سابرامانیام جایشانکار (چپ)، وزیر امور خارجه هند، در کنار عباس عراقچی (راست)، وزیر امور خارجه ایران، در مراسم امضای یادداشت تفاهم‌ها در دهلی نو، ۸ مه ۲۰۲۵. — وزارت امور خارجه هند
سابرامانیام جایشانکار (چپ)، وزیر امور خارجه هند، در کنار عباس عراقچی (راست)، وزیر امور خارجه ایران، در مراسم امضای یادداشت تفاهم‌ها در دهلی نو، ۸ مه ۲۰۲۵. — وزارت امور خارجه هند

حضور مقامات ایران و عربستان در هند همزمان با توقف پروازها در پی تنش با پاکستان

مقامات ایران و عربستان سعودی در سفرهای جداگانه به دهلی نو سفر کردند؛ این سفرها پس از حملات هوایی هند در پاکستان انجام می‌شود که نگرانی‌ها از جنگ میان دو کشور همسایه را افزایش داده است.

عادل الجبیر، وزیر مشاور در امور خارجه عربستان سعودی، روز پنجشنبه در دهلی نو با سابرامانیام جایشانکار، وزیر امور خارجه هند، دیدار کرد. این سفر غیرمنتظره همزمان با سفر عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، به این کشور در جنوب آسیا و در بحبوحه تنش‌های شدید میان هند و پاکستان صورت گرفت.

جایشانکار در پستی در شبکه اجتماعی اکس (X) در اوایل روز پنجشنبه گفت که "دیدار خوبی" با الجبیر داشته است.

او افزود: "دیدگاه‌های هند در مورد مقابله قاطع با تروریسم را به اشتراک گذاشتم." این سخنان ظاهراً اشاره‌ای به حملات هوایی هند در پاکستان در این هفته بود.

جزئیات بیشتری از این مذاکرات منتشر نشده است.

بر اساس گزارش‌های رسانه‌های هندی، هدف از سفر غیرمنتظره الجبیر کاهش تنش‌ها بوده است.

تنش‌ها میان هند و پاکستان، دو همسایه مجهز به سلاح هسته‌ای، در چند هفته گذشته و از زمان حمله شبه‌نظامیان اسلام‌گرا در ۲۲ آوریل نزدیک شهر تفریحی پهلگام در کشمیر تحت کنترل هند که منجر به کشته شدن ۲۶ نفر شد، رو به افزایش بوده است.

معاون وزیر امور خارجه هند در یک نشست خبری روز چهارشنبه، گروه مقاومت را مسئول این حمله معرفی کرد و گفت که این گروه جبهه‌ای برای گروه ستیزه‌جوی لشکر طیبه مستقر در پاکستان عمل می‌کند. روز چهارشنبه، ارتش هند مجموعه‌ای از حملات هوایی را در استان پنجاب پاکستان و کشمیر تحت کنترل پاکستان انجام داد. هند اعلام کرد که موشک‌هایش ۹ "زیرساخت تروریستی" را هدف قرار داده‌اند.

پاکستان اعلام کرد که در این حملات هوایی دست‌کم ۳۱ غیرنظامی کشته و ۴۶ نفر زخمی شده‌اند. نخست‌وزیر شهباز شریف تأکید کرد که کشورش به آنچه "نقض آشکار حاکمیت خود" خواند، پاسخ خواهد داد و همزمان به شدت هرگونه دخالت پاکستان در حمله ۲۲ آوریل را رد کرد.

او در یک سخنرانی تلویزیونی گفت: "هند برای اشتباه آشکاری که دیشب مرتکب شد، اکنون باید تاوان پس دهد."

تنش‌ها در روز پنجشنبه پس از آن تشدید شد که ارتش پاکستان اعلام کرد ۲۵ پهپاد ساخت اسرائیل را که هند شبانه و تا صبح پنجشنبه به سمت پاکستان شلیک کرده بود، سرنگون کرده است. در همین حال، هند، پاکستان را به تلاش برای انجام حملات موشکی و پهپادی متهم کرد. وزارت دفاع هند اعلام کرد که نیروهای مسلح "رادارها و سامانه‌های پدافند هوایی" را در چندین منطقه در پاکستان، از جمله لاهور، هدف قرار داده‌اند.

وزیر امور خارجه ایران پس از توقف در اسلام‌آباد، در دهلی نو

سفر الجبیر به دهلی نو همزمان با سفر عراقچی صورت گرفت که روز پنجشنبه برای یک سفر رسمی وارد هند شد.

او پس از ورود به دهلی نو به خبرنگاران گفت: "ما به دنبال کاهش تنش در منطقه هستیم، به ویژه برای گسترش همکاری‌های اقتصادی میان کشورهای منطقه." وی از کشورهای همسایه خواست که خویشتن‌داری کنند و از تشدید بیشتر تنش‌ها در منطقه جلوگیری نمایند.

رسانه‌های دولتی ایران گزارش دادند که عراقچی با جایشانکار گفت‌وگو کرده است. بر اساس پستی از وزیر امور خارجه هند در اکس، آن‌ها همکاری‌های دوجانبه و تحولات منطقه‌ای و جهانی را بررسی کردند.

جایشانکار افزود: "هفتاد و پنجمین سالگرد روابط دیپلماتیک خود را به نحو مقتضی گرامی خواهیم داشت."

این دیپلمات ارشد ایرانی همچنین در نشست کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و هند شرکت کرد.

روابط ایران و هند در سال‌های اخیر شاهد رشد قابل توجهی بوده است، به ویژه در زمینه تجارت. طبق داده‌های رصدخانه پیچیدگی اقتصادی (Observatory of Economic Complexity)، در فوریه ۲۰۲۵ صادرات ایران به هند ۱۳۰ میلیون دلار و واردات هند از ایران ۵۰.۴ میلیون دلار بوده است.

ماه می گذشته، دو کشور قراردادی امضا کردند که بر اساس آن شرکت دولتی بنادر جهانی هند (India Ports Global Limited) بندر چابهار در استان سیستان و بلوچستان ایران را توسعه خواهد داد.

روز دوشنبه در پاکستان، عراقچی درخواست مشابهی برای آرامش میان دو کشور مطرح کرده بود.

ایران و پاکستان با وجود دوره‌هایی از تنش، روابط دوستانه‌ای دارند. ایران اولین کشوری بود که پاکستان با اکثریت مسلمان را پس از تجزیه هند بریتانیا در سال ۱۹۴۷ به رسمیت شناخت.

ژانویه گذشته، ارتش پاکستان پس از آنکه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با استفاده از موشک و پهپاد مواضع گروه مسلح سنی جیش العدل را در بلوچستان پاکستان هدف قرار داد، حملات هوایی را در استان سیستان و بلوچستان ایران انجام داد.

اختلالات پروازها

حملات هند باعث اختلال گسترده در پروازها شد؛ چرا که چندین شرکت هواپیمایی پروازهای خود را لغو یا مسیرشان را تغییر دادند، از جمله سه شرکت بزرگ هواپیمایی خاورمیانه: هواپیمایی امارات، الاتحاد و قطر ایرویز.

ترکیش ایرلاینز نیز همین رویه را در پیش گرفت و روز چهارشنبه تعلیق پروازهای خود از استانبول به شهرهای پاکستان را به دلیل نگرانی‌های امنیتی اعلام کرد.

شرکت‌های هواپیمایی هلندی کی‌ال‌ام (KLM)، کره‌ا ایر (Korean Air) و سنگاپور ایرلاینز (Singapore Airlines) روز چهارشنبه اندکی پس از حملات هند اعلام کردند که پروازهای خود را از فراز حریم هوایی پاکستان متوقف کرده‌اند.

یونایتد ایرلاینز (United Airlines) مستقر در ایالات متحده گفت که تنها پرواز مستقیم خود به دهلی نو از نیوآرک، نیوجرسی را لغو کرده است، در حالی که امریکن ایرلاینز (American Airlines) اعلام کرد تغییراتی در عملیات پروازهای خود به دهلی نو اعمال کرده و به مسافرانی که برنامه‌های سفرشان مختل شده است، اجازه می‌دهد برنامه سفر خود را بدون پرداخت هزینه تغییر دهند.

شرکت‌های هواپیمایی تایوانی ایوا ایر (EVA Air) و چاینا ایرلاینز (China Airlines) اعلام کردند که پروازهای طولانی‌مدت آن‌ها به لندن، میلان، فرانکفورت و رم، که معمولاً از فراز حریم هوایی هند و پاکستان عبور می‌کنند، یا تغییر مسیر داده شده‌اند یا لغو شده‌اند.

وب‌سایت Flightradar24 که پروازها را در سراسر جهان ردیابی می‌کند، روز چهارشنبه اعلام کرد که شرکت‌های هواپیمایی ۴۳۰ پرواز یا ۳ درصد از پروازهای برنامه‌ریزی شده هند را لغو کرده‌اند، در حالی که ۱۴۷ پرواز در پاکستان، معادل ۱۷ درصد از پروازهای برنامه‌ریزی شده، لغو شده‌اند.