دبی، ۱۲ آوریل (رویترز) - ایران و ایالات متحده روز شنبه مذاکرات سطح بالایی را در عمان با هدف آغاز مذاکرات درباره برنامه هسته‌ای رو به پیشرفت سریع تهران برگزار خواهند کرد، در حالی که دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، تهدید به اقدام نظامی در صورت عدم دستیابی به توافق کرده است.
رسانه‌های ایرانی اعلام کردند که هیئت‌های ایرانی و آمریکایی وارد مسقط، پایتخت عمان شده‌اند. عباس عراقچی، وزیر امور خارجه، ریاست هیئت ایرانی را بر عهده دارد، در حالی که مذاکرات از طرف آمریکا توسط استیو ویتکوف، فرستاده ترامپ در خاورمیانه، انجام خواهد شد.
ایران با احتیاط وارد مذاکرات شد و نسبت به اینکه آنها بتوانند منجر به توافق شوند، بدبین بود و به ترامپ مشکوک بود، که بارها تهدید کرده است که اگر ایران برنامه غنی‌سازی اورانیوم خود را متوقف نکند، ایران را بمباران خواهد کرد.
در حالی که هر دو طرف از احتمال پیشرفت صحبت کرده‌اند، اما در مورد اختلافی که بیش از دو دهه ادامه داشته است، با هم اختلاف نظر دارند و بر سر اینکه آیا مذاکرات به صورت حضوری، همانطور که ترامپ می‌خواهد، یا غیرمستقیم، همانطور که ایران می‌خواهد، انجام شود، به توافق نرسیده‌اند.
تلویزیون دولتی ایران ویدئویی از دیدار عراقچی با بدر البوسعیدی، وزیر امور خارجه عمان، در مسقط، پیش از آغاز مذاکرات، در وب سایت خود منتشر کرد.
رسانه‌های دولتی ایران گزارش دادند: «عراقچی به عنوان بخشی از مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا، نکات و مواضع کلیدی تهران را به همتای عمانی خود ارائه کرد تا به طرف آمریکایی منتقل شود.»
نشانه‌هایی از حرکت می‌تواند به کاهش تنش‌ها در منطقه‌ای کمک کند که از سال ۲۰۲۳ با جنگ‌ها در غزه و لبنان، شلیک موشک بین ایران و اسرائیل، حملات حوثی‌ها به کشتیرانی در دریای سرخ و سرنگونی دولت در سوریه شعله‌ور شده است.
با این حال، شکست، ترس از یک آتش‌سوزی گسترده‌تر در سراسر منطقه‌ای را تشدید می‌کند که بخش زیادی از نفت جهان را صادر می‌کند. تهران به کشورهای همسایه که پایگاه‌های آمریکایی دارند هشدار داده است که اگر در هرگونه حمله نظامی آمریکا به ایران دخالت داشته باشند، با «پیامدهای شدیدی» روبرو خواهند شد.
عراقچی به تلویزیون ایران گفت: «اگر طرف دیگر (آمریکا) با موضعی برابر وارد مذاکرات شود، شانسی برای درک اولیه در مورد مذاکرات بیشتر وجود دارد.»
وی گفت که اظهار نظر در مورد مدت زمان مذاکرات، اولین مذاکرات بین ایران و دولت ترامپ، از جمله اولین دوره ریاست جمهوری وی در سال‌های ۲۰۱۷-۲۰۲۱، زود است.
عراقچی گفت: «این اولین جلسه است و در آن بسیاری از مسائل اساسی و اولیه روشن خواهد شد، از جمله اینکه آیا اراده کافی در هر دو طرف وجود دارد یا خیر، سپس در مورد جدول زمانی تصمیم خواهیم گرفت.»
یک مقام ایرانی به رویترز گفت که آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب، که در ساختار پیچیده قدرت جمهوری اسلامی حرف آخر را در مورد مسائل کلیدی دولتی می‌زند، «اختیار کامل» برای مذاکرات را به عراقچی داده است.
ایران مذاکره در مورد توانایی‌های دفاعی خود مانند برنامه موشکی بالستیک خود را رد کرده است.
اختلاف طولانی مدت
ایران مدت‌هاست که تلاش برای دستیابی به سلاح هسته‌ای را رد کرده است، اما کشورهای غربی و اسرائیل بر این باورند که این کشور مخفیانه در تلاش است تا ابزارهای ساخت بمب اتمی را توسعه دهد.
آنها می‌گویند غنی‌سازی اورانیوم ایران، منبع سوخت هسته‌ای، فراتر از الزامات یک برنامه انرژی غیرنظامی رفته است و ذخایری را در سطحی از خلوص شکافت‌پذیر تولید کرده است که نزدیک به سطح مورد نیاز در کلاهک‌های جنگی است.
ترامپ، که از بهمن ماه کارزار «فشار حداکثری» بر تهران را احیا کرده است، در سال ۲۰۱۸ در دوره اول ریاست جمهوری خود از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ بین ایران و شش قدرت جهانی خارج شد و تحریم‌های فلج‌کننده‌ای را علیه جمهوری اسلامی اعمال کرد.
از آن زمان، برنامه هسته‌ای ایران جهش کرده است، از جمله غنی‌سازی اورانیوم تا خلوص شکافت‌پذیر ۶۰ درصد، یک گام فنی از سطوح مورد نیاز برای بمب.
مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا، روز پنجشنبه ابراز امیدواری کرد که این مذاکرات به صلح منجر شود و افزود: «ما بسیار واضح گفته‌ایم که ایران هرگز نباید سلاح هسته‌ای داشته باشد و من فکر می‌کنم این چیزی است که منجر به این نشست شد.»
اسرائیل، نزدیکترین متحد واشنگتن در خاورمیانه، که برنامه هسته‌ای ایران را تهدیدی برای موجودیت خود می‌داند، مدت‌هاست تهدید کرده است که اگر دیپلماسی نتواند جاه‌طلبی‌های هسته‌ای این کشور را مهار کند، به ایران حمله خواهد کرد.
نفوذ تهران در سراسر خاورمیانه در ۱۸ ماه گذشته به شدت محدود شده است و متحدان منطقه‌ای آن - که به «محور مقاومت» معروف هستند - از زمان آغاز جنگ حماس و اسرائیل در غزه و سقوط بشار اسد در سوریه در دسامبر، یا از بین رفته‌اند یا به شدت آسیب دیده‌اند.
نوشته پریسا حافظی؛ ویرایش شده توسط انگوس مک‌داول، سوزان فنتون و مارک هاینریش