یک موشک ایرانی در جریان رزمایش نظامی بزرگ پیامبر اعظم ۱۷ در جنوب ایران در تاریخ ۲۱ دسامبر ۲۰۲۱ به نمایش گذاشته شده است. عکس از سپاه پاسداران/وب‌سایت خبری WANA از طریق رویترز
یک موشک ایرانی در جریان رزمایش نظامی بزرگ پیامبر اعظم ۱۷ در جنوب ایران در تاریخ ۲۱ دسامبر ۲۰۲۱ به نمایش گذاشته شده است. عکس از سپاه پاسداران/وب‌سایت خبری WANA از طریق رویترز

آیا ایران می‌تواند با توازن بین تهدیدات موشکی و دیپلماسی از جنگ با ترامپ اجتناب کند؟

در بحبوحه ترس فزاینده از حملات احتمالی آمریکا، تهران در حال پیشبرد یک استراتژی دوگانه است: نمایش آمادگی نظامی و در عین حال تعامل در دیپلماسی منطقه‌ای برای تغییر محاسبات به نفع خود.

تهران – خبرگزاری تندروی تسنیم روز جمعه گزارش داد که سرتیپ امیرعلی حاجی‌زاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران، و همچنین علیرضا صباحی‌فرد، فرمانده نیروی پدافند هوایی ارتش ایران، از منطقه پدافند هوایی جنوب شرق کشور بازدید کردند.

این بازدید که با هدف نمایش آمادگی نظامی ایران انجام شد، با افزایش نگرانی‌ها از حملات احتمالی آمریکا پس از گزارش‌های اطلاعاتی مبنی بر فعالیت‌های مقدماتی در پایگاه‌های آمریکایی مانند دیگو گارسیا همزمان بود. در حالی که مقامات ایرانی این تهدید را کم‌اهمیت جلوه داده‌اند، نمایش‌های نظامی نشان‌دهنده یک استراتژی بازدارندگی است که مستقیماً دولت آتی ترامپ را هدف قرار داده است.

یک خودروی نظامی ایرانی در حال حمل موشک در رزمایش اقتدار در استان سمنان، شرق تهران، ۲ فوریه ۲۰۱۷.
یک خودروی نظامی ایرانی در حال حمل موشک در جریان رزمایش اقتدار در استان سمنان، واقع در شرق تهران، در تاریخ ۲ فوریه ۲۰۱۷. عکس از عطا کناره/خبرگزاری فرانسه از طریق گتی ایمجز

ایران خود را در حال پیمایش در یک چشم‌انداز ژئوپلیتیکی پیچیده می‌یابد. بازگشت احتمالی دونالد ترامپ، که به خاطر کارزار «فشار حداکثری» و خروج از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ (برجام) شناخته می‌شود، نگرانی‌هایی را در تهران برانگیخته است. به نظر می‌رسد استراتژی کنونی دو شاخه دارد: نمایش قدرت نظامی برای بازداشتن از تجاوز و در عین حال تعامل همزمان در دیپلماسی منطقه‌ای برای کاهش تنش‌ها و انزوای احتمالی واشنگتن.

این تلاش دیپلماتیک شامل تقویت روابط با همسایگان و بهره‌گیری از مشارکت‌های منطقه‌ای موجود است. ایران امیدوار است با نشان دادن توانایی‌های دفاعی خود (که با عملیاتی مانند حملات تلافی‌جویانه به پایگاه عین‌الاسد در سال ۲۰۲۰، موسوم به «عملیات وعده صادق» برجسته شد) و تمایل خود به تعامل دیپلماتیک، بتواند محاسبه ریسک را برای هر متجاوز احتمالی تغییر دهد.

با این حال، اثربخشی این استراتژی نامشخص است. غیرقابل پیش‌بینی بودن ترامپ و ترکیب احتمالی دولت او از موارد نامعلوم عمده هستند. علاوه بر این، اتکای ایران به جنگ نامتقارن و نیروهای نیابتی، اگرچه در برخی زمینه‌ها مؤثر است، اما می‌تواند بهانه‌هایی برای تشدید تنش نیز فراهم کند.

پرچم ایران در نزدیکی نیروگاه هسته‌ای بوشهر در جنوب ایران به اهتزاز درآمده است.
پرچم ایران در نزدیکی نیروگاه هسته‌ای بوشهر در جنوب ایران در ۱۰ ژانویه ۲۰۱۵ به اهتزاز درآمده است. عکس از بهروز مهری/خبرگزاری فرانسه از طریق گتی ایمجز

بازدیدها و اظهارات نظامی اخیر بر قابلیت‌های پدافند هوایی ایران تأکید دارند که عنصری حیاتی در مقابله با حملات هوایی احتمالی است. مقامات اغلب به سیستم‌های تولید داخل که برای حفاظت از سایت‌های حساس، از جمله تأسیسات هسته‌ای، طراحی شده‌اند، افتخار می‌کنند. با این حال، پرسش‌هایی در مورد توانایی آنها برای مقاومت در برابر یک حمله پایدار و از نظر فناوری برتر باقی است.

در نهایت، تهران بر روی طناب راه می‌رود. این کشور به دنبال اجتناب از یک رویارویی نظامی مستقیم است که می‌تواند ویرانگر باشد، در حالی که از تسلیم شدن در برابر فشار خارجی امتناع می‌ورزد. ماه‌های آینده در تعیین اینکه آیا ترکیب بازدارندگی و دیپلماسی ایران می‌تواند با موفقیت چالش‌های ناشی از ریاست جمهوری دوم احتمالی ترامپ را پشت سر بگذارد، حیاتی خواهد بود.