میدان‌های گازی فراساحلی اسرائیل در تاریخ ۲۵ ژوئن، پس از نزدیک به دو هفته توقف فعالیت به دلیل جنگ با ایران در اوایل ماه جاری، عملیات خود را از سر گرفتند. از سرگیری تولید گاز خبری خوشایند برای مصر تشنه انرژی بود، که به شدت به گاز اسرائیل برای تامین برق خود متکی شده است.
این کشور شمال آفریقا ضربه بزرگی از جنگ متحمل شد. اسرائیل در تاریخ ۱۳ ژوئن، اندکی پس از آغاز حملات خود علیه ایران در همان روز، بزرگترین میدان گازی خود، لویاتان، را تعطیل کرد. طبق داده‌های ابتکار مشترک داده‌های سازمان‌ها، تا اوایل سال ۲۰۲۵، جریان گاز از طریق خط لوله لویاتان حدود ۶۰ درصد از واردات گاز مصر را تشکیل می‌داد.
در واکنش، قاهره گزارش شده که برای جلوگیری از کمبود برق، عرضه گاز به برخی صنایع را کاهش داد. اگرچه تهدید فوری پس از آتش‌بس اعلام شده در ۲۳ ژوئن فروکش کرده است، اما این رویداد آسیب‌پذیری‌های گسترده‌تر انرژی مصر را آشکار کرد، در حالی که کمی بیش از یک سال از تامین ۵۷ میلیارد دلار کمک مالی جهانی به رهبری امارات متحده عربی می‌گذشت.
جنگ اسرائیل و ایران بازارهای سراسر خاورمیانه را متلاطم کرد، اما مصر در میان آسیب‌پذیرترین کشورها در برابر پس‌لرزه‌های اقتصادی قرار داشت. در هفته پس از آغاز درگیری‌ها، پوند مصر تا ۳ درصد در برابر دلار آمریکا تضعیف شد و شاخص سهام EGX30 تا ۷ درصد سقوط کرد که بسیار بیشتر از همتایان منطقه‌ای بود.
در حالی که ارزش سهام تا ۲۵ ژوئن بهبود یافته بود، این فروش گسترده نشان داد که چگونه تنش‌های انرژی همچنان مانعی برای احیای اقتصادی مصر هستند. جنگ اسرائیل و ایران، که بلافاصله پس از شروع، قیمت‌های جهانی انرژی را حدود ۱۰ درصد افزایش داد، در زمانی اتفاق افتاد که کاهش تولید گاز داخلی و تقاضای بالای تابستانی، مصر را به واردات گران‌قیمت گاز طبیعی مایع (LNG) وابسته کرده و فشار بر منابع مالی دولت را افزایش داده بود.
بن فیشمن، یکی از محققان ارشد با تمرکز بر شمال آفریقا در مؤسسه واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک، به المانیتور گفت: «گاز و انرژی بیشترین خطر فوری را برای مصر ایجاد می‌کنند.» فیشمن اشاره کرد که حتی قبل از جنگ ژوئن، مصر با شکاف عرضه LNG مواجه بود. وی گفت: «آنها به اندازه کافی گاز خریداری نکردند و خط لوله اسرائیل که حدود ۱۵ درصد از LNG مصر را تامین می‌کند، در ماه‌های اخیر فعالیت نداشت.»
سال گذشته، قاهره قول داد که خاموشی‌های تابستانی که در سال ۲۰۲۳ پس از سال‌ها تامین برق مطمئن بازگشته بودند، تکرار نخواهند شد. فیشمن گفت: «این خاموشی‌ها آشکارا بر افراد و همچنین مشاغل و صنایع کلیدی تاثیر گذاشتند که بر رشد نیز اثر گذاشت.»
همانطور که سال ۲۰۲۵ نشان داده است، مشکلات انرژی مصر به این آسانی برطرف نخواهند شد، با نشانه‌هایی مبنی بر اینکه قاهره برای تبدیل شدن به یک واردکننده بلندمدت آماده می‌شود.
تشنه برق
مصر، که در سال ۲۰۲۴ یک صادرکننده LNG بود، سال گذشته مجبور به واردات LNG شد. در نیمه اول سال مالی ۲۰۲۴/۲۵ مصر، ارزش واردات نفت ۵۳.۳ درصد افزایش یافت و به ۹.۷ میلیارد دلار رسید که تنها واردات گاز طبیعی ۲.۱ میلیارد دلار رشد داشت.
چشم‌انداز انرژی این کشور در سال ۲۰۱۷ با راه‌اندازی میدان عظیم گازی ظهر، که ستون فقرات برنامه‌های قاهره برای تبدیل شدن به قطب گاز منطقه‌ای بود، به اوج خود رسید. تولید گاز طبیعی از ۴۲.۶ میلیارد متر مکعب (bcm) در سال ۲۰۱۵ به ۶۷.۸ میلیارد متر مکعب تا سال ۲۰۲۱ افزایش یافته بود، در حالی که صادرات LNG از صفر به ۹ میلیارد متر مکعب رسید. مصر همچنین در سال ۲۰۲۰ شروع به دریافت گاز از طریق خط لوله اسرائیل کرد، که به آن امکان داد از کارخانه‌های مایع‌سازی خود برای صادرات مجدد LNG به اروپا استفاده کند.
رشد تولید گاز طبیعی مصر اما از آن زمان به دلیل کمبود میادین جدید در دست توسعه، کاهش تولید در میادین در حال بلوغ و مسائل فنی که خروجی ظهر را محدود می‌کند، متوقف شده است. این تغییر در سال جاری در میان افزایش تقاضای داخلی ادامه یافت. پس از کاهش ۱۶ درصدی تولید گاز در سال گذشته به ۴۹.۶ میلیارد متر مکعب، تولید در ژانویه ۲۰۲۵ به ۴.۳ میلیارد فوت مکعب در روز رسید که طبق گزارش نشریه انرژی MEES، پایین‌ترین میزان ماهانه از سال ۲۰۱۶ بود.
در ۲۵ مه، رویترز گزارش داد که مصر در حال مذاکره برای واردات ۴۰ تا ۶۰ محموله LNG — با هزینه بالقوه ۳ میلیارد دلار — برای پوشش نیازهای تابستان است. چند هفته بعد، در گزارشی در ۱۲ ژوئن، بلومبرگ گزارش داد که قاهره قراردادهای بلندمدت LNG با آرامکو سعودی و دیگران برای واردات محموله‌ها از ماه ژوئیه امضا کرده است.
در آینده، مصر باید با سوالات جدیدی درباره قابلیت اطمینان منابع اسرائیلی دست و پنجه نرم کند. در همین حال، قاهره امیدوار است که بتواند تولید را احیا کند. در این زمینه، شرکت دولتی EGAS (شرکت هلدینگ گاز طبیعی مصر) در ۲۵ ژوئن، بلوک‌های اکتشافی جدیدی را به شرکت‌هایی از جمله شورون واگذار کرد.
عدم قطعیت دریای سرخ
علاوه بر مسائل انرژی، مصر با فشار بیشتری از وضعیت دریای سرخ مواجه است. اختلال کشتیرانی توسط حوثی‌ها در این آبراه از اواخر سال ۲۰۲۳ به کانال سوئز ضربه زده است، که سال گذشته درآمدی معادل $۳.۹ میلیارد دلار ایجاد کرد که نسبت به ۱۰.۲۵ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۳ کاهش یافته است.
با وجود آتش‌بس ماه مه بین ایالات متحده و حوثی‌ها، بسیاری از کشتی‌ها همچنان از این مسیر تجاری اجتناب می‌کنند و تنش‌های کنونی به نگرانی‌ها دامن می‌زند.
فیشمن گفت: «مصر ضررهای درآمد سوئز را در نظر گرفته است، اما امیدوار بود که سرمایه‌گذاری در سواحل دریای سرخ را افزایش دهد.» او بهبود را قبل از حل و فصل مناقشه، امکان‌پذیر نمی‌دانست.
فرمانده ماموریت دریایی آسپییدس اتحادیه اروپا — که برای حفاظت از مسیر تجاری تاسیس شده بود — اخیراً اعلام کرد که ترافیک دریای سرخ از اوت ۲۰۲۴ تا ۶۰ درصد افزایش یافته است، اما داده‌های IMF Portwatch هیچ افزایش معنی‌داری در تردد کانال سوئز در سال ۲۰۲۵ نشان نمی‌دهد (نمودار را ببینید).
خطرات بهبود
با ورود به سال ۲۰۲۵، بازسازی اقتصادی مصر در حال پیشرفت بود. در آوریل، صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی رشد مصر برای سال ۲۰۲۵ را به ۳.۸ درصد افزایش داد و بانک مرکزی برای اولین بار از سال ۲۰۲۰ نرخ بهره را در میان کاهش تورم، کاهش داد. با این حال، تورم در ماه مه دوباره افزایش یافت و به ۱۶.۸ درصد رسید که نسبت به ۱۳.۹ درصد در آوریل بیشتر بود.
در ۲۷ مه، کارکنان صندوق بین‌المللی پول بررسی برنامه کمک مالی مصر را به پایان رساندند و «پیشرفت خوب» را در تثبیت اقتصاد کلان این کشور خاطرنشان کردند. با این حال، این وام‌دهنده همچنین آسیب‌پذیری‌های باقی‌مانده، از جمله حساب جاری تحت فشار به دلیل کاهش صادرات انرژی، افزایش واردات و درآمدهای ضعیف سوئز را برجسته کرد. در همین حال، مصر به بهره‌گیری از حمایت خلیج [فارس] ادامه می‌دهد. در ۲۵ ژوئن، این کشور ۱ میلیارد دلار از طریق فروش اوراق قرضه اسلامی به «بیت‌التمویل الکویتی» (Kuwait Finance House) جمع‌آوری کرد.
در حال حاضر، تصویر منطقه‌ای همچنان ناپایدار است و عوامل خطر دیگری نیز وجود دارد. فیشمن گفت: «غزه همیشه سایه‌ای بر سر مصر است.» او افزود: «عدم پذیرش پناهندگان فلسطینی همچنان اولویت اصلی سیسی است. پیش‌بینی اینکه رویکرد اسرائیل به حماس و غزه پس از جنگ ایران چگونه خواهد بود، غیرممکن است.»