بزرگ‌ترین موج تعرفه‌ای پرزیدنت ترامپ تاکنون، پیامی روشن به شرکت‌های آمریکایی و خارجی می‌فرستد: دوران جهانی‌سازی به پایان رسیده است.
طرح «روز آزادسازی» ترامپ برای اعمال تعرفه‌های گسترده جدید بر تریلیون‌ها دلار واردات نشان می‌دهد که کاخ سفید می‌خواهد کالاهایی که به مصرف‌کنندگان آمریکایی فروخته می‌شوند، در کارخانه‌های آمریکایی ساخته شوند – و به این ترتیب، به حمایت ایالات متحده از جهانی‌سازی پرشتابی که دهه‌ها موتور محرک اقتصاد جهانی بود، پایان دهد.
تعرفه‌های جدید شامل یک تعرفه پایه ۱۰ درصدی بر واردات خارجی و تعرفه‌های متقابل بزرگ‌تر است؛ به‌طوری‌که چین با مجموع تعرفه‌های ۵۴ درصدی، ویتنام با ۴۶ درصد و اتحادیه اروپا با ۲۰ درصد مواجه می‌شوند.
ترامپ روز چهارشنبه در مراسمی در باغ رز کاخ سفید گفت: «مشاغل و کارخانه‌ها با قدرت به کشور ما باز خواهند گشت و شما همین حالا هم شاهد وقوع آن هستید.» او خطاب به هر شرکت یا کشوری که شکایت کند، گفت: «اگر می‌خواهید نرخ تعرفه شما صفر باشد، محصول خود را همین‌جا در آمریکا بسازید.»
اهداف «ساخت آمریکا»ی ترامپ به این معنی است که سیل سرمایه‌گذاری‌ای که در سال‌های اخیر به مقاصد تولیدی کم‌هزینه مانند ویتنام و همچنین متحدان ایالات متحده مانند کره جنوبی و ژاپن سرازیر شده بود، قرار است خشک شود. شرکت‌ها در حال بررسی مجدد گزینه‌های خود برای بهترین مکان جهت صرف دلارهای سرمایه‌گذاری‌شان هستند.
آندره ساپیر، مقام سابق اتحادیه اروپا که اکنون استاد اقتصاد در دانشگاه آزاد بروکسل است، گفت: «آمریکا مرکز جهانی‌سازی بوده است. اکنون آمریکا، یعنی همان مرکز، می‌خواهد خود را کنار بکشد.»
در هفته‌های پس از روی کار آمدن ترامپ، موجی از اطلاعیه‌های جدید توسط شرکت‌هایی از جمله اپل، سازنده آیفون، هیوندای، خودروساز کره جنوبی و شرکت‌های داروسازی جانسون اند جانسون و ایلای لیلی، نشان می‌دهد که شرکت‌های چندملیتی در واکنش به تعرفه‌های ترامپ، در حال آماده شدن برای گسترش عملیات خود در ایالات متحده هستند.
با این حال، باز کردن گره زنجیره‌های تأمین جهانی و انتقال به ایالات متحده به شکلی که ترامپ می‌خواهد، با توجه به هزینه‌های هنگفت، وظیفه‌ای دشوار است. به گفته مدیران اجرایی، این خطر نیز وجود دارد که اگر ترامپ بتواند از تعرفه‌ها برای گرفتن امتیازات تجاری از سایر کشورها استفاده کند، آن‌ها را کاهش دهد. اقتصاددانان هشدار می‌دهند که جهان ممکن است با بحران سرمایه‌گذاری مواجه شود که رشد اقتصادی را کاهش می‌دهد، زیرا شرکت‌ها تا زمانی که مه جنگ تجاری کنار نرود، دست نگه می‌دارند.
دریک کام، اقتصاددان آسیایی در مورگان استنلی، گفت: «جابه‌جایی همه چیز بسیار پیچیده خواهد بود.» او افزود که این فرآیند کند، پرهزینه و چالش‌برانگیز خواهد بود.
امید رئیس‌جمهور این است که دیوارهای بلند تعرفه‌ای، عصر طلایی مشاغل تولیدی فراوان و رفاه گسترده را با شکوفایی تولید صنعتی در سراسر ایالات متحده آغاز کند. او رویه‌های تجاری غارتگرانه چین، اتحادیه اروپا و دیگر شرکای تجاری آمریکا را مقصر بیرون کشیدن مشاغل و صنایع به خارج از کشور می‌داند و اکنون می‌خواهد آن‌ها را بازگرداند.
دو شریک تجاری بزرگ ایالات متحده، یعنی مکزیک و کانادا، روز چهارشنبه از تعرفه‌های جدید معاف شدند و هر کالایی که با توافقنامه تجارت آزاد آن‌ها مطابقت داشته باشد، همچنان مشمول تعرفه صفر است. اما هر دو کشور همچنان با تعرفه‌های ۲۵ درصدی که ترامپ بر بخش بزرگی از صادرات آن‌ها که تحت پوشش این توافقنامه نیستند اعمال کرده، و همچنین تهدید مداوم مبنی بر اینکه رئیس‌جمهور ممکن است به دلیل مسائل غیرتجاری مانند مواد مخدر و مهاجرت، این توافق را بر هم بزند، روبرو هستند.
روز چهارشنبه، ترامپ انگشت اتهام را به سمت چین نشانه رفت. چین بزرگ‌ترین ذی‌نفع روند برون‌سپاری بود که طی دهه‌ها کارخانه‌هایی را ساخت که ابتدا با اسباب‌بازی و لباس شروع کردند و امروزه خودروهای با فناوری پیشرفته، ماشین‌آلات و لوازم الکترونیکی تولید می‌کنند. امروزه، چین بر تولید جهانی تسلط دارد و مازاد تجاری آن در سال گذشته به ۱ تریلیون دلار رسید.
تعرفه جدید ۳۴ درصدی بر چین که روز چهارشنبه اعلام شد، علاوه بر تعرفه‌های قبلی اعمال شده توسط دولت ترامپ، مانند تعرفه ۲۰ درصدی که ترامپ به دلیل نقش چین در تجارت فنتانیل اعمال کرد، خواهد بود. این بدان معناست که نرخ پایه تعرفه بر واردات چین پس از ۹ آوریل، ۵۴ درصد خواهد بود.
اگر ترامپ در نهایت تعرفه‌های ۲۵ درصدی اضافی را به دلیل خرید نفت ونزوئلا توسط چین اعمال کند، نرخ تعرفه به ۷۹ درصد افزایش خواهد یافت.
تحت تأثیر تنش‌های ژئوپلیتیکی فزاینده بین واشنگتن و پکن و آسیب‌های ناشی از همه‌گیری کرونا، شرکت‌های چندملیتی پایگاه‌های تولیدی جدیدی را در خارج از چین ایجاد کرده‌اند تا در صورت بروز اختلال ناشی از تأخیر در حمل‌ونقل، بلایای طبیعی، تحریم‌های اقتصادی یا درگیری، عملیات خود را روان نگه دارند. به عنوان مثال، اپل شروع به ساخت برخی از آیفون‌ها در هند کرده است.
در همین حال، شرکت‌های چینی نیز تأسیسات تولیدی خود را در خارج از کشور گسترش داده‌اند، تا حدی برای فرار از رقابت بی‌رحمانه در بازار داخلی خود، و همچنین برای ادامه خدمات‌رسانی به مشتریان چندملیتی و دور زدن تعرفه‌های ایالات متحده بر واردات چین. مکزیک و ویتنام به دلیل هزینه‌های پایین و در مورد مکزیک، دسترسی بدون تعرفه به بازار ایالات متحده، مقاصد محبوبی بوده‌اند.
برای ایالات متحده، نتیجه کاهش سهم واردات از چین بوده، اما کسری تجاری با ویتنام، مکزیک و سایر کشورها افزایش یافته است. کسری حساب جاری کلی ایالات متحده، که معیار گسترده‌ای از تجارت و درآمد از خارج است، در سال ۲۰۲۴ به ۱.۱ تریلیون دلار رسید و این امر نیاز به اصلاح تجارت جهانی را برای ترامپ و متحدانش برجسته کرد.
ترامپ با بازگشت خود به کاخ سفید، جنگ تجاری خود را علیه دشمنان و متحدان به راه انداخته است؛ او آن‌ها را متهم می‌کند که با افزایش صادرات و محدود کردن واردات، از نظام تجارت جهانی که ایالات متحده پس از جنگ جهانی دوم آن را پرورش داد، سوءاستفاده می‌کنند. برخی تحلیلگران می‌گویند چنین سیاست‌هایی واقعاً باعث کسری تجاری ایالات متحده می‌شود، اگرچه اکثر اقتصاددانان جریان اصلی، کسری بودجه پایدار و نرخ پس‌انداز پایین ایالات متحده را عامل اصلی شکاف تجاری عمیق می‌دانند.
نشانه‌هایی وجود دارد که استراتژی ترامپ در حال تأثیرگذاری است. بر اساس نظرسنجی نوامبر انجمن صنعت مهندسی مکانیک آلمان (VDMA)، یک گروه لابی، حدود نیمی از شرکت‌های مهندسی آلمانی می‌خواهند سرمایه‌گذاری خود را در ایالات متحده افزایش دهند، هم به دلیل تعرفه‌ها و هم به دلیل اندازه بازار. اندرو ادیر، یکی از مقامات VDMA گفت که اکثر اعضا «به ایالات متحده به عنوان یک فرصت رشد نگاه می‌کنند.»
شرکت غول مهندسی آلمانی، زیمنس، ماه گذشته اعلام کرد که سرمایه‌گذاری‌های خود را در ایالات متحده، بزرگ‌ترین بازارش، ۱۰ میلیارد دلار افزایش خواهد داد. این شرکت گفت که این شامل تأسیسات تولیدی جدید برای محصولات الکتریکی در فورت ورث، تگزاس، و پومونا، کالیفرنیا است که بیش از ۹۰۰ شغل تولیدی ماهر ایجاد می‌کند.
شرکت تولید نیمه‌رسانای تایوان (TSMC) ماه گذشته اعلام کرد که قصد دارد طی چند سال آینده حداقل ۱۰۰ میلیارد دلار دیگر در کارخانه‌های تولید تراشه در ایالات متحده سرمایه‌گذاری کند. روز چهارشنبه، ترامپ گفت که تایوان با تعرفه‌های ۳۲ درصدی مواجه خواهد شد، هرچند نیمه‌رساناها معاف خواهند بود.
ترامپ هنگام اعلام این توافق در کنار سی.سی. وی، مدیرعامل TSMC در کاخ سفید گفت: «ما باید بتوانیم تراشه‌ها و نیمه‌رساناهایی را که نیاز داریم، همین‌جا در کارخانه‌های آمریکایی با مهارت و نیروی کار آمریکایی بسازیم، و این دقیقاً همان کاری است که انجام می‌دهیم.»
شرکت‌های الکترونیکی تایوانی فاکس‌کان، کامپال و اینونتک گفته‌اند که به دنبال سرمایه‌گذاری‌های جدید در تگزاس هستند و در جستجوی زمین برای تولید سرورهای هوش مصنوعی هستند که در نهایت می‌تواند با مقیاس عملیات فعلی آن‌ها در مکزیک رقابت کند.
بر اساس گزارشی از وزارت امور اقتصادی تایوان، مکزیک به قطبی برای تولید سرورهای مورد نیاز شرکت‌های بزرگ فناوری ایالات متحده برای تأمین انرژی هوش مصنوعی تبدیل شده است، به طوری که حدود ۷۰ درصد از واردات سرور ایالات متحده از این کشور و ۲۰ درصد دیگر از تایوان انجام می‌شود.
با این حال، علی‌رغم این فعالیت‌های پراکنده، شاخص‌های برنامه‌های سرمایه‌گذاری کسب‌وکارها که توسط فدرال رزرو منتشر می‌شود، نشان می‌دهد که در سراسر اقتصاد، طرح‌های هزینه شرکت‌ها در پس‌زمینه عدم قطعیت تعرفه‌ای کاهش یافته است.
مشکل دیگر: تولید ایالات متحده به سمت فناوری پیشرفته گرایش دارد و منابع داخلی آماده‌ای برای مواد و قطعات اولیه ندارد که می‌توانند بسیار ارزان‌تر در خارج از کشور تولید شوند. در حال حاضر، تولیدکنندگان ایالات متحده با افزایش هزینه پیچ، مهره و بست‌ها دست و پنجه نرم می‌کنند، که تأمین آن‌ها از منابع داخلی را با چالش مواجه می‌کند.