رئیس‌جمهور ترکیه، رجب طیب اردوغان، در تاریخ ۳۱ اوت ۲۰۲۵ برای شرکت در بیست و پنجمین نشست شورای رؤسای کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در شهر تیانجین چین وارد می‌شود. — ریاست جمهوری ترکیه
رئیس‌جمهور ترکیه، رجب طیب اردوغان، در تاریخ ۳۱ اوت ۲۰۲۵ برای شرکت در بیست و پنجمین نشست شورای رؤسای کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در شهر تیانجین چین وارد می‌شود. — ریاست جمهوری ترکیه

اردوغان ترکیه دست در دست پزشکیان ایران، جنجال آنلاین به پا می‌کند

ویدیوی کوتاهی از دست دادن اردوغان با پزشکیان ایران در نشست سازمان همکاری شانگهای در چین، توجه جهانی را به خود جلب کرده و واکنش‌های شدیدی را در فضای مجازی برانگیخته است.

اجلاس سالانه سازمان همکاری شانگهای که به عنوان جایگزینی برای ناتو و گروه ۲۰ معرفی می‌شود، روز سه‌شنبه در شهر تیانجین چین به پایان رسید. تصویری از رئیس‌جمهور چین، شی جین‌پینگ، در حالی که دست در دست ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، و نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند، داشت، جوهره نظم نوین جهانی مورد نظر آن‌ها را به تصویر کشید — نظمی که در آن آن‌ها، نه آمریکا، سکان‌دار هستند. با این حال، تصویر دیگری توجه بیشتری را به خود جلب کرد: رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، که دست و بازوی همتای ایرانی خود، مسعود پزشکیان، را گرفته بود. خبرگزاری مهر ایران با برجسته کردن این دیدار «دوستانه» — حتی با زوم کردن روی اندام‌های رؤسای جمهور — در راهروی کنفرانس با فرش قرمز، در حالی که هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه، با لبخندی تأییدآمیز تماشا می‌کرد، آن را پوشش داد.

سایر رسانه‌های ایرانی نیز این ویدئو را منتشر کردند و این پیام را فرستادند که با وجود افزایش انزوای تهران پس از جنگ ۱۲ روزه با اسرائیل، ترکیه به طور کامل در کنار همسایه و رقیب تاریخی خود، ایران، ایستاده است.

اما همه قانع نشدند. کاربران ترک در پلتفرم ایکس (X) اظهار داشتند که اردوغان برای حفظ تعادل خود به پزشکیان چسبیده بود. رئیس‌جمهور ۷۱ ساله ترکیه در راه رفتن مشکل دارد و کفش‌های مخصوصی برای حفظ تعادلش می‌پوشد. برخی پیشنهاد کردند که این دو احساسات رمانتیکی نسبت به یکدیگر دارند. حساب‌های اسرائیلی با خشم به این صحنه واکنش نشان دادند و یکی از آن‌ها خواستار «از میان برداشتن» هر دو شد. دیگری فریاد زد: «ترکیه را از ناتو بیرون کنید.» داریو دآنجلو، وبلاگ‌نویس ایتالیایی، گفت که «چنگال» اردوغان دوباره کارساز شده است و یادآور شد که «سلطان» به همین شکل در ماه مه در اجلاس اروپایی آلبانی، انگشت کوچک امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، را گرفته بود.

مطالب منتشر شده درباره جلسه اردوغان و پزشکیان در حاشیه اجلاس دو روزه که ۲۰ رهبر جهان در آن حضور داشتند، بر خلاف انتظار، خشک و رسمی بود. اداره ارتباطات ترکیه اعلام کرد که اردوغان به پزشکیان گفته است که ترکیه از مذاکرات هسته‌ای ایران حمایت می‌کند. رهبران در مورد آخرین وضعیت سوریه، حملات اسرائیل به غزه و روند صلح بین ارمنستان و آذربایجان تبادل نظر کردند.

در واقع، طبق معمول، جزئیات کامل این مذاکرات ناشناخته باقی مانده است. آرش عزیزی، مورخ ایرانی و نویسنده کتاب تازه منتشر شده «ایرانیان چه می‌خواهند»، توضیح داد: «از آنجایی که ما از محتوای آنچه پشت درهای بسته گفته می‌شود خبر نداریم، بسیاری معمولاً سعی می‌کنند از ویدئوهای کوتاهی که از چنین اجلاس‌هایی منتشر می‌شود، نتیجه‌گیری کنند. اما این گمانه‌زنی‌ها اغلب محتوای کمی دارند و متناسب با انگیزه‌های سیاسی کسانی هستند که آن‌ها را مطرح می‌کنند.»

در هند، دست دادن اردوغان با مودی خبرساز شد. ایندیا تودی گزارش داد: «ویدیویی منتشر شده که لحظه نادری را ثبت می‌کند؛ در آن نارندرا مودی، نخست‌وزیر، با دست دادن محکم و نوازشی بر پشت، به رئیس‌جمهور ترکیه، رجب طیب اردوغان، سلام می‌کند.» این روزنامه در اشاره به حملات موشکی ارتش هند به پاکستان در ماه مه، افزود: «این تبادل دوستانه در میان تنش‌های فزاینده بین هند و ترکیه، به ویژه پس از عملیات ایندور، که طی آن ترکیه ظاهراً خود را با پاکستان همسو کرده بود، برجسته است.»

اردوغان و مودی دست می‌دهند.
اردوغان و مودی در ۳۱ اوت ۲۰۲۵ در اجلاس دست می‌دهند.

به گفته عزیزی، در ایران، «مخالفان پزشکیان، چه تندروها و چه عناصر ضد رژیم، اکنون به او حمله می‌کنند زیرا او ظاهراً در کنار اردوغان خاضع به نظر می‌رسد و به او اجازه می‌دهد دستش را بگیرد و او را هدایت کند.»

عزیزی خاطرنشان کرد که مسئله دیگری که معمولاً در مورد روابط پزشکیان با اردوغان و الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان که او نیز در اجلاس حضور داشت، مطرح می‌شود، این است که رئیس‌جمهور ایران آذری‌تبار است و از این رو پیشینه ترکی مشترکی با آن‌ها دارد. پزشکیان به دلیل گاهی اوقات صحبت کردن به زبان آذری یا ترکی با آن‌ها، مورد حمله ملی‌گرایان افراطی ایرانی قرار گرفته است. این ممکن است توضیح دهد که چرا اردوغان و پزشکیان در تیانجین از طریق مترجم صحبت کردند. پزشکیان ریشه‌های کردی نیز دارد و به گویش سورانی به صورت روان صحبت می‌کند — برخی می‌گویند حتی بهتر از فارسی صحبت می‌کند.

در مورد دست دادن آن‌ها، عزیزی تأکید کرد: «به نظر می‌رسد یک پیاده‌روی دوستانه، گپ‌وگفت و نشانه‌ای از احترام متقابل است. در فرهنگ شرقی، دست در دست راه رفتن مردان رایج است و من این را اینجا می‌بینم.»