ظرف چند دقیقه پس از باز شدن درها، تعاونی محصولات کشاورزی در آتامی، شهری ساحلی در جنوب غربی توکیو، تمامی برنج یارانه‌ای ژاپن را به فروش رساند.
یوجیرو اوساکی 46 ساله، یکی از ده‌ها نفری که برای یک کیسه 3 کیلوگرمی که تنها چند دلار ارزان‌تر از قیمت سوپرمارکت برای برنج با همان کیفیت بود صف کشیده بودند، گفت: «این تنها برای چند هفته ما را کفایت می‌کند. این وضعیت برای ژاپن مضحک است.»
برای میلیون‌ها مصرف‌کننده که پس از سال‌ها ثبات قیمت‌ها با افزایش شدید هزینه‌های مواد غذایی دست و پنجه نرم می‌کنند، صف‌ها و تلاش برای یافتن معاملات بهتر اکنون بخشی از خرید برنج در ژاپن شده است.
دولت نخست‌وزیر شیگرو ایشیبا — دولتی که پس از تقریباً دو برابر شدن قیمت برنج داخلی در سال 2024 پیش از این نیز نامحبوب بود — با انتخاباتی در مجلس اعیان در ماه جولای روبرو است که تحلیلگران پیش‌بینی می‌کنند نتیجه آن به نارضایتی عمومی از تورم و قیمت برنج بستگی دارد.
متوسط قیمت یک کیسه 60 کیلوگرمی برنج برداشت شده در سال 2024 به بالاترین حد خود یعنی بیش از 26,400 ین (184 دلار) رسیده است. در حالی که ژاپن با کمبود عرضه مواجه نیست، اما هنوز از برداشت ضعیف سال 2023 که همزمان با پایان دوره طولانی تورم منفی ژاپن و تمایل بیشتر خرده‌فروشان به افزایش قیمت‌ها بود، بهبود نیافته است.
همچنین دپو کردن توسط افراد و خودداری عمدی عمده‌فروشان از عرضه کالا نیز مشاهده شده است. دولت برای اولین بار خارج از یک فاجعه طبیعی، از ذخیره استراتژیک برنج خود استفاده کرده است و هنگامی که بخشی از آن در آخر هفته گذشته به فروش رفت، صف‌های طولانی چندین ساعته در سوپرمارکت‌های سراسر کشور تشکیل شد.
ایشیبا در حال راه‌اندازی یک کمیته ویژه کابینه برای بحث در مورد اصلاحات فوری سیاست برنج است. او همچنین وزیر کشاورزی قبلی خود را برکنار کرده و شینجیرو کویزومی، پسر کاریزماتیک و جاه‌طلب نخست‌وزیر سابق جونیچیرو کویزومی، را برای حل این بحران منصوب کرده است.
کازوهیتو یاماشیتا، مدیر موسسه کانن مطالعات جهانی و کارشناس بازار برنج ژاپن، گفت: تلاش‌های طولانی‌مدت ژاپن برای حمایت از کشاورزان داخلی در برابر رقابت خارجی، از جمله محدود کردن واردات برنج خارجی، به این معنی است که حل این مشکل آسان نخواهد بود.
دهه‌ها سیاست دولتی بر تقویت قیمت برنج برای جلب آرای حیاتی مناطق روستایی متمرکز بوده است، اما افزایش قیمت‌ها میلیون‌ها خانواده شهری را تحت تأثیر قرار داده و تورم را به یک مشکل سیاسی گسترده‌تر برای دولت تبدیل کرده است.
بسیاری از برنامه به اصطلاح "زمین‌های کنار گذاشته شده" دولت انتقاد می‌کنند، که هدف آن افزایش قیمت برنج با تشویق کشاورزان به عدم کشت بود. این سیاست تنها در سال 2018 به پایان رسید.
یاماشیتا گفت: «برنامه زمین‌های کنار گذاشته شده همیشه مشکل بود. اگر ژاپن مانند سایر کشورها به سمت یارانه‌ها حرکت می‌کرد، همه چیز تغییر می‌کرد. کشاورزان می‌توانستند زمین‌های کشاورزی بیشتری خریداری کنند، هزینه‌های خود را از طریق مقیاس کاهش دهند و برنج بیشتری تولید کنند.»
او افزود: «اگر سیاست‌های ژاپن برای تمام این سال‌ها در جهت مخالف حرکت نمی‌کرد، ژاپن می‌توانست صادرکننده جهانی برنج با کیفیت بالا باشد.»
اگرچه جمعیت کشاورزان فعال ژاپن از 4.4 درصد در سال 1976 به کمتر از 1 درصد از کل جمعیت کاهش یافته است، اما آنها همچنان یک گروه ذی‌نفوذ قدرتمند باقی مانده‌اند.
کونیو نیشیکاوا، کارشناس برنج در دانشگاه ایباراکی، گفت: «کاهش تعداد در واقع دستیابی کشاورزان به یک اجماع سیاسی واحد را آسان‌تر کرده است. سیستم انتخاباتی ژاپن به این معنی است که تعداد نسبتاً زیادی از کرسی‌ها در مجلس به مناطق روستایی اختصاص یافته است، که نفوذ سیاسی کشاورزان را تقویت می‌کند.»
او افزود: در نهایت، کاهش جمعیت کشاورزان بحث در مورد اصلاحات کلی سیاست کشاورزی را آسان‌تر خواهد کرد.
وی گفت: «حتی در کوتاه‌مدت، از آنجایی که این بحران برنج به موضوع بحث برای کل ملت، از جمله مصرف‌کنندگان، تبدیل شده است، انتظار دارم که اصلاحات سیاست کشاورزی اکنون پیشرفت کند.»
توبیاس هریس، تحلیلگر سیاسی در ژاپن فورسایت، گفت: با توجه به حجم افزایش قیمت‌ها، دولت ممکن است فشار بیشتری برای جلب رضایت مصرف‌کنندگان احساس کند. «اما واضح است که ایشیبا و کویزومی باید راهی برای جلب رضایت تولیدکنندگان پیش از کارزار مجلس اعیان پیدا کنند.»
استفاده از ذخایر برنج ممکن است تا حدودی تسکین‌بخش باشد، اما تحلیلگران انتظار دارند که این تنها موقتی خواهد بود.
اثرات زنجیره‌ای کمبودها و افزایش قیمت‌ها، رقابت عظیمی بین تعاونی‌های خریدار برنج، که حدود 40 درصد از بازار ژاپن را در اختیار دارند، عمده‌فروشان و سایر خریداران بزرگ مانند زنجیره رستوران‌های ملی و تولیدکنندگان مواد غذایی ایجاد کرده است.
بسیاری از تعاونی‌ها مستقیماً با کشاورزان تماس گرفتند و قیمت‌هایی را برای یک کیسه 60 کیلوگرمی حدود 26,000 ین تعیین کردند. تحلیلگران گفتند که تعاونی‌ها اکنون نمی‌توانند برنج را با قیمتی بسیار کمتر از آن بفروشند، بدون اینکه ضرر کنند.
در همین حال، در سوپرمارکت‌های سراسر کشور، قیمت غلات کشت‌شده در ژاپن در بالاترین حد خود قرار دارد، قفسه‌ها خالی یا کم‌محتوا هستند و بسیاری از فروشگاه‌ها تابلوهایی را نمایش می‌دهند که به مشتریان کم‌بضاعت پیشنهاد می‌کنند کربوهیدرات‌های ارزان‌تر مانند نان و رشته‌فرنگی را جستجو کنند.
در آتامی، یک زوج سالخورده از فروشگاه محصولات کشاورزی با دست خالی بیرون آمدند. برنج ارزان‌تر تا زمانی که آنها به صف جلو رسیدند، به فروش رفته بود.
شوهر گفت: «ما از آنها پرسیدیم فروش بعدی چه زمانی خواهد بود. آنها گفتند که نمی‌دانند.»