لاهه — متحدان ناتو روز چهارشنبه توافق کردند که سیل جدیدی از هزینه‌های دفاعی را در نمایشی از وحدت با هدف حفظ حمایت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، و دور نگه داشتن ولادیمیر پوتین، رهبر روسیه، آزاد کنند.
رمز دستیابی به این هدف چه بود؟ دادن آنچه ترامپ آن را «یک پیروزی بزرگ» خواند، به او.
در یک اجلاس که با دقت برنامه‌ریزی شده بود و بر اختصار و پیش‌بینی‌پذیری تمرکز داشت، رهبران بر روی هدف جدید هزینه‌های دفاعی، یعنی 5 درصد از تولید ناخالص داخلی تا سال 2035، مهر تأیید زدند. این مقدار شامل 3.5 درصد از تولید ناخالص داخلی برای قابلیت‌های «سخت» مانند تسلیحات و نیروها، و 1.5 درصد برای سرمایه‌گذاری‌های مرتبط با دفاع مانند فضای سایبری و تحرک خواهد بود.
ترامپ این نتیجه را «یک پیروزی تاریخی برای ایالات متحده» خواند و اعتبار فشار بر اعضای ائتلاف برای افزایش هزینه‌های دفاعی خود را به خود اختصاص داد.
او گفت که دیدن رهبران متحدی که می‌خواهند از کشورهایشان دفاع کنند و نیاز آنها به کمک ایالات متحده، و اینکه ناتو «یک کلاهبرداری نیست»، «واقعاً تأثیرگذار» بود.
این توافق پیش از نشست در لاهه نهایی شده بود و سپس توسط رهبران امضا شد، تلاشی برای اطمینان از برگزاری یک اجلاس آرام.
دبیرکل ناتو، مارک روته، بلافاصله پس از پایان نشست گفت: «این یک ائتلاف قوی‌تر، عادلانه‌تر و کشنده‌تر است که رهبران ناتو شروع به ساخت آن کرده‌اند. ... رئیس‌جمهور ترامپ به وضوح اعلام کرد: آمریکا متعهد به ناتو است... در عین حال، او روشن ساخت که آمریکا از متحدان اروپایی و کانادا انتظار دارد که بیشتر مشارکت کنند. و دقیقاً همین چیزی است که ما می‌بینیم آنها انجام می‌دهند.»
در بیانیه پایانی اجلاس، که به پنج پاراگراف کوتاه محدود شد، اعضای ائتلاف نظامی با هدف بلندمدت جدید هزینه‌های دفاعی موافقت کردند. رهبران همچنین متعهد شدند که تولید دفاعی را در سراسر ائتلاف به سرعت گسترش دهند.
روته بر تعریف و تمجید از ترامپ تأکید کرد و او را به خاطر فشار بر دیگر کشورها برای افزایش هزینه‌های دفاعی‌شان و تعهد او به ائتلاف ستود.
روته حتی ترامپ را به دلیل مداخله در درگیری بین اسرائیل و ایران، «پدر» نامید.
سایر رهبران نیز از رئیس‌جمهور آمریکا تعریف کردند.
آندژ دودا، رئیس‌جمهور حامی ترامپ لهستان، به پولیتیکو گفت: «این موفقیت رئیس‌جمهور دونالد ترامپ است.» وی افزود: «او کسی بود که از کشورهای ناتو خواست تا هزینه‌های دفاعی خود را افزایش دهند.»
در نتیجه، در میزگرد رهبران، که به دو ساعت و نیم محدود شده بود، ترامپ لحنی غیرمنتظره و سنجیده داشت؛ این موضوع را فردی از داخل اتاق که به شرط ناشناس ماندن صحبت می‌کرد، فاش کرد.
این شخص گفت که او تعهد آمریکا به ناتو را «برای چهار سال»، یعنی مدت دوره دوم ریاست جمهوری خود، تأیید کرد. او در حالی که نگرانی‌های مربوط به تقسیم بار مسئولیت را تکرار می‌کرد، از متحدان تمجید کرد و بر وحدت تأکید کرد.
پس از اجلاس، ترامپ گفت که از شرکت در آن «مفتخر» است.
اجلاسی با فراز و نشیب
با این حال، این اجلاس بدون نوسانات نبود.
در روزهای پیش از این نشست پرمخاطره، اسپانیا تقریباً با اعلام مخالفت خود با هدف اصلی هزینه‌ها، توافق را برهم زد — و سپس با استدلال اینکه معافیت خود را تضمین کرده است، مشکلات جدیدی ایجاد کرد. این امر باعث شد کشورهایی مانند بلژیک و اسلواکی نیز برای انعطاف‌پذیری بیشتر فشار بیاورند.
معیار حیاتی، دستیابی به اهداف جدید توانمندی ناتو است. این ائتلاف محاسبه کرده است که برای دستیابی به این اهداف، کشورها حدود 3.5 درصد از تولید ناخالص داخلی خود را هزینه خواهند کرد — هرچند پدرو سانچز، نخست‌وزیر اسپانیا، ادعا می‌کند که مادرید می‌تواند با هزینه تنها 2.1 درصد از تولید ناخالص داخلی به آنها دست یابد.
نخست‌وزیر اسپانیا هدف هزینه‌ای خود را «کافی، واقع‌بینانه و سازگار» خواند.
با این حال، ترامپ موضع اسپانیا را «وحشتناک» دانست و هشدار داد که در مذاکرات تجاری در حال انجام، مادرید را مجبور خواهد کرد «دو برابر» پرداخت کند.
اما مشخص نیست که آمریکا چگونه این کار را انجام خواهد داد، زیرا اسپانیا بخشی از اتحادیه اروپا است و این اتحادیه برای تمامی اعضای خود توافقات تجاری را مذاکره می‌کند.
ترامپ همچنین روز سه‌شنبه با اشاره به اینکه «تعاریف متعددی» از ماده 5 دفاع مشترک ناتو وجود دارد، یک «نارنجک» کوچک به اجلاس پرتاب کرد — بیانیه‌ای که کشورهای خط مقدم ائتلاف بلافاصله برای کم‌اهمیت جلوه دادن آن دست به کار شدند.
با این حال، در پایان کنفرانس، ترامپ گفت: «ما اینجا هستیم تا به آنها کمک کنیم از کشورشان دفاع کنند.»
فریدریش مرتز، که برای اولین بار در اجلاس ناتو به عنوان صدراعظم آلمان شرکت کرده بود، گفت ترامپ «به وضوح بیان کرده بود» که او به ماده 5 دفاع متقابل ناتو متعهد است.
او پس از نشست به خبرنگاران گفت: «از اینکه در تمام اظهاراتش، حتی یک نشانه تردید از جانب او در مورد تمایل به حفظ کامل همبستگی و ائتلاف وجود نداشت، خوشحال شدم.»
دودا افزود: «رئیس‌جمهور ترامپ امروز هیچ حرفی در این باره نزد.» بیانیه نهایی ناتو اعلام کرد که تعهد مشترک به ماده 5 «پایدار و خلل‌ناپذیر» است.
با این حال، نشست امسال زمان بسیار کمتری را به اوکراین اختصاص داد — نشانه‌ای از نگرانی ترامپ نسبت به ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، و تلاش مستمر او برای ترغیب روسیه به توافق بر سر آتش‌بس. ترامپ در بیانیه پایانی خود، پوتین را «گمراه» خواند.
ترامپ پس از اجلاس با زلنسکی دیدار کرد و گفت که کی‌یف به دنبال صلح است.
در بیانیه نهایی اجلاس هیچ اشاره‌ای به درخواست کی‌یف برای پیوستن به ائتلاف نشده بود، اما خاطرنشان کرد که متحدان «تعهدات مستقل و پایدار خود را برای ارائه حمایت به اوکراین» تأیید می‌کنند و کمک‌های نظامی ارسال شده به اوکراین، بخشی از هزینه‌های دفاعی کشورهای عضو محسوب خواهد شد.
روته در اظهارات پس از اجلاس، بر «حمایت بی‌دریغ» ناتو از اوکراین تأکید کرد.
امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه نیز هشدار داد که جنگ روسیه «همچنان نگرانی اصلی اروپایی‌ها است.»
«این همان چیزی است که توجیه کننده این تسلیح مجدد بلندمدت است، زیرا تهدیدی است که ادامه خواهد داشت.»
الی استوکلز و استر وِبِر در تهیه این گزارش مشارکت داشتند.