یک سرباز اسرائیلی در نقطه‌ای دیده‌بانی در بلندی‌های جولان الحاق‌شده به اسرائیل مشرف به جنوب سوریه، در تاریخ ۲۵ مارس ۲۰۲۵ ایستاده است. — جلال ماری/خبرگزاری فرانسه از طریق Getty Images
یک سرباز اسرائیلی در نقطه‌ای دیده‌بانی در بلندی‌های جولان الحاق‌شده به اسرائیل مشرف به جنوب سوریه، در تاریخ ۲۵ مارس ۲۰۲۵ ایستاده است. — جلال ماری/خبرگزاری فرانسه از طریق Getty Images

با تشدید حملات اسرائیل به سوریه، آیا می‌توان از برخورد با ترکیه اجتناب کرد؟

اسرائیل نه تنها نگران نیات رژیم جدید سوریه است، بلکه نگران حضور و نفوذ فزاینده ترکیه در منطقه نیز می‌باشد.

تل‌آویو — علی‌رغم سیگنال‌هایی درباره تماس‌های میانجی‌گرانه برای عادی‌سازی روابط بین اسرائیل و دولت جدید در دمشق، اسرائیل حملات هوایی نظامی خود به اهدافی در داخل سوریه را تشدید کرده و همزمان برای جلوگیری از پیشروی ترکیه در این کشور تلاش می‌کند.

اسرائیل می‌گوید هدف از این بمباران‌ها جلوگیری از تثبیت گروه‌های مسلح در سوریه پس از اسد است. اما هدف ناگفته آن به وضوح بازدارندگی رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، از ایجاد پایگاه‌های نظامی یا شبه‌نظامیان نیابتی در سوریه در نزدیکی مرز با اسرائیل است. مقامات امنیتی اسرائیل می‌گویند از اجازه دادن به ایجاد شبه‌نظامیان مورد حمایت ایران در امتداد مرزهایش با غزه و لبنان درس تلخی گرفته‌اند که منجر به کشتار ۷ اکتبر ۲۰۲۳ در جنوب اسرائیل و جنگ متعاقب آن با حزب‌الله و حماس شد.

یک منبع ارشد سیاسی اسرائیلی که نخواست نامش فاش شود به المانیتور گفت: «ما از شبه‌نظامیان شیعه‌ای که ایران در منطقه ایجاد کرد، آسیب دیده‌ایم.» وی افزود: «ما هیچ قصدی نداریم که اجازه دهیم این پدیده با جایگزین شدن شورشیان دیگر تکرار شود. ما دیگر در برابر تقویت خصمانه در مرزهایمان سکوت نخواهیم کرد. هر کسی که خواهان آرامش است باید تقویت نیروهای خود و تهدید اسرائیل را متوقف کند. این تنها راه برای محافظت از ساکنان شمال کشور است.»

نگرانی اسرائیل از نیات ترکیه

به گزارش میدل‌ایست‌آی، ترکیه قصد دارد نیروهای خود را در پایگاه هوایی T4 و فرودگاه نظامی پالمیرا در استان حمص سوریه مستقر کند؛ هر دوی این مکان‌ها در هفته‌های اخیر مورد حمله اسرائیل قرار گرفته‌اند. طبق گزارش‌های مختلف، ترکیه قصد دارد سامانه‌های پدافند هوایی شامل رادارها و موشک‌ها را در این پایگاه‌ها نصب کند.

یک منبع ارشد دیپلماتیک اسرائیلی که نخواست نامش فاش شود به المانیتور گفت: «این اقدام به برتری هوایی اسرائیل در منطقه آسیب می‌زند و خلبانان ما را به خطر می‌اندازد و این کاملاً غیرقابل قبول است.»

این خطر، محور اصلی جنگ کم‌شدت در سوریه از زمان فروپاشی رژیم اسد در دسامبر است. علی‌رغم درگیری‌های گاه‌به‌گاه با شبه‌نظامیان نوپای مختلف که در جنوب سوریه و در منطقه مرزی اردن، سوریه و اسرائیل در حال مستقر شدن هستند، درگیری واقعی میان اردوغان و تلاش بلندپروازانه او برای نفوذ منطقه‌ای در مقابل سیاست جدید اسرائیل که در پاسخ به فاجعه ۷ اکتبر تدوین شده، قرار دارد.

اسرائیل کاتز، وزیر دفاع اسرائیل، که از زمان انتصاب اخیرش به این سمت تهدیدهای زیادی را مطرح کرده است، به صراحت گفت: «من به حاکم سوریه، جولانی، هشدار می‌دهم، اگر به نیروهای متخاصم با اسرائیل اجازه ورود به سوریه و به خطر انداختن منافع امنیتی اسرائیل را بدهید، بهای بسیار سنگینی خواهید پرداخت.» او روز چهارشنبه با اشاره به حاکم موقت سوریه، احمد الشرع، که با نام جنگی‌اش نیز شناخته می‌شود، این اظهارات را بیان کرد. «فعالیت نیروی هوایی هشداری درباره آینده است: ما اجازه نخواهیم داد امنیت دولت اسرائیل به خطر بیفتد.»

گیدئون سعر، وزیر امور خارجه، روز پنجشنبه مستقیماً ترکیه را مورد خطاب قرار داد و آن را به ایفای «نقش منفی» در سوریه و «انجام نهایت تلاش برای تبدیل سوریه به تحت‌الحمایه ترکیه» متهم کرد.

آخرین حملات هوایی اسرائیل در چهارشنبه شب اهداف استراتژیک در داخل و اطراف دمشق، حلب، حمص و حماه را هدف قرار داد. این حملات که در مطبوعات اسرائیلی به عنوان برخی از سنگین‌ترین حملات ماه‌های اخیر توصیف شده‌اند، شامل انبارهای تسلیحات باقی‌مانده و تأسیسات رژیم اسد، از جمله مرکز تحقیقات سرس (Sars) در نزدیکی پایتخت، مرکز صنایع نظامی رژیم بود. بمباران پایگاه‌های هوایی T4 و پالمیرا آنها را غیرقابل استفاده کرد.

تاریخ در حال تکرار شدن است. اسرائیل سال‌ها به اسد بارها هشدار داده بود که اجازه ندهد ایران به کشورش نفوذ کند، به وابستگی فزاینده‌اش به حزب‌الله، نیروی نیابتی ایران، و اخیراً به استقرار شبه‌نظامیان تحت هدایت ایران برای آمادگی حمله به اسرائیل پایان دهد. اکنون اسرائیل به رهبر جدید سوریه در مورد همکاری با اردوغان هشدار می‌دهد.

هشدارهای کاتز

با وجود تهدیدها، درگیری مستقیم بین اسرائیل و ترکیه بعید به نظر می‌رسد.

رئیس‌جمهور دونالد ترامپ جنگ بین متحد ناتوی کشورش و متحد خاورمیانه‌ای آن را تحمل نخواهد کرد، اما تشدید جنگ کم‌شدت بین شبه‌نظامیان اسلام‌گرا و اسرائیل یک احتمال جدی است.

کاتز این هفته هشدار داد: «اسرائیل اجازه نخواهد داد سوریه به تهدیدی برای جوامع آن در جولان و الجلیل و منافع امنیتی‌اش تبدیل شود.» او افزود، اسرائیل کنترل خود را بر مناطقی که پس از فروپاشی دولت اسد در آن مستقر شده، از جمله کوه استراتژیک حرمون (جبل‌الشیخ) و منطقه حائل غیرنظامی شده در امتداد مرز اسرائیل و سوریه، حفظ خواهد کرد.

اسرائیل همچنین در حال عملیات زمینی فراتر از منطقه حائل است و به دنبال جلوگیری از استقرار نیروهای متخاصم در منطقه بین مرز اسرائیل و سوریه و دمشق است. یک منبع دیپلماتیک غربی در خاورمیانه که نخواست نامش فاش شود به المانیتور گفت: «خطر وخامت سریع اوضاع به سمت درگیری خشونت‌آمیزتر و گسترده‌تر وجود دارد.»

به گفته ارتش اسرائیل، نیروها روز چهارشنبه برای مصادره سلاح و تخریب زیرساخت‌های تروریستی به روستای تسیل در جنوب سوریه، در حدود ۱۳ کیلومتری (هشت مایلی) مرز اسرائیل اعزام شدند. گروهی از مردان مسلح به سمت نیروهای اسرائیلی تیراندازی کردند و به گفته اسرائیل، دست‌کم شش نفر از تیراندازان در تیراندازی متقابل کشته شدند. نیروها اعلامیه‌هایی پخش کردند و به ساکنان هشدار دادند که در داخل روستا و اطراف آن سلاح حمل نکنند و از منطقه مرزی که قبلاً شاهد درگیری‌های قابل توجهی بین سربازان اسرائیلی و شبه‌نظامیان مسلح بوده است، دوری کنند.