اخیر تلاش‌هایی برای تنوع‌بخشی و بهره‌برداری از گذار انرژی محسوب می‌شوند.
مرکوریا، گانوور و ویتول شروع به ایجاد تیم‌های بزرگ تجارت فلزات کرده‌اند تا از تقاضای فزاینده برای مس و آلومینیوم که برای تغییر به سمت انرژی پاک حیاتی هستند، بهره‌مند شوند و با ترافیگورا، بزرگترین معامله‌گر خصوصی فلزات، رقابت کنند.
به عنوان شرکت‌هایی با مالکیت خصوصی، این خانه‌های تجاری - که از نظر درآمد جزو بزرگترین شرکت‌های جهان هستند - پرداخت‌های سنگینی به سهامداران خود، که معمولاً بنیانگذاران یا کارمندانشان هستند، داشته‌اند و در ارتقاء پلتفرم‌های معاملاتی داخلی خود سرمایه‌گذاری کرده‌اند.
این شرکت‌ها همچنین از این فرصت برای تقویت مزیت رقابتی خود در زمان افزایش رقابت در بازار استفاده می‌کنند، به‌ویژه از سوی صندوق‌های پوشش ریسک (hedge funds) مانند سیتادل (Citadel) و میلنیوم (Millennium) که در سال‌های اخیر به سرعت فعالیت خود را در حوزه کالاها گسترش داده‌اند.
آدام پرکینز، شریک در شرکت مشاوره الیور وایمن (Oliver Wyman)، گفت: «تسلط بزرگترین معامله‌گران سنتی در حال تضعیف است.» او تخمین می‌زند که ۱۰ معامله‌گر برتر از سال ۲۰۱۹ تاکنون حدود ۱۰ درصد از سهم بازار خود را از دست داده‌اند، که بخشی از آن به دلیل ورود رقبای جدید و همچنین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگانی است که خودشان بیشتر تجارت می‌کنند.
پرکینز با اشاره به خریدهایی مانند کشتی‌ها و پالایشگاه‌ها گفت: «سرمایه‌گذاری‌هایی که شاهد بوده‌ایم واقعاً برای تقویت کسب‌وکار اصلی بوده‌اند. این امر اهمیت آنها را افزایش می‌دهد و طول عمر آنها را بیشتر خواهد کرد.»
طبق گزارش اخیر الیور وایمن، سال گذشته سود ناخالص این صنعت حدود ۹۵ میلیارد دلار بود که پایین‌تر از دو سال قبل اما همچنان ۲.۵ برابر بیشتر از سطح متوسط در طول سال‌های ۲۰۱۱-۲۰۱۹ بود.
جف وبستر، مدیر مالی شرکت تجاری سوئیسی گانوور، اذعان می‌کند که دوره اخیر سودهای بالا رقابت بیشتر و ورود بازیگران جدید به بازار را به دنبال داشته است.
او به صندوق‌های پوشش ریسک اشاره می‌کند که تجارت کالاهای خود را گسترش داده‌اند. وی گفت: «از جهاتی ما در حال حرکت در مسیر مخالف هستیم، شروع به افزودن دارایی‌های فیزیکی برای ساخت پلتفرم معاملاتی خود کرده‌ایم.»
سود خالص ۷۲۹ میلیون دلاری گانوور در سال ۲۰۲۴ که روز سه‌شنبه اعلام شد، نشان‌دهنده سودهای فوق‌العاده ناشی از بحران انرژی است. این رقم مطابق با سال ۲۰۲۱ بود اما کمتر از یک سوم رکورد ۲.۴ میلیارد دلاری سال ۲۰۲۲ و کمی بیش از نیمی از ۱.۲۵ میلیارد دلاری بود که در سال ۲۰۲۳ به دست آورد.
گانوور، اگرچه کوچکتر از رقبای خود ویتول و ترافیگورا است، درآمدهای بی‌سابقه خود را به سمت کسب‌وکارهای جدید هدایت کرده است. سال گذشته این شرکت ۵۰ درصد سهام توتال پارکو (Total Parco)، شبکه‌ای با بیش از ۸۰۰ جایگاه سوخت در پاکستان را از توتال‌انرجیز (TotalEnergies) خریداری کرد و همچنین ۷۵ درصد سهام یک نیروگاه گازسوز در اسپانیا را به دست آورد.
مدیر عامل، توربیورن تورنکویست (Torbjörn Törnqvist)، به فایننشال تایمز گفت که گانوور همچنین به دنبال افزایش مالکیت خود در تولید گاز بالادستی در ایالات متحده است و افزود که «سرعت سرمایه‌گذاری» شرکت‌های تجاری در زیرساخت‌های فیزیکی در سال‌های اخیر افزایش یافته است.
کنترل زیرساخت‌هایی مانند نیروگاه‌ها و پالایشگاه‌ها به معامله‌گران اجازه می‌دهد تا سود خود را افزایش دهند، زیرا دانش بیشتری از بازار از طریق بهره‌برداری از این دارایی‌ها به دست می‌آورند و همچنین می‌توانند تولید را برای تطابق با شرایط بازار یا نیازهای سبد معاملاتی خود تنظیم کنند.
ویتول، بزرگترین معامله‌گر مستقل انرژی در جهان، در سال ۲۰۲۳ سود خالصی معادل ۱۳.۲ میلیارد دلار به دست آورد که بیشتر از سود غول نفتی بریتانیایی بی‌پی (BP) بود. این رقم پس از رکورد ۱۵ میلیارد دلاری در سال ۲۰۲۲ به دست آمد.
این شرکت از این سودها برای به دست آوردن دارایی‌های جدید در سراسر بخش انرژی استفاده کرده است، از جمله بزرگترین پالایشگاه در مدیترانه، شبکه خرده‌فروشی سوخت بی‌پی در ترکیه و شرکت نفت پایین‌دستی آفریقای جنوبی انگن (Engen). در مجموع، ویتول اکنون مالک تقریباً ۱۰,۰۰۰ جایگاه سوخت است.
این هفته، شرکت وارو انرژی (Varo Energy) که توسط ویتول پشتیبانی می‌شود، شرکت انرژی اسکاندیناویایی پریم (Preem) با کسب‌وکار گسترده سوخت زیستی را به مبلغ ۲ میلیارد دلار خریداری کرد که آخرین نمونه از سرمایه‌گذاری یک شرکت تجاری روی این نوع سوخت است. ویتول یک سوم سهام وارو را در اختیار دارد و مابقی متعلق به گروه کارلایل (Carlyle Group) است.
و ماه گذشته، این معامله‌گر قراردادی ۱.۶۵ میلیارد دلاری برای خرید بخشی از یک پروژه نفتی در غنا و یک پروژه توسعه ال‌ان‌جی در جمهوری کنگو که توسط شرکت ایتالیایی انی (Eni) اداره می‌شود، اعلام کرد.
راسل هاردی، مدیر عامل ویتول، گفت که این شرکت اولین پالایشگاه خود را در سال ۱۹۹۴ خریداری کرد اما اذعان داشت که اندازه سبد دارایی‌های این کسب‌وکار در سه سال گذشته به طور قابل توجهی افزایش یافته است.
هاردی گفت: توانایی تأمین و برداشت محصول از شبکه گسترده‌تری از میادین نفتی، پالایشگاه‌ها و جایگاه‌های سوخت تحت مالکیت، همیشه بخش کلیدی استراتژی ویتول بوده است. «ما دارایی‌های بیشتری داریم، یکپارچگی بیشتری بین این دارایی‌ها و کسب‌وکار تجاری خود داریم... و این به طور کلی برای کسب‌وکار خوب بوده است.»
برای ترافیگورا، بزرگترین شرکت خصوصی تجارت فلزات، مدیر عامل جدید ریچارد هولتوم (Richard Holtum) گفت محدودیتی برای میزان خرید بیشتر توسط شرکت وجود دارد.
او گفت: «ما ۱۰ میلیارد دلار دارایی داریم و ۷۰۰ معامله‌گر در سراسر جهان، و تقریباً همه آن معامله‌گران مدام با ایده‌های خرید دارایی‌های بیشتر به سراغ ما می‌آیند. اما شما نمی‌خواهید پایه دارایی ثابت خود را بیش از حد افزایش دهید.»
این شرکت در چهار سال گذشته حدود ۲۰ میلیارد دلار سود کسب کرده است - حدود نیمی از آن در سهام ترازنامه مجدداً سرمایه‌گذاری شده و مابقی برای هزینه‌های سرمایه‌ای و بازده سهامداران در دسترس است.
سود ترافیگورا تحت تأثیر دو پرونده بزرگ کلاهبرداری قرار گرفته است - یک رسوایی ۶۰۰ میلیون دلاری نیکل در سال ۲۰۲۲ و ضرر ۱.۱ میلیارد دلاری در مغولستان به دلیل کلاهبرداری ادعایی، که سال گذشته فاش شد.
با این وجود، معاملات اخیر ترافیگورا شامل خرید شرکت سوخت زیستی بریتانیایی گرین‌انرژی (Greenergy)، خرید پالایشگاه فوس-سور-مر (Fos-sur-Mer) در فرانسه از شرکت اسو (Esso) متعلق به اکسون‌موبیل (ExxonMobil) و تصاحب یک نیروگاه گازسوز در تگزاس است.
یکی از اولین اقدامات هولتوم از زمان تصدی پست مدیرعاملی در ابتدای سال جاری، بهینه‌سازی دارایی‌های عملیاتی شرکت بوده است که در یک بخش دارایی جدید به رهبری ییری زروست (Jiri Zrust)، مدیر اجرایی سابق مک‌کواری (Macquarie)، سازماندهی مجدد شده‌اند. او همچنین برخی از دارایی‌های با عملکرد ضعیف، از جمله نیرستار استرالیا (Nyrstar Australia)، را تحت بازنگری قرار داده است.
هولتوم گفت: «ما در حال انجام یک بازنگری استراتژیک بر روی برخی از دارایی‌های در حال تقلا هستیم. هیچ تابویی در اینجا وجود ندارد.»
گزارش تکمیلی توسط کامیلا هاجسون