اولین دیدار بین ایالات متحده و ایران بر سر برنامه هسته‌ای رو به گسترش آن در روز شنبه، نشان از جدی بودن هدف و تلاشی برای اجتناب از چیزی بود که هیچ یک از طرفین نمی‌خواهند: جنگی دیگر در خاورمیانه. آنها شنبه آینده دوباره صحبت خواهند کرد، اما کار سخت در پیش است، زیرا انتظار می‌رود تندروها در هر دو کشور، و اسرائیل، با اکثر توافق‌ها مخالفت کنند.
اگر اولین توافق هسته‌ای، که در سال 2015 حاصل شد، ناشی از تمایل ایران برای خلاص شدن از تحریم‌های اقتصادی تنبیهی بود، این مذاکرات فوریت بیشتری دارند. ایران، که توسط اسرائیل مورد ضرب و شتم قرار گرفته و نیروهای نیابتی منطقه‌ای آن کاهش یافته‌اند، هنوز خواهان کاهش اقتصادی است. اما همچنین درک می‌کند که خود جمهوری اسلامی در معرض تهدید است و اینکه رئیس جمهور ترامپ، که به دلیل ضعیف بودن توافق، از اولین توافق خارج شد، ممکن است در مورد "بمباران‌هایی که قبلاً هرگز ندیده‌اند" بلوف نزند.
و آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر معظم ایران، حداقل یک فرصت آخر به مذاکره‌کنندگان خود داده است تا جاه‌طلبی‌های هسته‌ای ایران را با امنیت پایدار معامله کنند.
مذاکرات در عمان همچنین نویدبخش کارآیی بود. توافق سال 2015 بین ایران و شش کشور - پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل به اضافه آلمان، با ایفای نقش اتحادیه اروپا به عنوان واسطه - حاصل شد و دو سال به طول انجامید.
این بار مذاکرات دوجانبه است، با حضور اروپایی‌ها، اما همچنین روسیه و چین در حاشیه. و اگرچه ایالات متحده همچنان برای آیت‌الله خامنه‌ای "شیطان بزرگ" است، اما کلید مهار اسرائیل و تضمین هرگونه توافق پایدار را نیز در دست دارد. در حالی که ایران بر مذاکرات غیرمستقیم از طریق عمان اصرار داشت و آقای ترامپ بر مذاکرات مستقیم، دو طرف موفق شدند موضوع را به نوعی حل و فصل کنند، به طوری که استیو ویتکوف (Steve Witkoff)، فرستاده ویژه آقای ترامپ، در پایان جلسه مستقیماً با عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران صحبت کرد.
علی واعظ (Ali Vaez)، مدیر پروژه ایران در گروه بین‌المللی بحران گفت: "این بهترین شروعی است که می‌توان داشت. آنها می‌توانستند دچار مشکل شوند، اما توافق کردند که دوباره ملاقات کنند، در پایان با هم ملاقات کردند و بر سر هدف نهایی به توافق رسیدند."
نکته مهم این است که آقای ترامپ و آقای ویتکوف (Steve Witkoff) نشان دادند که خط قرمز واقعی آنها تضمین این است که ایران هرگز نمی‌تواند سلاح هسته‌ای بسازد - علیرغم خواسته‌های شدید مقامات ترامپ قبل از مذاکرات مبنی بر اینکه ایران برنامه هسته‌ای خود را به طور کامل برچیده و همچنین برنامه موشکی و حمایت خود از نیروهای نیابتی منطقه‌ای خود را رها کند.
ایران روشن کرده بود که چنین خواسته‌های گسترده‌ای آن را بی‌دفاع می‌کند و مذاکرات را قبل از شروع به پایان می‌رساند. بنابراین محدود کردن هدف به تضمین این که ایران هرگز نمی‌تواند بمب هسته‌ای بسازد، اگر دولت به آن پایبند باشد، شانس موفقیت مذاکرات را به شدت افزایش می‌دهد.
ولی نصر (Vali Nasr)، استاد مدرسه مطالعات پیشرفته بین‌المللی جان هاپکینز گفت: "ایرانی‌ها برای چیزی بیش از یک یخ‌شکن آماده بودند، اما با این انتظار که بن‌بست با ایالات متحده را بشکنند، و مهم‌تر از همه، مستقیماً بشنوند که خط قرمز واقعی ایالات متحده چیست. اگر این عدم وجود سلاح باشد، می‌توانند در مورد سطوح غنی‌سازی، بازرسی‌ها و غیره مذاکره کنند. اما ایران نمی‌خواهد وارد وضعیتی شود که نتواند عمل کند و خطر تحریم‌ها و جنگ بیشتری را به جان بخرد. آنچه ایران می‌خواهد کاملاً واضح است: کاهش تحریم‌های معتبر و توافقی که پابرجا باشد."
ایران اصرار دارد که برنامه هسته‌ای آن صرفاً غیرنظامی است، اما طبق داده‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (International Atomic Energy Agency) که پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای را که ایران امضا کرده است اجرا می‌کند، اورانیوم کافی با کیفیت نزدیک به تسلیحات غنی‌سازی کرده است تا حداقل شش بمب بسازد.
آقای نصر (Nasr) گفت که ایرانی‌ها علیرغم بی‌اعتمادی به آقای ترامپ، فکر می‌کنند که او بهتر می‌تواند پایداری توافقی را که انجام می‌دهد تضمین کند و تندروهای جمهوری‌خواه خود را سرکوب کند. او گفت: "ایرانی‌ها هرگز به جو بایدن (Joseph R. Biden Jr.) اعتماد نکردند که از این طریق پیروی کند و از تضعیف شدن توسط کنگره جلوگیری کند."
سانام وکیل (Sanam Vakil)، مدیر برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا در چتم هاوس (Chatham House) گفت: "ما بعد از این جلسه در بهترین موقعیتی هستیم که می‌توانستیم باشیم." وی گفت، اظهارات مثبتی از هر دو طرف در مورد برنامه‌ای برای پیشبرد وجود داشت و "درک متقابل در مورد فوریت مورد نیاز، فرصت ارائه شده و نشانه‌های عمل‌گرایی از هر دو طرف وجود دارد."
او افزود: "البته، کارهای سخت در پیش است."
یک توافق جدی بسیار پیچیده و فنی خواهد بود و زمان خواهد برد. همچنین باید در برابر تلاش‌ها برای تضعیف مذاکرات توسط تندروها در هر دو کشور و در اسرائیل مقاومت کند. اسرائیل، که با توافق سال 2015 مخالف بود، خواهان خلع سلاح جامع‌تر ایران است و همچنان از نیاز به حمله نظامی به آن در حال حاضر صحبت می‌کند، زمانی که رژیم ضعیف است و پدافند هوایی آن به شدت توسط حملات هوایی اسرائیل آسیب دیده است.
ایران در گذشته قول داده بود که اسرائیل را نابود کند، و بنیامین نتانیاهو (Benjamin Netanyahu)، نخست‌وزیر اسرائیل می‌گوید که می‌خواهد ایران دیگر قادر به غنی‌سازی هیچ اورانیومی نباشد. اسرائیل با استناد به حمله حماس در غزه، به نیروهای نیابتی ایرانی، از جمله حماس و حزب‌الله در لبنان آسیب جدی وارد کرده است و می‌خواهد تلاش کند تا اطمینان حاصل کند که ایران نمی‌تواند آنها را بازسازی کند.
اما ایران همچنین ممکن است تشویق شود که آقای ترامپ مذاکرات را در دفتر بیضی در کنار آقای نتانیاهو (Netanyahu) اعلام کرد، که به نظر نمی‌رسید از آنها بسیار خشنود باشد. آقای نصر (Nasr) گفت، ایران "پیامی قدرتمند از ترامپ خواهد دید که او متعلق به نتانیاهو نیست."
امید این است که یک یا دو جلسه بعدی بتواند به توافق موقت منجر شود که به هر دو طرف اطمینان دهد تا با اقدامات کوتاه‌مدت از هر دو طرف تا زمانی که مذاکرات ادامه دارد، به پیش بروند. آنها می‌توانند شامل موافقت ایران با توقف غنی‌سازی اورانیوم و اجازه بازرسی‌های بیشتر در ازای تعلیق برخی از تحریم‌های "فشار حداکثری" واشنگتن باشند.
آقای نصر (Nasr) گفت، احتمالاً ایران بر یک فرآیند گام به گام که ممکن است چندین سال طول بکشد، اصرار خواهد کرد "تا به توافق کمک کند قبل از اینکه شخص دیگری وارد دفتر شود و سعی کند آن را لغو کند، ریشه بدواند." یک فرآیند طولانی‌تر همچنین امنیت بیشتری برای ایران فراهم می‌کند.
با این حال، ایران دلیلی برای طولانی کردن خود مذاکرات ندارد. آقای واعظ (Vaez) گفت: "اهرم ایران غنی‌سازی هسته‌ای آن است و زمان بیشتر اهرم بیشتری به آنها نمی‌دهد." و سپس "بمب ساعتی مکانیسم ماشه وجود دارد."
این تحریم‌ها، که تحت توافق سال 2015 به حالت تعلیق درآمده‌اند، می‌توانند در صورتی که هر یک از امضاکنندگان - در این مورد، اروپایی‌ها - تصمیم بگیرند که هیچ توافق جدیدی وجود ندارد یا پیشرفت چشمگیری به سوی آن حاصل نشده است، دوباره برقرار شوند. اما این باید قبل از 18 اکتبر (Oct. 18) اتفاق بیفتد، زمانی که توانایی "بازگشت سریع" منقضی می‌شود. مقامات می‌گویند که اروپایی‌ها در حال بررسی این موضوع هستند که آیا می‌توان این مهلت را به تعویق انداخت یا خیر، اما سازوکار انجام این کار مشخص نیست.
در هر صورت، تحلیلگران موافق هستند که ایران نمی‌خواهد به خاطر شکست این مذاکرات مقصر شناخته شود. اگر آنها شکست بخورند و جنگ رخ دهد، رژیم می‌خواهد بتواند خیانت و سوء نیت آمریکا را مقصر بداند.
خانم وکیل (Vakil) گفت، بنابراین اگر توافقی قابل انجام باشد، ایران این بار خواهان تضمین‌هایی خواهد بود که بادوام باشد و تعامل تجاری را به شکلی معنادار و بلندمدت ارائه دهد. ایران می‌خواهد بداند "چگونه ترامپ می‌تواند از محافظتی که سایر رؤسای جمهور قادر به انجام آن نبوده‌اند، اطمینان حاصل کند."
و ایالات متحده، او گفت، می‌خواهد بداند که ایران چه تضمین‌هایی می‌تواند برای امنیت اسرائیل و ثبات خاورمیانه بزرگ‌تر ارائه دهد.
او گفت: "یک توافق باید متقابلاً سودمند باشد، اما در طول مسیر به اعتماد و پاسخگویی زیادی نیاز دارد که هر دو طرف در حال حاضر به سادگی از آن برخوردار نیستند."