آفریقای جنوبی روز چهارشنبه به سختی چارچوب بودجه‌ای را بدون حمایت بزرگترین شریک کنگره ملی آفریقا (ANC) تصویب کرد و ائتلاف شکننده این کشور را در آستانه فروپاشی قرار داد.
حزب رئیس‌جمهور سیریل رامافوسا مجبور شد برای رأی دادن به این اقدام حیاتی، به احزاب کوچک‌تر تکیه کند، زیرا اتحاد دموکراتیک (DA) راست-میانه با افزایش مالیات بر ارزش افزوده (VAT) مخالفت کرد و شکاف‌های عمیق در ائتلاف حاکم را آشکار ساخت.
رهبران حزب DA به فایننشال تایمز گفتند که نگران هستند ائتلاف بزرگ - که پس از دست دادن اکثریت ANC در ماه مه تشکیل شد - اکنون «کارش تمام شده» باشد.
جان استینهایزن، رهبر DA، گفت که ANC «به سادگی از مصالحه خودداری کرد» و احزاب هفته‌ها بر سر موضوعاتی از جمله لوایح بحث‌برانگیز مالکیت زمین و اصلاحات اساسی بخش بهداشت با هم درگیر بودند.
در یک رأی‌گیری چند ساعته، DA افزایش ۰.۵ درصدی مالیات بر ارزش افزوده در سال جاری و ۰.۵ درصد دیگر در سال آینده را رد کرد. وزارت خزانه‌داری ملی می‌گوید این افزایش برای پر کردن حفره مالی ۶۰ میلیارد راندی (۳.۳ میلیارد دلار) ضروری است که بخشی از آن به دلیل خروج دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، از تأمین مالی برنامه‌های HIV/AIDS ایجاد شده است.
آرای موافق با اختلاف بسیار ناچیز ۱۹۴ رأی در برابر ۱۸۲ رأی مخالف تصویب شد. مبارزان آزادی اقتصادی (EFF) رادیکال و حزب اومخونتو وه سیزوه (MK) رئیس‌جمهور سابق جاکوب زوما، همراه با DA علیه بودجه رأی دادند، در حالی که احزاب کوچک‌تری مانند اتحاد میهنی (Patriotic Alliance) به نفع آن رأی دادند.
تحلیلگران گفتند که ائتلاف عملاً از هم پاشیده است. پیتر آتارد مونتالتو، مدیرعامل شرکت مشاوره کراتهام (Krutham)، گفت: «اعتماد، هم به صورت شخصی با رئیس‌جمهور و هم بین احزاب، کاملاً از بین رفته است. اگر DA بخواهد در ائتلاف بماند... بدون همکاری یا اعتماد خواهد بود که ناپایدار به نظر می‌رسد.»
ANC توانست با حمایت لحظه آخری اکشن‌اس‌ای (ActionSA)، حزبی که در سال ۲۰۲۰ توسط هرمان ماشابا، تاجر و شهردار سابق ژوهانسبورگ، تأسیس شد، رأی را به تصویب برساند.
ماشابا به فایننشال تایمز گفت که ActionSA تنها در ازای تعهدی مبنی بر لغو تمام افزایش‌های مالیاتی ظرف ۳۰ روز، به بودجه رأی مثبت داده است.
او گفت: «پیشنهاد ما واضح است. وزیر دارایی باید قبل از اول ماه مه با بودجه جدیدی که شامل افزایش مالیات بر ارزش افزوده نباشد، به پارلمان بازگردد.»
ماشابا گفت که معتقد است دوران اولین دولت ائتلافی عملاً «به پایان رسیده است».
به نظر می‌رسد ANC با خروج احتمالی DA از ائتلاف کنار آمده است، به طوری که گوئده مانتاشه، رئیس صریح‌اللهجه حزب، گفت «بگذارید بروند». او افزود که DA «بازی سختی» کرده و خواسته‌های «نامناسبی» از ANC داشته است.
بر اساس یک فایل صوتی لو رفته توسط روزنامه تایمز لایو مستقر در ژوهانسبورگ، رامافوسا روز سه‌شنبه گفت که DA «در حال تعریف خود خارج از دولت وحدت ملی (GNU) است. آنها خود را در بن‌بست قرار داده‌اند.»
چشم‌انداز خروج DA طرفدار بازار از ائتلاف حاکم، بر راند آفریقای جنوبی فشار وارد کرد که تا ۱.۶ درصد در برابر دلار آمریکا سقوط کرد و به بدترین عملکرد ارز بازارهای نوظهور در آن روز تبدیل شد.
هزینه بیمه پنج ساله در برابر نکول آفریقای جنوبی حدود ۱۰ واحد پایه افزایش یافت و به حدود ۲۴۰ واحد پایه رسید که بالاترین سطح از زمان تشکیل ائتلاف سست بود.
صحنه‌های پرآشوبی هنگام رأی‌گیری رخ داد و یک نماینده به دلیل ایجاد وقفه از صحن اخراج شد. رئیس مجلس قبل از ازسرگیری شمارش آرا، توبیخ کرد: «سر جایت بنشین! سر جایت بنشین، اینجا قوانینی دارد!»
استینهایزن پس از رأی‌گیری در خارج از پارلمان گفت: «مهم نیست ActionSA چه می‌گوید، مهم نیست چگونه سعی می‌کنند آن را توجیه کنند، واقعیت این است که در اول ماه مه افزایش مالیات بر ارزش افزوده وجود خواهد داشت.»
او گفت که DA برای لغو تصویب چارچوب بودجه توسط پارلمان به دادگاه خواهد رفت. وی افزود: «ما تسلیم تلاش‌های ANC برای زیر پا گذاشتن همه نخواهیم شد.»